اگزمای نوزادان (Infant Eczema) چیست؟

اگزمای نوزادان، که با عنوان درماتیت آتوپیک نیز شناخته می شود، یک بیماری پوستی التهابی مزمن است که با خشکی، قرمزی، خارش شدید و بثورات برآمده روی پوست نوزادان و کودکان خردسال مشخص می شود. این عارضه مسری نیست و با مراقبت های صحیح و درمان های مناسب، قابل کنترل و مدیریت است. شناخت دقیق علائم، علل و روش های درمانی اگزما به والدین کمک می کند تا با آگاهی کامل به مدیریت این وضعیت پرداخته و کیفیت زندگی فرزند خود را بهبود بخشند.

اگزما یک وضعیت پوستی شایع در بین نوزادان است که تخمین زده می شود بین ۱۵ تا ۲۰ درصد از نوزادان زیر دو سال را درگیر می کند. این بیماری معمولاً در چند ماه اول زندگی نوزاد بروز می کند و می تواند باعث ناراحتی و بی قراری قابل توجهی شود. در برخی موارد، علائم اگزما ممکن است تا دوران کودکی و حتی بزرگسالی نیز ادامه یابد، هرچند شدت آن معمولاً با افزایش سن کاهش می یابد. مدیریت موفق اگزما نیازمند ترکیبی از درمان های پزشکی، مراقبت های خانگی دقیق و شناسایی و اجتناب از محرک های احتمالی است. مشاوره با متخصص اطفال یا متخصص پوست برای تشخیص صحیح و تعیین بهترین برنامه درمانی از اهمیت بالایی برخوردار است.

اگزمای نوزادان چیست؟ تعریفی ساده و شفاف

اگزمای نوزادان، که به آن درماتیت آتوپیک (Atopic Dermatitis) نیز گفته می شود، یک بیماری التهابی مزمن پوستی است که لایه های سطحی پوست را درگیر می کند. این وضعیت با خشکی شدید، قرمزی، پوسته ریزی، و خارش مداوم مشخص می شود و می تواند به صورت لکه های برآمده و گاهی حاوی مایع بروز کند. ماهیت این بیماری غیرمسری است و به معنای انتقال از فردی به فرد دیگر نیست. اگزما نتیجه اختلال در عملکرد سد دفاعی پوست و واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن به محرک های محیطی است.

شیوع اگزما در نوزادان و کودکان خردسال نسبتاً بالا است و اغلب در شش ماه اول زندگی آغاز می شود. این بیماری می تواند دوره های بهبود و عود داشته باشد؛ به این معنی که علائم برای مدتی ناپدید شده و سپس دوباره ظاهر می شوند. هدف اصلی درمان و مراقبت، کنترل علائم، کاهش خارش و التهاب، و تقویت سد دفاعی پوست است تا نوزاد راحتی بیشتری را تجربه کند و از عوارض احتمالی جلوگیری شود.

اگزما (درماتیت آتوپیک) یک بیماری التهابی مزمن پوستی است که با خشکی، قرمزی، خارش و بثورات پوستی در نوزادان مشخص می شود و مسری نیست.

نشانه ها و علائم اگزما در نوزادان: چگونه آن را تشخیص دهیم؟

تشخیص اگزمای نوزادان معمولاً بر اساس مشاهده دقیق علائم پوستی و بررسی سابقه پزشکی صورت می گیرد. والدین باید با نشانه های این بیماری آشنا باشند تا در زمان مناسب برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنند.

علائم عمومی و شایع اگزما

علائم اگزما در نوزادان ممکن است متفاوت باشد، اما برخی از نشانه های عمومی و شایع عبارتند از:

• پوست خشک و فلس مانند: پوست نوزاد در نواحی درگیر، بسیار خشک و زبر به نظر می رسد و ممکن است پوسته های ریز داشته باشد.
• لکه های قرمز یا قهوه ای مایل به خاکستری: این لکه ها در پوست های روشن تر معمولاً قرمز و در پوست های تیره تر ممکن است قهوه ای، خاکستری یا حتی بنفش به نظر برسند.
• خارش شدید: خارش یکی از آزاردهنده ترین علائم است که می تواند باعث بی قراری، گریه، مالش یا خاراندن مداوم نوزاد شود، به ویژه در شب که خارش تشدید می گردد و خواب نوزاد را مختل می کند.
• بثورات برجسته و کوچک: این بثورات ممکن است گاهی حاوی مایع شفاف باشند که با ترکیدن آن ها، پوست دچار ترشح و پوسته می شود.
• پوسته پوسته شدن و ترک خوردگی: در موارد شدید، پوست ممکن است ترک بخورد و حتی خونریزی کند که راه را برای ورود میکروب ها و عفونت های ثانویه باز می کند.

نواحی شایع درگیری بر اساس سن نوزاد

محل بروز اگزما در بدن نوزاد می تواند با توجه به سن تغییر کند:

1. در شش ماه اول زندگی: اگزما معمولاً در صورت (به ویژه گونه ها، پیشانی و چانه) و پوست سر بروز می کند. در این دوره، ناحیه پوشک کمتر درگیر می شود مگر در موارد بسیار شدید.
2. در نوزادان ۶ تا ۱۲ ماهگی: با شروع غلتیدن و خزیدن، اگزما اغلب در نواحی مانند آرنج و زانوها که بیشتر در معرض سایش قرار می گیرند، دیده می شود.
3. در کودکان نوپا و بزرگ تر: چین های آرنج و زانو، مچ دست و پا، و گردن از نواحی شایع درگیری هستند.

علائم هشداردهنده عفونت (نیاز به مراجعه فوری به پزشک)

خراشیدگی پوست ناشی از خارش می تواند به عفونت منجر شود. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، مراجعه فوری به پزشک ضروری است:

• ترشح چرک مانند یا مایع زرد/قهوه ای از بثورات.
• تشکیل تاول های کوچک و متعدد، گاهی شبیه تبخال.
• افزایش ناگهانی درد، قرمزی و تورم در ناحیه درگیر.
• تب، خستگی و بی حالی شدید نوزاد.

انواع اگزما در نوزادان: تفاوت ها و ویژگی ها

اگزما یک اصطلاح کلی برای انواع مختلف التهاب پوستی است. در نوزادان، چندین نوع اگزما شایع تر هستند که هر کدام ویژگی ها و علل خاص خود را دارند:

درماتیت آتوپیک (Atopic Dermatitis)

این شایع ترین نوع اگزما در نوزادان و کودکان است و معمولاً با اصطلاح اگزما مترادف در نظر گرفته می شود. درماتیت آتوپیک یک بیماری مزمن وراثتی است که اغلب با تریاد آتوپیک (سه گانه آتوپیک) ارتباط دارد: اگزما، آسم و تب یونجه (رینیت آلرژیک). این نوع اگزما ناشی از نقص در پروتئین هایی مانند فیلاگرین است که نقش مهمی در تشکیل سد دفاعی پوست دارند، و همچنین واکنش بیش از حد سیستم ایمنی به محرک های بی ضرر.

درماتیت تماسی (Contact Dermatitis)

این نوع اگزما زمانی بروز می کند که پوست نوزاد در تماس مستقیم با یک ماده تحریک کننده (مانند صابون های قوی، مواد شوینده، عطرها) یا یک ماده حساسیت زا (آلرژن) قرار گیرد. علائم معمولاً محدود به ناحیه تماس هستند و می توانند شامل قرمزی، خارش و گاهی تاول باشند. شناسایی و اجتناب از ماده مسبب، کلید درمان این نوع اگزما است.

اگزمای دیسیدروتیک (Dyshidrotic Eczema)

اگزمای دیسیدروتیک با ظهور تاول های کوچک، خارش دار و پر از مایع در کف دست، کناره انگشتان و کف پاها مشخص می شود. این وضعیت می تواند با تعریق زیاد، استرس، یا تماس با فلزات خاصی مانند نیکل تشدید شود. این نوع اگزما در نوزادان کمتر شایع است اما در صورت بروز، بسیار آزاردهنده خواهد بود.

درماتیت سبورئیک (Seborrheic Dermatitis) و کلاه گهواره ای (Cradle Cap)

درماتیت سبورئیک یک عارضه شایع پوستی است که نواحی چرب پوست را درگیر می کند. در نوزادان، این نوع اگزما اغلب به شکل کلاه گهواره ای (Cradle Cap) در پوست سر دیده می شود.

• کلاه گهواره ای: این وضعیت با فلس های چرب و زرد رنگ روی پوست سر نوزاد مشخص می شود. گاهی اوقات ممکن است صورت (به ویژه اطراف بینی و ابروها) و چین های پوستی نیز درگیر شوند. کلاه گهواره ای معمولاً بی خطر و موقتی است و اغلب در عرض چند ماه خودبه خود برطرف می شود. این نوع اگزما ناشی از تولید بیش از حد سبوم (روغن طبیعی پوست) و رشد نوعی قارچ مخمر است.

اگزمای سکه ای (Nummular Dermatitis)

اگزمای سکه ای یا نومولار با لکه های گرد، سکه ای شکل و خارش دار بر روی پوست مشخص می شود. این لکه ها می توانند قرمز، ملتهب و گاهی ترشح دار باشند. این نوع اگزما معمولاً در اثر خشکی شدید پوست، حمام مکرر با آب داغ، یا تماس با پارچه های زبر و تحریک کننده تشدید می شود و بیشتر در فصول سرد سال مشاهده می گردد.

علل اگزما در نوزادان: چرا پوست کودک شما حساس می شود؟

علت دقیق اگزما در نوزادان کاملاً مشخص نیست، اما اعتقاد بر این است که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، اختلال در سد پوستی و واکنش بیش از حد سیستم ایمنی در بروز آن نقش دارند. شناسایی این عوامل می تواند به درک بهتر و مدیریت موثرتر بیماری کمک کند.

عوامل ژنتیکی و وراثتی

یکی از قوی ترین عوامل در بروز اگزما، سابقه خانوادگی است. اگر یکی از والدین یا هر دو به اگزما، آسم، یا تب یونجه مبتلا باشند، احتمال ابتلای نوزاد به اگزما به طور قابل توجهی افزایش می یابد. تحقیقات نشان داده اند که جهش در ژن پروتئین فیلاگرین (Filaggrin) می تواند منجر به نقص در سد دفاعی پوست شود. فیلاگرین پروتئینی است که به حفظ رطوبت و یکپارچگی سد پوستی کمک می کند. نقص در این پروتئین باعث می شود پوست نوزاد خشک تر و آسیب پذیرتر به محرک ها و آلرژن ها شود.

اختلال در عملکرد سد پوستی

سد پوستی نقش حیاتی در محافظت از بدن در برابر عوامل محیطی مضر و جلوگیری از دست دادن رطوبت ایفا می کند. در نوزادان مبتلا به اگزما، این سد پوستی ضعیف تر و نفوذپذیرتر است. این ضعف باعث می شود رطوبت به راحتی از پوست خارج شده و پوست خشک و مستعد خارش شود. همچنین، محرک ها، آلرژن ها و باکتری ها می توانند راحت تر به لایه های زیرین پوست نفوذ کرده و واکنش های التهابی را آغاز کنند.

واکنش بیش از حد سیستم ایمنی

سیستم ایمنی بدن مسئول محافظت از ما در برابر عوامل بیماری زا است. در نوزادان مبتلا به اگزما، سیستم ایمنی ممکن است بیش از حد فعال باشد و به محرک های بی ضرر محیطی (مانند گرد و غبار یا گرده گل) به عنوان مهاجم واکنش نشان دهد. این پاسخ ایمنی افراطی منجر به آزاد شدن مواد شیمیایی التهابی در پوست شده که علائم قرمزی، خارش و التهاب را ایجاد می کنند.

محرک های محیطی و آلرژن های پوستی

عوامل محیطی متعددی می توانند اگزما را در نوزادان تحریک یا تشدید کنند:

• صابون ها، شامپوها، مواد شوینده و لوسیون های معطر: محصولات حاوی عطر، الکل و مواد شیمیایی قوی می توانند پوست حساس نوزاد را تحریک کرده و سد دفاعی آن را تضعیف کنند.
• پارچه های زبر و پشمی: تماس پوست با پارچه هایی مانند پشم یا الیاف مصنوعی می تواند باعث خارش و تحریک شود. لباس های نخی و نرم گزینه های بهتری هستند.
• هوای خشک، گرمای زیاد و تعریق: هوای خشک رطوبت پوست را کاهش می دهد. گرمای زیاد و تعریق نیز می توانند باعث خارش و تشدید اگزما شوند.
• گرد و غبار، گرده گل، موی حیوانات خانگی: این آلرژن های محیطی در نوزادان حساس می توانند واکنش های ایمنی و التهاب پوستی را برانگیزند.

آلرژی های غذایی

اگرچه همه نوزادان مبتلا به اگزما، به آلرژی غذایی دچار نیستند، اما در برخی موارد، غذاها می توانند محرک اگزما باشند. آلرژی های غذایی معمولاً در سنین ۳ ماهگی تا ۲ سالگی بروز می کنند. غذاهای شایع محرک شامل:

• شیر گاو (پروتئین گاوی)
• تخم مرغ
• گندم و سویا
• بادام زمینی و آجیل های درختی
• ماهی و صدف
• برخی میوه ها (مرکبات، توت ها) و گوجه فرنگی

والدین باید واکنش های غذایی نوزاد خود را به دقت ثبت کرده و در صورت شک به آلرژی غذایی، با پزشک متخصص اطفال یا آلرژی مشورت کنند. حذف خودسرانه غذاها بدون مشورت پزشکی توصیه نمی شود، زیرا می تواند منجر به کمبودهای تغذیه ای شود.

تشخیص اگزما در نوزاد: گام های پزشکی و تفاوت با سایر عوارض

تشخیص اگزمای نوزادان عمدتاً بر اساس معاینه بالینی دقیق توسط پزشک متخصص و بررسی سابقه پزشکی کودک انجام می شود. افتراق اگزما از سایر بثورات پوستی شایع در نوزادان نیز اهمیت زیادی دارد.

معاینه بالینی توسط پزشک

متخصص اطفال یا متخصص پوست با مشاهده دقیق پوست نوزاد، به دنبال علائم مشخص اگزما مانند خشکی، قرمزی، پوسته ریزی، ترک خوردگی و توزیع بثورات در نواحی خاص بدن می گردد. پزشک همچنین شدت خارش و میزان تأثیر آن بر زندگی روزمره نوزاد را ارزیابی می کند.

بررسی سابقه پزشکی و خانوادگی

پزشک در مورد سابقه پزشکی نوزاد، از جمله زمان شروع علائم، عواملی که باعث تشدید یا بهبود می شوند، و داروهای مصرفی سؤالاتی را مطرح می کند. همچنین، سابقه خانوادگی آلرژی ها، آسم یا اگزما در والدین و بستگان درجه یک، اطلاعات مهمی را برای تشخیص فراهم می آورد.

تست های تکمیلی (در موارد خاص)

در اکثر موارد، تشخیص اگزما بدون نیاز به تست های آزمایشگاهی صورت می گیرد. با این حال، در شرایط خاص یا زمانی که شک به آلرژی های خاص وجود دارد، پزشک ممکن است تست های تکمیلی را توصیه کند:

• تست های پوستی (Patch Test): برای تشخیص درماتیت تماسی، ممکن است از این تست استفاده شود. در این روش، مقادیر کمی از مواد مشکوک به آلرژی روی پوست قرار داده شده و واکنش پوست پس از ۴۸ تا ۷۲ ساعت بررسی می شود.
• آزمایش خون IgE: در صورت شک به آلرژی های غذایی یا محیطی، آزمایش خون برای اندازه گیری سطح آنتی بادی های IgE (ایمونوگلوبولین E) می تواند کمک کننده باشد.

تفاوت اگزما با سایر بثورات پوستی نوزاد

نوزادان ممکن است به بثورات پوستی مختلفی دچار شوند که گاهی با اگزما اشتباه گرفته می شوند. افتراق آن ها برای درمان صحیح ضروری است:

• راش پوشک (Diaper Rash): این عارضه معمولاً در ناحیه پوشک و در اثر تماس طولانی مدت با رطوبت، ادرار و مدفوع بروز می کند. پوست قرمز و تحریک شده است اما معمولاً خشک و فلس مانند نیست و خارش آن به اندازه اگزما شدید نیست.
• بثورات ناشی از گرما (Heat Rash): این بثورات به صورت برجستگی های کوچک و قرمز رنگ ظاهر می شوند و معمولاً در نواحی تعریق مانند گردن، زیر بغل و چین های پوستی دیده می شوند. علت آن انسداد غدد عرق است.
• عفونت های قارچی (Yeast Infection): عفونت های قارچی (مانند کاندیدیازیس) نیز می توانند در نواحی مرطوب و چین خورده پوست نوزاد ایجاد شوند و با قرمزی شدید و ضایعات ماهواره ای کوچک در اطراف ناحیه اصلی مشخص می شوند.

همواره توصیه می شود در صورت مشاهده هرگونه بثورات پوستی غیرعادی در نوزاد، برای تشخیص دقیق و درمان مناسب به پزشک مراجعه شود.

درمان اگزما در نوزادان: ترکیبی از رویکردهای پزشکی و مراقبت خانگی

درمان اگزمای نوزادان شامل یک رویکرد چندجانبه است که هدف آن کنترل خارش، کاهش التهاب، حفظ رطوبت پوست و جلوگیری از عفونت است. این رویکرد معمولاً ترکیبی از درمان های پزشکی تجویز شده توسط پزشک و مراقبت های خانگی مداوم است.

درمان های پزشکی (تحت نظر پزشک)

پزشک ممکن است بسته به شدت اگزما، داروهای مختلفی را تجویز کند:

• کرم ها و پمادهای کورتیکواستروئیدی موضعی: این داروها خط اول درمان برای کاهش التهاب و خارش هستند. پماد هیدروکورتیزون ۱% اغلب برای موارد خفیف تجویز می شود. برای موارد متوسط تا شدید، پمادهای قوی تر ممکن است نیاز باشد. استفاده از این پمادها باید دقیقاً طبق دستور پزشک و برای مدت زمان مشخص صورت گیرد، زیرا استفاده طولانی مدت یا نامناسب می تواند عوارضی مانند نازک شدن پوست را به دنبال داشته باشد.
• کرم های غیر استروئیدی (مهارکننده های کلسینورین): داروهایی مانند پیمکرولیموس (Pimecrolimus) یا تاکرولیموس (Tacrolimus) برای نوزادان بالای سه ماه و در مواردی که کورتیکواستروئیدها موثر نیستند یا نمی توان به دلیل عوارض جانبی از آن ها استفاده کرد، تجویز می شوند. این کرم ها التهاب را بدون عوارض استروئیدی کاهش می دهند.
• آنتی هیستامین ها: برای کنترل خارش شدید، به ویژه خارش شبانه که خواب نوزاد را مختل می کند، پزشک ممکن است آنتی هیستامین های خوراکی (مانند ستیریزین) را برای مدت کوتاهی تجویز کند.
• آنتی بیوتیک ها: در صورتی که پوست درگیر اگزما به دلیل خراشیدگی دچار عفونت باکتریایی شود (مانند ترشح چرک مانند)، پزشک آنتی بیوتیک های موضعی یا خوراکی را تجویز خواهد کرد.

درمان های خانگی و مراقبت های روزمره (مکمل درمان پزشکی)

مراقبت های خانگی نقش بسیار مهمی در مدیریت اگزما و جلوگیری از عود آن دارد:

• حمام درمانی صحیح:
  • حمام های کوتاه (۵ تا ۱۰ دقیقه) با آب ولرم (نه داغ) توصیه می شود.
  • از پاک کننده های ملایم، بدون عطر، فاقد سولفات و مخصوص پوست های حساس نوزادان استفاده کنید.
  • حمام جو دوسر کلوئیدی (Colloidal Oatmeal) می تواند به تسکین خارش کمک کند.
  • پس از حمام، پوست را با حوله نرم به آرامی و بدون مالش خشک کنید.
• مرطوب کننده ها ناجی پوست:
  • استفاده منظم و مکرر (چندین بار در روز، به ویژه بلافاصله پس از حمام) از مرطوب کننده ها حیاتی است.
  • مرطوب کننده های غلیظ، بدون عطر و ضد حساسیت را انتخاب کنید. پمادها (مانند وازلین، اوسرین، سرامیدها) معمولاً مؤثرتر از لوسیون ها هستند زیرا سد دفاعی قوی تری روی پوست ایجاد می کنند.
• خنک نگه داشتن نوزاد:
  • از گرمای بیش از حد محیط، نور مستقیم خورشید یا منابع حرارتی مانند بخاری اجتناب کنید.
  • به نوزاد لباس های نخی، گشاد و نرم بپوشانید و از پارچه های پشمی یا پلی استر که ممکن است پوست را تحریک کنند، پرهیز کنید.
  • دمای اتاق را در حد متعادل نگه دارید.
• کنترل خارش و جلوگیری از خراشیدگی:
  • ناخن های نوزاد را همیشه کوتاه و تمیز نگه دارید تا از خراشیدگی و آسیب بیشتر به پوست جلوگیری شود.
  • می توانید از دستکش های نخی نرم (به ویژه هنگام خواب) برای پوشاندن دست های نوزاد استفاده کنید.
  • حواس نوزاد را با بازی یا فعالیت های دیگر از خاراندن پرت کنید.
  • کمپرس خنک و مرطوب روی نواحی خارش دار می تواند تسکین دهنده باشد.
• اجتناب از محرک های شناسایی شده:
  • از صابون ها، مواد شوینده لباسشویی، عطرهای شیمیایی و لوسیون های معطر که قبلاً باعث تحریک شده اند، دوری کنید.
  • در صورت حساسیت به آلرژن های محیطی (مانند گرد و غبار، گرده گل، موی حیوانات خانگی)، اقدامات لازم برای کاهش تماس با آن ها را انجام دهید.

درمان های مکمل و طب سنتی (با احتیاط و مشورت پزشک)

برخی از والدین به درمان های مکمل یا طب سنتی روی می آورند. در حالی که برخی از این روش ها ممکن است تسکین دهنده باشند، هرگز نباید جایگزین درمان های پزشکی استاندارد شوند و حتماً باید با مشورت پزشک انجام شوند:

• گیاهان و روغن ها: برخی روغن های گیاهی مانند روغن نارگیل، روغن آفتابگردان، روغن بابونه و آلوئه ورا به دلیل خواص مرطوب کنندگی و ضدالتهابی ممکن است کمک کننده باشند.
• نکات تغذیه ای برای مادران شیرده: در طب سنتی، مصرف عرقیات سرد (مانند بید، کاسنی) و پرهیز از غذاهای پرادویه و با طبع گرم برای مادران شیرده که نوزادشان اگزما دارد، توصیه می شود.

همیشه قبل از استفاده از هرگونه درمان مکمل، با پزشک متخصص مشورت کنید تا از بی خطر بودن و تداخل نداشتن آن با سایر درمان ها اطمینان حاصل کنید.

عوارض احتمالی اگزمای نوزاد: آنچه باید بدانید

اگرچه اگزما در نوزادان معمولاً یک بیماری قابل کنترل است، اما در صورت عدم مدیریت صحیح و به موقع، می تواند منجر به عوارض متعددی شود که کیفیت زندگی نوزاد و خانواده را تحت تأثیر قرار می دهد.

• عفونت های پوستی: خراشیدگی مداوم پوست به دلیل خارش شدید، می تواند سد دفاعی پوست را تخریب کند و راه را برای ورود باکتری ها (مانند استافیلوکوک اورئوس)، ویروس ها (مانند ویروس تبخال) و قارچ ها باز کند. این عفونت ها می توانند منجر به تشدید قرمزی، درد، تورم، ترشح چرک مانند یا تشکیل تاول های دردناک شوند که نیاز به درمان فوری پزشکی دارند.
• اختلال در خواب و بی قراری: خارش شدید، به ویژه در طول شب، می تواند خواب نوزاد را مختل کند و منجر به بی قراری، کج خلقی و خستگی مفرط در طول روز شود. کم خوابی مزمن هم بر رشد و تکامل نوزاد تأثیر منفی می گذارد.
• تأثیر بر رشد: در موارد شدید و مزمن که اگزما باعث بی قراری مداوم، اختلال در تغذیه و کم خوابی می شود، ممکن است در بلندمدت بر الگوهای رشد فیزیکی و حتی تکامل شناختی نوزاد تأثیر بگذارد.
• افزایش خطر آلرژی های دیگر: نوزادان مبتلا به اگزما، به ویژه درماتیت آتوپیک، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سایر بیماری های آلرژیک مانند آسم، تب یونجه (رینیت آلرژیک) و آلرژی های غذایی در آینده هستند. این پدیده به عنوان راهپیمایی آتوپیک شناخته می شود.
• تغییر رنگ پوست: التهاب و خارش مزمن می تواند منجر به تغییر رنگ پوست در نواحی درگیر شود. این تغییرات ممکن است به صورت تیره تر شدن (هایپرپیگمانتاسیون پس التهابی) یا روشن تر شدن (هیپوپیگمانتاسیون پس التهابی) پوست ظاهر شوند.

خارش شدید ناشی از اگزما می تواند به خراشیدگی پوست و ورود میکروب ها منجر شود که احتمال عفونت های باکتریایی، ویروسی یا قارچی را افزایش می دهد.

مدیریت فعال و پیشگیرانه اگزما از اهمیت بالایی برخوردار است تا از بروز این عوارض جلوگیری شود. همکاری نزدیک با پزشک و پیروی از برنامه درمانی می تواند به حفظ سلامت و راحتی نوزاد کمک کند.

پیشگیری از اگزما نوزاد: نکاتی برای حفظ سلامت پوست کودک شما

اگرچه نمی توان به طور کامل از اگزمای نوزادان پیشگیری کرد، به ویژه در نوزادانی که سابقه خانوادگی دارند، اما می توان با اتخاذ راهکارهای مناسب، خطر بروز آن را کاهش داده و شدت علائم را در صورت ابتلا مدیریت کرد. تمرکز بر تقویت سد دفاعی پوست و اجتناب از محرک ها از جمله مهم ترین اقدامات پیشگیرانه هستند.

• تغذیه با شیر مادر: مطالعات نشان داده اند که تغذیه انحصاری با شیر مادر، حداقل در چهار تا شش ماه اول زندگی، می تواند در کاهش خطر ابتلا به اگزما و سایر آلرژی ها در نوزادان موثر باشد.
• حفظ رطوبت پوست از بدو تولد: استفاده منظم و روزانه از مرطوب کننده های بدون عطر و مناسب برای نوزادان، حتی در نوزادانی که هنوز علائم اگزما را نشان نداده اند، می تواند به تقویت سد دفاعی پوست و پیشگیری از خشکی آن کمک کند.
• انتخاب محصولات بهداشتی مناسب: همواره از صابون ها، شامپوها، لوسیون ها و روغن های ماساژ مخصوص نوزادان که فاقد عطر، رنگ، پارابن و سولفات هستند، استفاده کنید. محصولات با PH متعادل که با طبیعت پوست نوزاد سازگارند، ارجحیت دارند.
• انتخاب لباس های نخی و نرم: به نوزاد خود لباس هایی از جنس نخ ۱۰۰ درصد بپوشانید. از لباس های زبر، پشمی یا ساخته شده از الیاف مصنوعی که می توانند پوست را تحریک کنند، پرهیز کنید. لباس های گشاد نیز به تهویه بهتر پوست کمک می کنند.
• مدیریت دمای محیط زندگی نوزاد: از گرمای بیش از حد محیط، به ویژه در اتاق خواب نوزاد، خودداری کنید. دمای متعادل و رطوبت کافی در محیط، از خشکی پوست و تعریق بیش از حد جلوگیری می کند. استفاده از دستگاه بخور در فصول خشک می تواند مفید باشد.
• دوری از عوامل تحریک کننده محیطی: از تماس نوزاد با محرک های شناخته شده مانند دود سیگار، گرد و غبار، گرده گل، موی حیوانات خانگی (در صورت وجود حساسیت) و مواد شوینده قوی دور نگه دارید.
• حمام های کوتاه و ملایم: حمام های طولانی و با آب داغ می توانند رطوبت طبیعی پوست را از بین ببرند. حمام های کوتاه با آب ولرم و استفاده از پاک کننده های ملایم توصیه می شود. بلافاصله پس از حمام، پوست را مرطوب کنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

والدین باید نسبت به علائم اگزما هوشیار باشند و در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر، برای بررسی و درمان به پزشک متخصص اطفال یا متخصص پوست مراجعه کنند:

• مشاهده اولین علائم اگزما، مانند خشکی، قرمزی یا خارش پوست، برای تشخیص دقیق و شروع زودهنگام درمان.
• عدم بهبود علائم اگزما با مراقبت های خانگی و استفاده منظم از مرطوب کننده ها پس از چند روز.
• تشدید ناگهانی قرمزی، خارش، التهاب یا گسترش بثورات به نواحی وسیع تری از بدن.
• مشاهده هرگونه علامت عفونت در پوست (مانند ترشح چرک مانند، مایع زرد/قهوه ای، تشکیل تاول، افزایش درد و تورم).
• بی قراری شدید نوزاد، گریه های مکرر، اختلال در خواب و تغذیه که نشان دهنده خارش و ناراحتی شدید است.
• پوست خشک، ترک خورده یا خونریزی کننده که احتمال عفونت را افزایش می دهد.
• اگر نوزاد تب داشته باشد یا علائم شبه آنفولانزا همراه با اگزما نشان دهد.

مراجعه به موقع به پزشک می تواند از پیشرفت بیماری، بروز عوارض و ناراحتی بیشتر نوزاد جلوگیری کند و به شروع یک برنامه درمانی مؤثر منجر شود.

نتیجه گیری

اگزمای نوزادان، یا درماتیت آتوپیک، یک عارضه پوستی شایع و مزمن در دوران نوزادی است که با خشکی، قرمزی و خارش شدید پوست خود را نشان می دهد. درک صحیح از علل ژنتیکی، اختلال در سد پوستی و واکنش های ایمنی بدن، سنگ بنای مدیریت موثر این بیماری است. اگرچه اگزما درمان قطعی ندارد و ماهیت عودکننده دارد، اما با تشخیص زودهنگام و اتخاذ رویکردی جامع شامل درمان های پزشکی و مراقبت های خانگی، می توان علائم آن را به طور چشمگیری کنترل کرد و کیفیت زندگی نوزاد را بهبود بخشید.

اهمیت حفظ رطوبت پوست، اجتناب از محرک های شناخته شده و استفاده صحیح از داروهای تجویز شده توسط پزشک، نقش کلیدی در پیشگیری از تشدید علائم و جلوگیری از عوارض احتمالی مانند عفونت ها دارد. همکاری فعال والدین با متخصص اطفال یا متخصص پوست و پیگیری منظم توصیه ها، به نوزاد کمک می کند تا با کمترین ناراحتی از این دوره حساس عبور کند. به یاد داشته باشید که اگزما یک بیماری قابل مدیریت است و با مراقبت و صبر، می توان پوست حساس کودک را سلامت و آرام نگه داشت.

سوالات متداول

اگزما نوزاد کی خوب میشه؟

معمولاً در بیشتر موارد، اگزمای نوزادان تا سن ۲ تا ۳ سالگی به تدریج بهبود می یابد یا کاملاً برطرف می شود. با این حال، برخی کودکان ممکن است تا سنین بالاتر یا حتی بزرگسالی نیز علائم خفیف اگزما را تجربه کنند. با مراقبت مناسب و مدیریت دقیق، علائم اگزما معمولاً کنترل شده و کاهش می یابد.

برای اگزما صورت نوزاد چی خوبه؟

برای اگزمای صورت نوزاد، استفاده منظم از مرطوب کننده های بدون عطر و مخصوص پوست حساس نوزادان برای حفظ رطوبت پوست بسیار مؤثر است. شستشوی صورت با آب ولرم و استفاده از شوینده های ملایم و فاقد صابون توصیه می شود. همچنین، پرهیز از تماس پوست صورت با محرک هایی مانند بزاق، غذاهای اسیدی، لباس های زبر و مواد شوینده معطر ضروری است. در موارد شدیدتر، پزشک ممکن است کرم های کورتیکواستروئیدی ملایم را تجویز کند.

بهترین پماد برای اگزما نوزادان چیست؟

برای موارد خفیف اگزما، پماد هیدروکورتیزون ۱% بدون نسخه در دسترس است و می تواند التهاب و خارش را کاهش دهد. برای اگزمای متوسط تا شدید، پزشک ممکن است پمادهای استروئیدی قوی تر یا کرم های غیر استروئیدی مانند پیمکرولیموس را تجویز کند. علاوه بر این، استفاده از مرطوب کننده های غلیظ و بدون عطر (مانند وازلین یا کرم های حاوی سرامید) به طور منظم، نقش حیاتی در حفظ رطوبت پوست و تقویت سد دفاعی آن دارد و باید در کنار هر داروی تجویزی مورد استفاده قرار گیرد.

آیا اگزما در نوزادان مسری است؟

خیر، اگزما یک بیماری پوستی غیرمسری و التهابی است. اگزما نمی تواند از یک نوزاد به نوزاد دیگر یا از والدین به فرزند منتقل شود، زیرا ناشی از عوامل داخلی بدن (مانند ژنتیک و سیستم ایمنی) و واکنش به محرک های محیطی است، نه یک عامل عفونی.

آیا رژیم غذایی مادر شیرده بر اگزما نوزاد تاثیر دارد؟

در برخی موارد، بله. اگر نوزاد به پروتئین های خاصی حساسیت داشته باشد، مصرف آن مواد توسط مادر شیرده می تواند باعث تشدید اگزمای نوزاد شود. رایج ترین آلرژن های غذایی شامل شیر گاو، تخم مرغ، سویا، گندم و آجیل هستند. در صورت شک به آلرژی غذایی، توصیه می شود مادر با مشورت پزشک، رژیم غذایی حذفی را امتحان کرده و واکنش نوزاد را به دقت بررسی کند.

تفاوت اگزما با راش پوشک چیست؟

اگزما (درماتیت آتوپیک) معمولاً در نواحی خشک و چین دار پوست مانند گونه ها، آرنج ها و زانوها ظاهر می شود و با خشکی، قرمزی و خارش شدید همراه است. در مقابل، راش پوشک عمدتاً در ناحیه پوشیده با پوشک بروز می کند و معمولاً ناشی از تماس طولانی مدت با رطوبت (ادرار و مدفوع) و تحریک مکانیکی است. راش پوشک معمولاً با قرمزی و گاهی برجستگی های کوچک همراه است اما به ندرت به خشکی و خارش شدید اگزما می رسد.

آیا واکسن زدن در نوزاد مبتلا به اگزما مشکلی ایجاد می کند؟

در اغلب موارد، واکسیناسیون برای نوزادان مبتلا به اگزما ایمن است و نباید به تعویق بیفتد. با این حال، اگر نوزاد در زمان واکسیناسیون دچار تشدید شدید اگزما یا عفونت پوستی فعال باشد، توصیه می شود قبل از تزریق واکسن، با پزشک اطفال مشورت شود. پزشک می تواند بهترین زمان را برای واکسیناسیون تعیین کند.

چند بار در روز باید پوست نوزاد مبتلا به اگزما را مرطوب کرد؟

برای حفظ رطوبت پوست و کنترل علائم اگزما، توصیه می شود پوست نوزاد را چندین بار در روز (حداقل دو تا سه بار یا بیشتر، بسته به شدت خشکی پوست)، به ویژه بلافاصله پس از حمام و هر بار که پوست خشک به نظر می رسد، با مرطوب کننده های مناسب چرب کنید. استفاده مداوم و سخاوتمندانه از مرطوب کننده ها یک جزء حیاتی در برنامه مراقبت از اگزمای نوزادان است.