زهرا علی‌اکبری – مریم فکری : «اصلا دل‌تان به حال خودروسازان نسوزد؛ هفت خط‌های روزگاری هستند که لنگه ندارند.» این بخشی از صحبت‌های جلال رشیدی‌کوچی، نماینده مجلس درباره صنعت خودرو است. او اعتقاد دارد؛ خودروسازان از کیفیت خودروهایشان کم می‌گذارند؛ موضوعی که به به باور رشیدی‌کوچی، برای بررسی آن اصلا لازم نیست تخصصی برخورد شود؛ فقط یک پژوپارس مدل ۹۴ را کنار مدل ۱۴۰۲ بگذارید و آن زمان می‌بینید چقدر کم‌فروشی در کیفیت محصول می‌کنند. او در کافه‌خبر خبرگزاری ایواره درباره مافیای خودرو هم می‌گوید: عملکرد مافیا خیلی خوب بوده که امروز این همه نارضایتی را در حوزه صنعت خودرو شاهد هستیم؛ این‌قدر که خودرو تبدیل به پاشنه آشیل شده است. آنچه در ادامه می‌خوانید، بخش اول گفت‌وگو با جلال رشیدی‌کوچی، نماینده مجلس درباره وضعیت صنعت خودرو است.
بیشتر بخوانید:
ببینید | افشاگری رشیدی کوچی از یک پرونده عجیب؛ چه کسانی دو هفته مانده به ممنوعیت آیفون ۱۴؛ آیفون ۱۳ وارد کردند؟
ببینید | افشاگری رشیدی کوچی در خصوص یک جلسه؛ رئیسی واقعاً چه قولی در مورد اینستاگرام داد؟
ببینید | رشیدی کوچی افشا کرد: استدلال‌ها برای ممنوعیت آیفون؛ پای اینترنت ماهواره‌ای در میان است؟
ببینید | کولاک جدید رشیدی‌کوچی؛ اینبار حمله ضربتی به کاسبان فیلترینگ: بازار کثیفی راه انداخته‌اید و …
* شما وجود مافیای خودرو در ایران را قبول دارید؟
بله.
* درباره ماهیت مافیای خودرو توضیح می‌دهید؟ این گروه چه کسانی هستند و چه اطلاعاتی از این گروه دارید؟
خیلی‌ها به من گفتند شما که از مافیای خودرو صحبت می‌کنی، اسم ببر و این مافیا را معرفی کن. اما نکته‌ای که مهم است و شاید مغفول واقع شده، این است که مافیا یک جریان است و در طول سال‌های مختلف، این جریان شکل گرفته و تاثیرگذار بوده است. مافیا می‌تواند یک کارشناسی باشد که در بدنه وزارت صمت با ارائه آمار نادرست، وزیر و معاونان وزیر را به گمراهی بکشاند تا تصمیم اشتباهی در حوزه صنعت خودرو بگیرد. مافیا می‌تواند جریانی باشد که با مطرح کردن این‌که ارز از کشور خارج می‌شود، جلوی واردات خودرو را بگیرد. مافیا، این است که سال‌های سال بدون هیچ دلیل منطقی، از صنعتی حمایت کند که امروز دیگر داد همه را هم در آورده است؛ حتی شخص اول مملکت به صراحت می‌گوید باعث ایجاد نارضایتی شده و حساب آن را از بقیه صنایع جدا می‌کند.
مافیا یک جریان است و ما دنبال ۴ تا اسم نباید بگردیم. مافیا، جریانی است که طی سال‌های سال اتفاق افتاده و نفوذ کرده و الان ثمره و خروجی آن را می‌بینیم. مافیا، همان جریانی است که وقتی قیمت‌ها کاهش پیدا می‌کند، با یک مصاحبه یا یک تیتر و یا یک اظهارنظر، جلوی کاهش قیمت را می‌گیرد.
* پس مافیا کار خود را خیلی خوب انجام داده و حداقل از دولت بهتر کار کرده است.
حتما عملکرد مافیا خیلی خوب بوده که امروز این همه نارضایتی را در حوزه صنعت خودرو شاهد هستیم. این‌قدر که خودرو تبدیل به پاشنه آشیل شد.
* یک موضوعی که هم‌اکنون موجب نارضایتی‌های بسیار است، قیمت خودرو است. با وجود افزایش عجیب و غریب قیمت خودرو در سال گذشته، اما از زمانی که بحث استیضاح آقای فاطمی‌امین از اواخر فروردین‌ماه مطرح شد، قیمت‌ها در بازار خودرو روندی نزولی به خود گرفت. زمانی هم ایشان استیضاح شد، باز هم بازار روندی کاهشی داشت و این روند تاکنون ادامه داشته است. فکر می‌کنید دلیل این کاهش قیمت‌ها چه بوده است؟ چراکه اتفاق خاصی نیفتاده و حتی نرخ دلار در یک سطح باقی مانده است.
ببینید، بار روانی‌ای که به طور معمول در تغییرات این‌چنینی اتفاق می‌افتد، روی کاهش قیمت‌ها تاثیر می‌گذارد. اما من اعتقاد دارم در کنار استیضاح آقای فاطمی‌امین که قیمت‌ها را واقعا کم کرد، به طوری که در برخی خودروهای داخلی تا ۱۰۰ میلیون تومان هم قیمت کم شد و در برخی خودروهای خارجی رقم‌ها خیلی بالاتر بود، لایحه‌ای بود که دولت با قید فوریت به مجلس داد؛ آن هم لایحه واردات خودروهای کارکرده.
در کنار این‌ها، البته برخی نیز تلاش کردند به هر طریقی که شده، جلوی کاهش قیمت را بگیرند. من این‌جا به صراحت می‌گویم مصاحبه‌ای که چندی پیش سخنگوی شورای رقابت داشت که این شورا با واردات خودروهای کارکرده مخالف است، جلوی کاهش قیمت‌ها را گرفت؛ البته بعدا معلوم شد که نظر شخصی خودشان بوده است و در عین حال، واردات خودروهای کارکرده به شورای رقابت هیچ ارتباطی ندارد. شایعه‌ای هم پخش شد که وزارت امور خارجه از وزارت صمت خواسته که به‌دلیل بدعهدی کره‌ای‌ها، خودرو کره‌ای وارد نشود. چنین اظهارنظرهایی، ترمز کاهش قیمت خودرو را کشید.
* یک نکته‌ای درباره وزیر صمت سابق، آقای فاطمی‌امین وجود داشت که وعده‌های عجیب و غریبی در مورد صنعت خودرو می‌دادند؛ از افزایش تیراژ خودرو تا کاهش قیمت خودرو. شما هم اشاره‌ای داشتید که خودرو به پاشنه آشیل تبدیل شده است. پاشنه آشیل آقای فاطمی‌امین هم همین ماجرای خودرو بود. وعده‌های عجیب و غریب ایشان، مجلس را این‌قدر حساس کرده بود؟ برخی از نمایندگان مجلس عنوان می‌کردند که ایشان تحت‌تاثیر مافیاست، اما آقای فاطمی‌امین می‌گفت مجلس تحت‌تاثیر مافیاست و مجلس دارد به اشتباه دست به استیضاح می‌زند.
من با آقای فاطمی‌امین خیلی صحبت کردم و با هم خیلی بحث می‌کردیم. اولا بگویم من به شخصه به شخصیت ایشان احترام می‌گذارم و ایشان را یک دوست خوب خودم می‌دانم، اما دلیل بر این نمی‌شود که منافع مردم را به پای رفاقت‌های خودمان قربانی کنیم.
من مثالی می‌زنم و بعد شما ببینید چه کسی تحت‌تاثیر مافیا بوده است. مجلس در سال گذشته قانونی را مبنی بر واردات خودروهای نو مصوب کرد. ماده ۴ قانون ساماندهی بازار خودرو، تمام اختیارات را به وزارت صمت و دولت داد که چه تعداد خودرو وارد شود، چه کیفیتی داشته باشد و حجم موتور خودروها چقدر باشد و … فقط مجلس مصوب کرد که واردات، قانونی شود. من همان زمان در تنظیم آیین‌نامه، بارها چه در فضای مجازی و چه در جلسات متعدد به وزارت صمت اعلام کردم که آیین‌نامه‌ای که می‌نویسید، به جای این‌که به نفع مردم باشد، به نفع خودروساز است و حتما در جهت افزایش قیمت خواهد بود؛ نه کاهش قیمت. در واقع شرایط خودروهای وارداتی نو را محدود کردند. برای مثال گفتند حجم موتور ۲۵۰۰ سی‌سی، سقف ۲۰ هزار دلاری و یک میلیارد دلار هم از بانک مرکزی برای واردات پول می‌گیریم. هر کسی هم خواست خودرو وارد کند، اما ما باید تاییدش کنیم. هر کسی هم که خواست وارد کند، باید صادرات هم داشته باشد. این شد که عملا به نظر می‌رسید آیین‌نامه واردات خودرو را خودروسازان نوشتند و به آقای فاطمی‌امین دادند. حالا بگویید الان چه گروهی دارند خودروهای نو را وارد می‌کنند؟ همان خودروسازان. یک میلیارد دلار پول بانک مرکزی هم به چه کسانی رسید؟ همین گروه.
من همان زمان به آقای فاطمی‌امین گفتم که وقتی سقف ۲۰ هزار دلار می‌گذارید، یعنی خودروهای کارکرده‌ای که در ایران قیمتی بالای ۲۰ هزار دلار دارد، حاشیه امن پیدا کنند؛ یعنی ما به نفع پولدارها کار می‌کنیم. کسی که یک خودرو ب‌ام‌و دارد که قیمت واقعی‌اش ۳۰ هزار دلار است و به دلیل این‌که واردات انجام نشده، در ایران قیمتی در حدود ۴۰ هزار دلار پیدا کرده، می‌داند که مشابه خودرویی که دارد، وارد نمی‌شود، بنابراین قیمت‌ها را بالاتر میبرد.
* پاسخ آقای فاطمی‌امین به شما چه بود؟
پاسخ قانع‌کننده‌ای ندادند که استیضاح شدند. سوال این است که چرا حجم موتور ۲۵۰۰ سی‌سی انتخاب شد؟ چرا ۳۵۰۰ سی‌سی نه؟ من نمی‌دانم این عددها را از کجا می‌آورند. این عددها را همان کارشناسانی مطرح می‌کنند که در ابتدای مصاحبه گفتم.
* عنوان می‌شد که قرار است خودروهای اقتصادی وارد کشور شود.
ببینید، خودرو اقتصادی در دنیا تعریف دارد. مگر نمی‌خواهند خودرو اقتصادی بیاورند. من برای واردات خودرو دو آیین‌نامه دیدم. در آیین‌نامه اول که به من دادند، نوشته شده بود که خودروهای تا سقف ۱۰ هزار دلار ۱۰ درصد گمرکی روی آن اعمال شود. گفتیم خوب است و این خودرو اقتصادی می‌شود. یعنی یک خودرو ۸ هزار دلاری، تقریبا ۹ هزار دلار می‌شود. اگر با دلار ۵۰ هزار تومان هم حساب کنید، تقریبا ۴۵۰ میلیون تومان می‌شود. این معقول بود. اما در آخرین لحظات، این بند را تغییر دادند و گفتند قانون واردات گمرک. یعنی با یک تغییر ساده، ۱۰ درصد گمرکی را بالا بردند.
این روش‌ها با بازار بازی می‌کند. یعنی شما عملا بازار را ملتهب و غیرقابل پیش‌بینی می‌کنید. من نمی‌گویم آقای فاطمی‌امین از عمد این کار را کرد، خیر، چون ایشان می‌گفت خیلی نقشی نداشته و بیشتر دیگران تاثیرگذار بودند. اما بحث بر سر این است که با این اتفاقی که افتاد، چه کسی مافیا خودرو شد؟ آیا مجلس بود یا دولت؟ چه کسی بازی مافیا را خورد؟ اگر دولت تا این حد واردات خودرو را در آیین‌نامه محدود نکرده بود، چنین اتفاقی نمی‌افتد. من همان زمان اعتراض کردم که چرا می‌خواهید یک میلیارد دلار از بانک مرکزی بگیرید؟ این یک رانت است. من اعتقاد داشتم که بانک مرکزی حتی یک سنت هم نباید پرداخت کند. همین الان برای خودروهای کارکرده هم می‌گویم که لازم نیست بانک مرکزی یک سنت هم پول بدهد. آن‌هایی این بندها را در آیین‌نامه‌ها می‌گنجانند که سودشان در دلارهایی است که از بانک مرکزی می‌گیرند، چون این دلارها فساد می‌آورد؛ چه در دولت آقای رییسی باشد و چه هر دولت دیگری. دلارهای دولتی فساد می‌آورد.
* آقای فاطمی‌امین در جلسه‌ای گفته بودند که یکی از دو هزار نفری هستند که تصمیم می‌گیرند. در مورد چه دو هزار نفر تصمیم می‌گیرند؟ منظورشان درباره صنعت خودرو بوده است؟
شاید، احتمالا.
* توضیح دقیق‌تری در مورد این موضوع ندادند؟
خیر.
* شما هم برآوردی ندارید که منظورشان چیست؟ بالاخره تعداد معاونان وزیر، مدیران‌کل، خود آقای وزیر یا کسانی که در شورای اقتصاد و دولت تصمیم‌گیرنده هستند، مشخص است.
ببینید، من این موضوع را تایید نمی‌کنم، رد هم نمی‌کنم، چون شنیده‌ام، ولی شاید منظور ایشان از این موضوع این بوده که دست‌های پشت پرده در صنعت خودرو خیلی زیاد هستند و این افراد در سایه هستند که برای این صنعت تصمیم می‌گیرند. البته من این را قبول ندارم و به صراحت به آقای فاطمی‌امین یکی دو روز قبل از استیضاح گفتم که شما نمی‌توانید بگویید من کاره‌ای نیستم. شما در راس وزارتخانه‌ای هستید که در حوزه صنعت خودرو تصمیم‌گیری می‌کند. یا نمی‌توانید و استعفا می‌دهید و این موضوع را با شجاعت به مردم می‌گویید که من می‌خواستم اما نگذاشتند، یا این‌که به شخص رییس‌جمهور می‌گویید برای سامان دادن بازار خودرو چه کارهایی باید انجام داد. مجلس همراه است، شما هم به عنوان رییس‌جمهور، مجمع تشخیص مصلحت نظام و سران‌قوا را همراه کن.
اصلا بازار خودرو ما نیاز به قانون ندارد، چون ما هیچ منع قانونی برای واردات نداریم. در دولت قبل آقای جهانگیری در تلویزیون اعلام کرد که از فردا واردات ممنوع است؛ تصمیم درون دولت بود. الان هم آقای مخبر می‌تواند در تلویزیون بیاید و بگوید از فردا واردات آزاد است. واردات خودرو اصلا به قانون نیاز ندارد.
حالا ممکن است بگویید در برخی از بخش‌های قانون نیاز به اصلاحیه است. برای مثال، در قانون واردات خودرویی که قبلا مصوب شده، گفته شده که خودروهایی که قرار است وارد کشور شود، باید استاندارد سازمان‌های اروپایی را داشته باشد. ما می‌گوییم که استاندارد سازمان کشور مبدا را داشته باشد؛ حتما نباید اروپایی باشد. یا مورد دیگری که باید اصلاح شود، این است که حتما باید در کشور نمایندگی داشته باشد. اما الان گفتیم که اگر بتواند خدمات پس از فروش را تضمین کند، لزومی ندارد که حتما نمایندگی رسمی داشته باشد. این ریزه‌کاری‌های قانونی را می‌شود اصلاح کرد، ولی واردات به معنای آنچه که ممنوع شده، نیاز به قانون ندارد. ولی ما برای این‌که کار را محکم کنیم، قانون هم تصویب کردیم.
منظور من از این صحبت‌ها این است که آقای فاطمی‌امین به عنوان وزیر باید این کارها را می‌کرد. یعنی وظیفه وزیر این است که در برابر زیاده‌خواهی‌ها و مافیا بایستد؛ نه این‌که خدایی نکرده آلت دست این جریانات باشد.
* با وجود ثبت‌نام‌های گسترده‌ای که در خصوص خودروهای خارجی انجام شد، ولی در حال حاضر آمار یا گزارش خوبی درباره ورود خودروهای خارجی به کشور داده نمی‌شود. دلیل این موضوع را چه می‌دانید؟ چرا دولت در حوزه واردات خودرو موفق نبوده است؟
چند دلیل وجود دارد. من با نگاه خوشبینانه صحبت می‌کنم و کاری ندارم به این‌که یک عده‌ای با برنامه‌ریزی دارند خودرو را قطره‌چکانی می‌آورند تا بازار خودرو را ملتهب و تشنه نگه دارند. ممکن است این تعداد کم خودرویی که وارد می‌شود، دارد از کف بازار جمع می‌شود و از کشورهای همسایه خریداری و وارد می‌شود. ولی من فکر می‌کنم که امسال اگر واردات خودروهای کارکرده نهایی شود و مجمع تشخیص مصلحت نظام هم همراهی کند، سال آینده تعداد خودروی نویی که وارد کشور شود، خیلی بالاتر خواهد بود؛ چون الان ثبت‌سفارش‌ها انجام شده است.
* این یک نوع بازی در جهت منافع بانک‌ها نبوده است؛ چراکه رقم سنگینی در بانک‌ها بلوکه شد؟
من هر اتفاقی که در حوزه بانکی بیفتد، نگاه منفی نسبت به آن دارم، چون بانک‌ها ثابت کردند که تنها چیزی که برایشان اهمیت دارد، گردش مالی خودشان است.
* روی ماجرای تولید خودرو وارد شویم. از سال‌ها قبل شایعه‌ای مطرح بود که هر خودرویی که در ایران تولید می‌شود، برخی از نهادهای خاص سهمی دارند. واقعا خودروساز غیر از مالیات و عوارض، سهم خاصی به نهادها و ارگان‌های خاص پرداخت می‌کنند؟
ببینید، در همان ابتدای کار در مجلس طی نامه‌ای از خودروسازان خواستم که هزینه‌های تولید یک خودرو را به صوررت ریز به من بدهند. در آنچه که به من داده شد، درباره موضوعی که در جامعه مطرح است که نهادهای مختلف از قیمت خودرو سهم می‌برند، چیزی ندیدم.
* یعنی خودروساز بابت تولید هر خودرو فقط مالیات و عوارضی را که هر تولیدکننده‌ای در ایران پرداخت می‌کند، پرداخت می‌کند؟
بله. براساس اطلاعاتی که در قالب نامه رسمی به من دادند و من مطالعه کردم، این شایعات را ندیدم.
* یک نکته دیگری که مطرح است، درباره وام‌های معوقه خودروسازان است. این موضوع را حتی مدیران خودروسازی تایید می‌کنند که وام‌های معوقه باعث شده که سودی که به این وام‌ها تعلق بگیرد، خیلی بالا باشد. شما اطلاعاتی در این خصوص داشته‌اید؟ یا چنین گزارشی را از خودروسازان خواسته‌اید؟
خیر، نخواستم، ولی این یک توجیه است. مگر خودروسازان وقتی داشتند وام می‌گرفتند، حواسشان نبوده که خودروهایشان را به‌گونه‌ای تولید کنند و بفروشند که بتوانند سود بانک‌ها را بپردازند. من این‌ها را توجیهاتی در جهت افزایش قیمت خودرو می‌دانم.
* گزارش رسمی‌ای که از حجم زیان خودروسازان در این سال‌ها داشته‌اید، چقدر است؟ در حال حاضر رقم‌های متفاوتی اعلام می‌شود.
همان‌طور که شما می‌گویید، رقم‌ها درباره زیان انباشته خودروسازان متفاوت است و همه هم در قالب گزارش رسمی اعلام می‌شود. اما سوال این است که وقتی این‌قدر خودروسازان زیان می‌دهند، چه اصراری دارند که تولید کنند!؟ چرا مردم باید هزینه زیان خودروسازان را پرداخت کنند؟ البته من اعتقاد دارم که قیمت خودرو در کشور باید آزاد محاسبه شود. یعنی خودروساز باید پژوپارس را هر قیمتی که فکر می‌کند به نفعش است، وارد بازار کند، اما واردات هم باید آزاد شود؛ آن هم با تعرفه معقول. آن زمان مشخص می‌شود که قیمت یک پژوپارس یا دنا در کشور ما ۲۰ هزار دلار است یا ۱۰ هزار دلار؟
* با وجود افزایش شدید قیمت خودرو، اما خودروسازان همچنان زیان می‌دهند. دلیل این موضوع را چه می‌دانید؟
من زیان خودروسازان را قبول ندارم.
* یعنی خودروسازان زیان نمی‌دهند؟
خیر، من این حرفشان را قبول ندارم. نمی‌گویم زیان نمی‌دهند. دلیل این حرفم هم این است که چطوری این‌قدر زیان می‌دهند، ولی فقط پولی که در ثبت‌نام اول جمع کردند، برای مثال معادل ارزش سهام ایران‌خودرو بوده است. پول اولی که جمع شد، ۸۰ هزار میلیارد تومان بود و ارزش ایران‌خودرو هم ۸۰ هزار میلیارد تومان است. چه زیانی است که یک فقره فروش‌شان، معادل کل سهام‌شان ارزش دارد!؟
ببینید، این خودروسازان خیلی پدرسوخته هستند. من درباره شخص صحبت نمی‌کنم؛ درباره بنگاه می‌گویم. من در مصاحبه با آقای میرسلیم گفتم که هر چه برای این‌ها تصویب کنید، یک ان‌قلت می‌آورند که خرابش کنند. یک مدتی خودروهایشان را مزایده گذاشته بودند. قیمت خودروی مزایده‌ای ۱۰۰ میلیون تومان کمتر از قیمت بازار و ۱۰۰ میلیون تومان بالاتر از قیمت کارخانه بود. این در حالی است که خودروی مزایده‌ای باید قیمتی پایین‌تر داشته باشد. می‌رفتی می‌دیدی روی این خودرو چی نیست؛ می‌دیدی زه درب صندوق عقب، یا کفی صندق عقب یا آینه وسط خودرو. یعنی خودروسازان این‌قدر زرنگ هستند که یک آینه وسط خودرو که در بازار نهایتا ۱۰۰ هزار تومان باشد، نهایتا ۱۰۰ میلیون تومان می‌فروشند و به مزایده می‌برند. حالا فرد می‌گوید ۱۰۰ میلیون تومان این خودرو از بازار ارزان‌تر است، پس می‌خرم؛ نمی‌گوید از قیمت کارخانه بیشتر است. مثلا آنتن روی خودرو نمی‌بندند. این آنتن ۳۰ هزار تومان است، اما این آنتن را به شما ۵۰ میلیون تومان می‌فروشد.
اصلا دل‌تان به حال خودروسازان نسوزد. هفت خط‌های روزگاری هستند که لنگه ندارند. خودروسازان در حال حاضر در کیفیت خودروهایشان کم می‌گذارند؛ اصلا شما لازم نیست بروید تخصصی برخورد کنید. یک پژوپارس مدل ۹۴ را بیاور و کنار پژوپارس مدل ۱۴۰۲ بگذار و ببینید چقدر کم‌فروشی در کیفیت محصول می‌کنند. مگر می‌شود روی یک خودرو باند ببندید و بعد صدای باند خودرو را زیاد کنید و پاره شود. کاغذ هم این‌طوری پاره نمی‌شود. بر این اساس، نگاه من این است که خودروسازان ما در این سال‌ها مار خورده‌اند که افعی شده‌اند. برای این‌که گردن این افعی را بزنی، باید انحصار را بشکانید و رقابت ایجاد کنید.
* اصلا با خودروسازان و برخی از قطعه‌سازان که صحبت می‌کنید، تحلیلی که دارند، در این جهت است که قیمت یک خودروی تولیدی خیلی بالاتر از رقمی است که به بازار عرضه می‌کنند و می‌گویند خودرویی که به فروش می‌رود، صرفه ندارد.
درست می‌گویند؛ به نظر من قیمت خودرو را هر چه دوست دارند، باید بگذارند، ولی باید انحصار هم شکسته شود و واردات هم انجام شود. خودروسازان می‌گویند ما با قیمت جهانی داریم فولاد و مس و پلاستیک را استفاده می‌کنیم. پس وقتی داریم با قیمت جهانی مواداولیه را تامین می‌کنیم، خودرو را هم باید به قیمت جهانی بفروشیم و نباید به صورت دستوری خودرو را بفروشیم. حرفشان هم درست است. اما نکته این‌جاست که مگر از قیمت جهانی صحبت نمی‌کنند، باید بازار را هم آزاد کرد تا خودروها به قیمت جهانی وارد ایران شود.
الان که من این‌جا هستم، یک تویوتا کمری مدل ۲۰۳۰ با دلار ۵۲ هزار تومان، یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان است؛ یعنی تقریبا هم قیمت پژو۲۰۷. خب این شرکت چه کرده است که توانسته یک خودرو با کیفیت را به قیمت یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان تولید کند؟
* یا خودروهای ما گران است یا این‌که آنها ارزان می‌فروشند.
نه خودروهای ما گران است و نه آنها ارزان می‌فروشند. آنها به دلیل این‌که در بازار رقابتی حضور دارند، مجبور هستند کیفیت را بالا ببرند و قیمت را کاهش دهند، ولی خودروهای خودروسازان ما در بازار انحصاری تولید می‌شود. در هیچ‌کجای دنیا مصرف‌کننده دنبال تولیدکننده نمی‌دود و التماس نمی‌کند که کالایی را به او بدهد! اصلا ما بازار خرید و فروش را به‌هم ریخته‌ایم. تبلیغات برای چیست؟ تبلیغات برای این است که شما در یک بازار رقابتی، فروش خوب داشته باشید. الان اصلا نیاز به تبلیغ ندارند. تا وِشکَن بزنند، یک میلیون نفر پول می‌دهند و این در حالی است که معلوم نیست چه مدل خودرویی و چه رنگی می‌گیرند. پس ما تنها جایی هستیم که مصرف‌کننده به تولیدکننده التماس می‌کند و بعد تولیدکننده می‌گوید دارم ضرر می‌کنم. خودروساز چه ضرری می‌کند که محصولی را که تولید نکرده، دو سال زودتر فروخته است. این اصلا با عقل اقتصاد جور در نمی‌آید.
* به نظر می‌رسد مقصر خودروساز نیست، مقصر سیاست‌گذاری است که با قیمت‌های دستوری، نه‌تنها بازار خودرو که همه بازارها را به‌هم ریخته است. درست است که خودروساز، کالاهایی که دو سال دیگر تحویل می‌دهد، الان پیش‌فروش کرده، اما در هیچ‌کجای دنیا هم مصرف‌کننده‌ای پیدا نمی‌شود که کالایی را که دو سال دیگر تحویل می‌گیرد، پیش‌خرید کند و نداند چه کالایی را هم می‌گیرد.
دلیل این موضوع این است که با تصمیمات اشتباه گذشته باعث ایجاد انحصار در صنعت خودرو شده‌ایم و الان این شرایط را باید اصلاح کنیم. این صحبت شما کاملا درست است که چرا مردم ما خودرویی را پیش‌خرید می‌کنند که نمی‌دانند چیست و چه رنگی است. ما با تصمیمات اشتباه در گذشته، بازار خودرو را از یک بازار مصرفی به یک بازار سرمایه‌ای تبدیل کرده‌ایم. یعنی ما به خودرو به چشم طلا نگاه می‌کنیم. شما دیدید که قیمت طلا پایین آمد. فکر می‌کنید دلیلش چه بود؟ دلیلش این بود که مردم طلاهای خود را فروختند که خودرو بخرند، چون سود خودرو خیلی بیشتر از طلایی است که در خانه مانده است. ما بازار خودرو را تبدیل به یک بازار سرمایه‌ای کرده‌ایم. هر چقدر هم تولید کنیم، نمی‌توانیم پاسخ‌گو باشیم. زورمان هم بیشتر از این نیست که تولید کنیم. ما باید خودرو را از یک کالای سرمایه‌ای به یک کالای مصرفی تبدیل کنیم.
* یک معادل‌سازی درباره قیمت خودروهای ایرانی و خارجی داشته باشید.
من یک معادل‌سازی قبلا داشتم که مربوط به یک هفته قبل از استیضاح آقای فاطمی‌امین، وزیر سابق صمت بود. آن زمان پژو۲۰۷ تقریبا ۲۲ هزار دلار بود، یعنی به یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان رسیده بود. یک معادل‌سازی داشتم که خودروهایی که می‌شود با ۲۲ هزار دلار در امارات خریداری کرد، چیست: بنز سری E مدل ۲۰۲۲، ب‌ام‌و سری ۵ مدل ۲۰۱۷، جنسیس جی۷۰ مدل ۲۰۲۰، هوندا آفرود مدل ۲۰۲۱، هیوندا پالیسید مدل ۲۰۲۱، هیوندا آزرا مدل ۲۰۲۱، لکسوس NX مدل ۲۰۲۰. در حال حاضر قیمت این لکسوس در مدل ۲۰۱۶ در ایران ۸ میلیارد تومان است، اما مدل ۲۰۲۰ این خودرو در دوبی ۹۰۰ میلیون تومان است. ۹۰۰ میلیون تومان کجا، ۸ میلیارد تومان کجا!؟
شما این نکته را در نظر بگیرید که تمام خودروهای خارجی که تا سال ۲۰۱۷ وارد ایران شده است، الان نسبت به قیمت جهانی و مدل‌های ۲۰۲۱، حداقل ۱۰ برابر قیمت است.
* چه می‌شود که قیمت خودرو در بازار ایران ۱۰ برابر می‌شود؟
انحصار؛ وقتی یک خودرو در بازار باشد و هزار نفر متقاضی داشته باشد، مزایده می‌شود. این می‌شود که یک لنکروز در ایران ۴۵ میلیارد تومان قیمت پیدا می‌کند، چون تنها یک مدل آن به ایران آمده است. اگر ۲۰ هزار خودرو در این مدل بیاید که ۴۵ میلیارد تومان نمی‌شود. ما چند نفر در ایران داریم که توان خرید لنکروز ۲ میلیارد تومانی را داشته باشد نه ۴۰ میلیارد تومانی!؟ چون لنکروزها در مدل ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ قیمت‌شان بین ۲.۵ تا ۴ میلیارد تومان است، ولی مدل ۱۰ سال قبل این خودرو در ایران حداقل ۱۵، ۲۰ میلیارد تومان است.
* آقای میرسلیم که اعتقاد دارند بین پژو۲۰۶ و لنکروز تفاوتی وجود ندارد.
حتما آنها بهتر می‌دانند که فرق پژو۲۰۶ و لنکروز چیست. من در مناظره به آقای میرسلیم گفتم یک جوری حرف نزنیم که این روزها که حال مردم بد است، حالشان را بدتر کنیم. نگاه من بر این است اگر خودروهای کارکرده وارد شود، قیمت‌ها به شدت ریزشی می‌شود.
عکس: آرزو مهرآبادی
۲۲۳۲۲۵