۷ دریاچه کوهستانی ایران

ایران، سرزمینی که با تنوع اقلیمی و جغرافیایی بی نظیر خود، جلوه های طبیعی شگفت انگیزی را در دل خود جای داده است. در میان این نگین های طبیعی، هفت دریاچه کوهستانی خاص و چشم نواز وجود دارند که با آب های زلال و موقعیت بکر خود، تجربه ای متفاوت از طبیعت گردی را پیش روی علاقه مندان قرار می دهند.

این سرزمین پهناور، از دیرباز با عنوان مهد فرهنگ و تمدن شناخته می شود، اما کمتر به پتانسیل عظیم آن در حوزه طبیعت گردی و گردشگری ماجراجویانه پرداخته شده است. در دل رشته کوه های سر به فلک کشیده ایران، دریاچه هایی پنهان شده اند که هر یک به تنهایی گنجینه ای از زیبایی های طبیعی و اکوسیستم های منحصربه فرد به شمار می روند. این پهنه های آبی آرام که در آغوش قله های مرتفع آرام گرفته اند، فرصتی استثنایی برای فرار از شلوغی های شهری و غرق شدن در آرامش و سکوت طبیعت بکر فراهم می آورند. در ادامه به معرفی هفت دریاچه کوهستانی ایران می پردازیم که هر کدام ویژگی ها و جذابیت های خاص خود را دارند و می توانند مقصدی بی نظیر برای سفرهای آتی شما باشند. این مقاله به عنوان یک راهنمای جامع و کاربردی، اطلاعات لازم را برای برنامه ریزی یک سفر به یادماندنی به این مقاصد فیروزه ای ارائه می دهد.

آشنایی با ۷ دریاچه کوهستانی ایران: نگین های فیروزه ای قله ها

در این بخش، به معرفی دقیق هفت دریاچه کوهستانی برتر ایران می پردازیم. هر یک از این دریاچه ها، با موقعیت جغرافیایی، ویژگی های طبیعی، مسیرهای دسترسی، فعالیت های تفریحی و بهترین زمان بازدید، تجربه ای منحصربه فرد را برای طبیعت گردان و گردشگران به ارمغان می آورند.

دریاچه گهر (لرستان): نگین زلال اشترانکوه

دریاچه گهر، که به آن «نگین اشترانکوه» نیز می گویند، یکی از زیباترین و بکرترین دریاچه های آب شیرین ایران است که در رشته کوه عظیم اشترانکوه در استان لرستان واقع شده است. این دریاچه در ارتفاع حدود ۲۳۵۰ متری از سطح دریا قرار دارد و به دو بخش گهر بزرگ و گهر کوچک تقسیم می شود. گهر بزرگ، با طولی در حدود ۱۷۰۰ متر و عرضی متغیر تا ۸۰۰ متر، اصلی ترین بخش این مجموعه آبی است.

منبع اصلی آب دریاچه، ذوب شدن برف های دائمی قله های اشترانکوه و چشمه های زیرزمینی است که به شفافیت بی نظیر آب آن منجر شده است؛ به طوری که می توان عمق چند متری آب را به راحتی مشاهده کرد. اکوسیستم این دریاچه بسیار غنی است و زیستگاه انواع ماهی ها مانند قزل آلا، مارماهی، و لاک پشت و همچنین پرندگان مهاجر و بومی به شمار می رود. پوشش گیاهی اطراف دریاچه نیز شامل درختان بید، بلوط و بادام کوهی است.

مسیر دسترسی به دریاچه گهر عمدتاً کوهستانی و نیازمند پیاده روی یا استفاده از چهارپایان (قاطر) است. رایج ترین مسیرها از طریق روستاهای درب اشتر (از شهرستان دورود) و تیان (از شهرستان الیگودرز) آغاز می شوند. این مسیرها با وجود چالش برانگیز بودن، چشم اندازهای خیره کننده ای از طبیعت بکر زاگرس را ارائه می دهند.

فعالیت های محبوب در دریاچه گهر شامل کمپینگ در سواحل آن، ماهیگیری (با مجوز و رعایت مقررات)، قایق سواری، پیاده روی در اطراف دریاچه، و عکاسی از مناظر بی بدیل طبیعی است. منطقه گهر به دلیل قرار گرفتن در منطقه حفاظت شده اشترانکوه، اهمیت زیست محیطی فراوانی دارد و حفظ پاکیزگی و عدم آسیب به طبیعت آن بسیار ضروری است.

بهترین زمان بازدید از دریاچه گهر، اواخر فصل بهار (خرداد) تا اوایل پاییز (مهر) است، زمانی که هوا مطبوع و سطح آب دریاچه در بهترین حالت قرار دارد. لازم به ذکر است که به دلیل شرایط کوهستانی، آب و هوا در این منطقه می تواند به سرعت تغییر کند و آمادگی برای شرایط مختلف جوی ضروری است.

دریاچه ولشت (مازندران): آرامش در آغوش جنگل های چالوس

دریاچه ولشت، نگینی فیروزه ای در دل جنگل های مازندران، یکی از معدود دریاچه های طبیعی آب شیرین در شمال ایران است. این دریاچه در جنوب غربی چالوس و شمال شرقی کلاردشت و در نزدیکی مرزن آباد قرار دارد. ولشت با مساحتی حدود ۱۵ هکتار و عمق بیش از ۲۰ متر، به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، آب و هوایی مطبوع و اکوسیستم غنی دارد.

آب دریاچه از چشمه های زیرزمینی و بارش های فصلی تأمین می شود و زلال بودن آن امکان مشاهده حیات آبزیان را فراهم می آورد. اطراف دریاچه با پوشش گیاهی انبوه جنگلی و درختان توسکا و بلوط احاطه شده است که منظره ای چشم نواز به وجود آورده اند. ولشت زیستگاه گونه های متنوعی از ماهیان، از جمله قزل آلا، سفید، کپور، و همچنین انواع پرندگان بومی و مهاجر است.

مسیر دسترسی به دریاچه ولشت از جاده چالوس، پس از مرزن آباد و در ادامه یک جاده فرعی آسفالته است که نسبت به بسیاری از دریاچه های کوهستانی دیگر، دسترسی آسان تری دارد. این سهولت دسترسی، ولشت را به مقصدی محبوب برای گردشگران داخلی تبدیل کرده است.

فعالیت های تفریحی در دریاچه ولشت بسیار متنوع است. قایق سواری (پدالی و موتوری)، ماهیگیری، شنا (در فصول گرم و با رعایت ایمنی)، پیک نیک و کمپینگ در اطراف دریاچه از جمله فعالیت های پرطرفدار هستند. همچنین، امکانات رفاهی مانند رستوران، قهوه خانه و اقامتگاه های بوم گردی در اطراف دریاچه فراهم شده است.

بهترین زمان بازدید از دریاچه ولشت فصل بهار و تابستان است که طبیعت در اوج زیبایی خود قرار دارد و هوا دلپذیر است. با این حال، پاییز هزاررنگ ولشت نیز با تغییر رنگ برگ درختان، مناظری بی بدیل برای عکاسان و دوستداران طبیعت خلق می کند.

دریاچه شورمست (مازندران): تابلوی زنده ای از طبیعت سوادکوه

دریاچه شورمست، تنها دریاچه طبیعی سوادکوه، با چشم اندازهای بکر و جنگلی خود، به مثابه تابلویی زنده از طبیعت مازندران است. این دریاچه در شهرستان سوادکوه، در نزدیکی پل سفید و در فاصله حدود ۶۵ کیلومتری فیروزکوه قرار دارد. شورمست با مساحتی حدود ۱۵ هکتار و عمقی بیش از ۷ متر، مکانی ایده آل برای آرامش و لذت از طبیعت است.

یکی از ویژگی های بارز این دریاچه، وجود درختان کهن سال و تنومند توسکا در اطراف آن است که تصویری چشم نواز از ترکیب آب و جنگل به نمایش می گذارند. هوای دلپذیر و خنک منطقه، به ویژه در فصول گرم سال، شورمست را به پناهگاهی از شلوغی و گرما تبدیل کرده است. آب دریاچه از چشمه های زیرزمینی و بارش های فصلی تأمین می شود و محیط مناسبی برای زیست انواع ماهی ها فراهم آورده است.

دسترسی به دریاچه شورمست بسیار آسان است؛ این دریاچه در حاشیه جاده فیروزکوه به سوادکوه قرار دارد و از تهران نیز دسترسی راحتی دارد. همین سهولت دسترسی، شورمست را به مقصدی محبوب برای سفرهای یک روزه و کوتاه تبدیل کرده است.

فعالیت های تفریحی در شورمست شامل قایق سواری (پدالی و موتوری)، ماهیگیری، کمپینگ، پیاده روی در طبیعت اطراف و عکاسی است. علاوه بر این، در نزدیکی دریاچه جاذبه هایی مانند پل ورسک و آبشار گزو نیز وجود دارد که می توانند برنامه سفر را کامل کنند. امکانات رفاهی مناسبی نیز برای گردشگران در اطراف دریاچه فراهم شده است.

شورمست در تمام فصول سال جذابیت های خاص خود را دارد. در بهار و تابستان با طبیعت سرسبز و هوای مطبوع، در پاییز با برگ های رنگارنگ و در زمستان با پوشش برفی، مناظر زیبایی را عرضه می کند.

دریاچه اوان (قزوین): زمردی در قلب الموت

دریاچه اوان، نگینی درخشان در دل کوهستان های الموت قزوین، یک دریاچه کوهستانی طبیعی و زیبا است که در دامنه کوه خشچال قرار گرفته است. این دریاچه در ارتفاع حدود ۱۸۰۰ متری از سطح دریا واقع شده و یکی از جاذبه های اصلی منطقه تاریخی و طبیعی الموت به شمار می رود.

بخش عمده آب دریاچه اوان از چشمه های زیرزمینی و برف های آب شده کوه خشچال تأمین می شود. این دریاچه فاقد هرگونه رودخانه ورودی و خروجی است و به همین دلیل، آب آن همواره زلال و پاکیزه باقی می ماند. سطح دریاچه در فصل زمستان کاملاً یخ می بندد و منظره ای بی نظیر برای علاقه مندان به ورزش های زمستانی مانند اسکیت روی یخ فراهم می آورد. اطراف دریاچه با پوشش گیاهی متنوع شامل درختان بید، تبریزی، و گونه های گیاهی آبزی احاطه شده است. اوان همچنین زیستگاه پرندگان مهاجر و آبزیان مختلف است.

مسیر دسترسی به دریاچه اوان از جاده قزوین به الموت شرقی می گذرد. این جاده کوهستانی، با وجود پیچ وخم های فراوان، خود جاذبه ای دیدنی است که از میان روستاها و مناظر بکر کوهستانی عبور می کند. نزدیکی به قلعه تاریخی الموت (قلعه حسن صباح) نیز از مزیت های موقعیت این دریاچه است.

فعالیت ها در دریاچه اوان بسته به فصل متفاوت است. در تابستان ماهیگیری (با مجوز) و قایق سواری محبوب است، در پاییز تماشای پرندگان مهاجر، و در زمستان امکان اسکیت روی یخ و عکاسی از مناظر برفی فراهم می شود. کمپینگ و پیک نیک در اطراف دریاچه نیز از دیگر فعالیت های رایج است.

بهترین زمان بازدید از اوان، فصول بهار و تابستان است که هوا مطبوع و طبیعت سرسبز است. پاییز نیز با رنگ های پاییزی خود، جذابیت خاصی به این منطقه می بخشد.

دریاچه سبلان (اردبیل): آیینه آسمان در قله آتشفشان

دریاچه سبلان، مرتفع ترین دریاچه ایران و یکی از شگفت انگیزترین پدیده های طبیعی کشور، در دهانه آتشفشان خاموش سبلان و در ارتفاعی حدود ۴۸۱۱ متری از سطح دریا واقع شده است. این دریاچه بیضی شکل، از ذوب شدن برف و یخچال های طبیعی قله سبلان تغذیه می کند و آب آن فوق العاده زلال و شفاف است. به دلیل ارتفاع زیاد، سطح دریاچه تقریباً در تمام طول سال یخ زده است و تنها در فصول گرم تر، بخش هایی از یخ آن ذوب می شود.

موقعیت منحصربه فرد این دریاچه در دهانه آتشفشان و احاطه شدن با چشم اندازهای سنگی و برفی قله سبلان، منظره ای بی بدیل و عرفانی را خلق کرده است. حضور چشمه های جوشان آب گرم در نزدیکی این منطقه نیز از دیگر شگفتی های سبلان است. این دریاچه به دلیل قداستش نزد بومیان منطقه و کوهنوردان، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

دسترسی به دریاچه سبلان نیازمند کوهنوردی حرفه ای و آمادگی بدنی بالاست. مسیرهای صعود به قله سبلان از سمت شهرهای مشکین شهر و سرعین آغاز می شوند. این صعود، تجربه ای چالش برانگیز اما به یادماندنی برای کوهنوردان است که با چشم اندازهای بی نظیر پاداش داده می شود.

فعالیت های اصلی در اطراف دریاچه سبلان شامل کوهنوردی، عکاسی از مناظر خیره کننده، تماشای گونه های جانوری خاص منطقه (مانند خرس قهوه ای، عقاب طلایی و انواع پرندگان کوهستانی)، و لذت بردن از سکوت و آرامش بکر کوهستان است. به دلیل شرایط سخت آب و هوایی، امکانات رفاهی در این ارتفاعات بسیار محدود است.

بهترین زمان بازدید و صعود به قله سبلان و دریاچه آن، تنها در فصل تابستان، به ویژه از اواخر تیر تا اوایل شهریور ماه است. در سایر فصول، به دلیل بارش سنگین برف و سرمای شدید، دسترسی به این منطقه بسیار دشوار و خطرناک است و تنها برای کوهنوردان بسیار باتجربه توصیه می شود.

دریاچه چورت (مازندران): رازهای پنهان در دل جنگل های مه آلود

دریاچه چورت، که با نام میانشه نیز شناخته می شود، یکی از مرموزترین و بکرترین دریاچه های کوهستانی ایران است که در دل جنگل های انبوه کیاسر در استان مازندران پنهان شده است. این دریاچه فصلی، در سال ۱۳۱۸ شمسی بر اثر زمین لرزه و رانش زمین ایجاد شد که باعث بسته شدن مسیر یک چشمه و بالا آمدن آب در دره ای عمیق شد. همین موضوع به آبگیری و شکل گیری این دریاچه انجامید.

یکی از ویژگی های متمایز دریاچه چورت، وجود درختان تنومند و کهنسالی است که تا نیمه در آب غرق شده اند. این درختان به همراه مناظر مه آلود و سکوت حاکم بر منطقه، فضایی افسانه ای و بکر را به وجود آورده اند. حجم آب دریاچه بسته به میزان بارندگی فصلی متغیر است. چورت زیستگاه انواع ماهی ها و پرندگان آبزی و مهاجر نیز هست.

دسترسی به دریاچه چورت کمی دشوار است. این دریاچه در نزدیکی روستای چورت قرار دارد و برای رسیدن به آن باید بخشی از مسیر را از جاده ای خاکی و ناهموار عبور کرد. این مسیر چالش برانگیز، بکر بودن و دست نخورده ماندن چورت را تضمین کرده و آن را به مقصدی محبوب برای طبیعت گردان حرفه ای تبدیل کرده است.

فعالیت ها در دریاچه چورت عمدتاً شامل عکاسی از مناظر بی بدیل، کمپینگ در حاشیه دریاچه، پیاده روی در جنگل های اطراف و لذت بردن از آرامش و سکوت طبیعت است. به دلیل بکر بودن منطقه، امکانات رفاهی و گردشگری در اطراف دریاچه بسیار محدود است و آمادگی کامل برای کمپینگ ضروری است.

بهترین زمان بازدید از دریاچه چورت، فصول بهار و پاییز است. در بهار طبیعت سرسبز و آب و هوا مطبوع است و در پاییز، مناظر مه آلود و برگ های رنگارنگ درختان، تجربه ای جادویی و فراموش نشدنی را رقم می زنند.

دریاچه زریوار (کردستان): مروارید غرب ایران با جزایر شناور

دریاچه زریوار، بزرگترین دریاچه آب شیرین غرب ایران و یکی از شگفت انگیزترین جاذبه های طبیعی استان کردستان است که در شهرستان مریوان واقع شده است. این دریاچه در ارتفاع حدود ۱۲۸۵ متری از سطح دریا قرار دارد و یکی از ویژگی های بارز آن، منشأ آب آن است که از چشمه های جوشان کف دریاچه و نه از رودخانه های ورودی، تأمین می شود. این پدیده، زریوار را به یکی از منحصر به فردترین دریاچه های جهان تبدیل کرده است.

مساحت دریاچه زریوار حدود ۲۰ کیلومتر مربع است و عمق آن در عمیق ترین نقاط به ۶ متر می رسد. این دریاچه به دلیل داشتن جزایر کوچکی از گیاهان و ریشه های درختان که بر روی آب شناور هستند و با وزش باد حرکت می کنند، شهرت یافته است. اکوسیستم زریوار بسیار غنی است و زیستگاه انواع پرندگان مهاجر مانند لک لک، مرغابی، اردک سرسبز و همچنین گونه های متنوعی از ماهیان آب شیرین از جمله کپور، سیاه ماهی و مارماهی است.

دسترسی به دریاچه زریوار بسیار آسان است؛ این دریاچه در فاصله کوتاهی از شهر مریوان قرار دارد و جاده های دسترسی به آن آسفالت و مناسب هستند. نزدیکی به مرز عراق و وجود جاذبه های فرهنگی در شهر مریوان، این منطقه را به مقصدی پرطرفدار برای گردشگران تبدیل کرده است.

فعالیت های تفریحی در زریوار بسیار متنوع است و شامل قایق سواری (پدالی، موتوری و تندرو)، ماهیگیری، تماشای پرندگان، پیاده روی در حاشیه دریاچه، دوچرخه سواری و تفریحات آبی می شود. در فصل زمستان، با یخ بستن سطح دریاچه، امکان اسکیت روی یخ نیز فراهم می آید. اطراف دریاچه امکانات رفاهی و اقامتی مناسبی برای گردشگران فراهم شده است.

بهترین زمان بازدید از دریاچه زریوار، فصول بهار و تابستان است که هوا مطبوع و طبیعت سرسبز است. در پاییز و زمستان نیز با وجود سرمای هوا، مناظر خاص و فرصت های تماشای پرندگان مهاجر و اسکیت روی یخ، جذابیت های ویژه ای دارد.

دریاچه های کوهستانی ایران، نه تنها گنجینه های طبیعی بکر و دست نخورده ای هستند، بلکه هر یک داستانی از آفرینش و بقا را در دل خود دارند و انعکاسی از زیبایی های پنهان سرزمینمان به شمار می آیند.

دریاچه تار و هویر (تهران): دوقلوهای آرام در دامنه دماوند

دریاچه های تار و هویر، دو دریاچه کوهستانی نزدیک به هم در شرق دماوند و در ارتفاع ۲۹۰۰ متری از سطح دریا هستند. این دریاچه ها در فاصله حدود ۳۰ کیلومتری شهرستان دماوند و در نزدیکی روستای هویر واقع شده اند. تار و هویر به دلیل قرار گرفتن در منطقه کوهستانی و دسترسی نسبتاً دشوار، همچنان بکر و دست نخورده باقی مانده اند.

این دو دریاچه از طریق چشمه های زیرزمینی و ذوب شدن برف های ارتفاعات اطراف تغذیه می شوند. آب دریاچه ها بسیار زلال و خنک است. اطراف دریاچه ها با کوهستان های سنگی و بدون پوشش جنگلی انبوه احاطه شده است که منظره ای متفاوت از سایر دریاچه های جنگلی شمال کشور را ارائه می دهد. این منطقه زیستگاه گونه های جانوری کوهستانی و پرندگان مهاجر است.

مسیر دسترسی به دریاچه های تار و هویر از طریق جاده دماوند به فیروزکوه و سپس یک جاده فرعی به سمت روستای هویر است. بخش پایانی مسیر به سمت دریاچه ها خاکی و ناهموار است و نیازمند خودروی مناسب یا پیاده روی است. فاصله بین دو دریاچه حدود ۵۰۰ متر است که به راحتی می توان آن را پیاده پیمود.

فعالیت های محبوب در تار و هویر شامل کمپینگ، ماهیگیری، پیاده روی و کوهنوردی در طبیعت اطراف، و عکاسی از مناظر کوهستانی است. به دلیل عدم وجود امکانات رفاهی خاص، برنامه ریزی دقیق برای سفر و همراه داشتن تجهیزات کامل ضروری است.

بهترین زمان بازدید از دریاچه های تار و هویر از اواخر بهار تا اوایل پاییز (اواسط خرداد تا اواخر شهریور) است. در این فصول، آب و هوا مطبوع تر است و امکان دسترسی و فعالیت های تفریحی فراهم است. در زمستان، منطقه با برف پوشیده می شود و تنها برای کوهنوردان حرفه ای قابل دسترسی است.

بهترین زمان بازدید از دریاچه های کوهستانی (جمع بندی کلی)

بازدید از دریاچه های کوهستانی ایران، تجربه ای استثنایی و فراموش نشدنی را به ارمغان می آورد. با این حال، بهترین زمان برای برنامه ریزی سفر به این مقاصد، نقش مهمی در کیفیت تجربه شما ایفا می کند. به طور کلی، فصل های بهار و تابستان، ایده آل ترین زمان برای سفر به اکثر این دریاچه ها محسوب می شوند.

• بهار (اردیبهشت تا خرداد): در این فصل، طبیعت به اوج سرسبزی و طراوت خود می رسد. آب و هوا معمولاً معتدل و دلپذیر است و شکوفه ها و گل های وحشی مناظر بی بدیلی را خلق می کنند. سطح آب دریاچه ها به دلیل ذوب شدن برف های زمستانی در بالاترین حد خود قرار دارد.
• تابستان (تیر تا شهریور): تابستان نیز زمان مناسبی برای بازدید از این دریاچه ها است. با وجود گرمای کلی کشور، ارتفاعات کوهستانی دارای آب و هوای خنک و دلپذیری هستند. این فصل برای فعالیت هایی مانند کمپینگ، ماهیگیری و قایق سواری بسیار مناسب است. برای دریاچه سبلان که در ارتفاع بسیار بالا قرار دارد، تنها تابستان زمان امن برای صعود و بازدید است.
• پاییز (مهر تا آبان): در برخی از دریاچه ها مانند چورت و اوان، فصل پاییز با رنگارنگ شدن برگ درختان و پدید آمدن مناظر مه آلود، زیبایی خاص و منحصر به فردی دارد و برای عکاسان و علاقه مندان به طبیعت پاییز، فرصتی بی نظیر است.
• زمستان (آذر تا اسفند): بازدید از اکثر این دریاچه ها در زمستان به دلیل بارش برف سنگین، سرمای شدید و دشواری مسیرها توصیه نمی شود. با این حال، دریاچه هایی مانند اوان و زریوار که سطح آن ها یخ می بندد، فرصت هایی برای اسکیت روی یخ و تجربه ای متفاوت را برای علاقه مندان به ورزش های زمستانی فراهم می کنند، البته با رعایت کامل نکات ایمنی.

همواره توصیه می شود پیش از حرکت، پیش بینی های هواشناسی منطقه مورد نظر را بررسی کرده و بر اساس آن، تجهیزات مناسب را همراه داشته باشید. شرایط جوی در مناطق کوهستانی می تواند به سرعت تغییر کند و آمادگی برای هر نوع آب و هوا ضروری است.

نکات ضروری برای سفری امن و لذت بخش به دریاچه های کوهستانی

سفر به دریاچه های کوهستانی، اگرچه مملو از زیبایی و آرامش است، اما نیازمند برنامه ریزی دقیق و رعایت نکات ایمنی و زیست محیطی است. با رعایت اصول زیر، می توانید سفری امن، راحت و پایدار را تجربه کنید:

برنامه ریزی و آمادگی پیش از سفر

تحقیق و جمع آوری اطلاعات جامع درباره مقصد، از اهمیت بالایی برخوردار است. پیش از حرکت، مسیرهای دسترسی، امکانات موجود در منطقه، شرایط آب و هوایی و مقررات محلی را به دقت بررسی کنید. منابع موثق مانند وب سایت های سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، وبلاگ های سفر معتبر و تجربیات سایر طبیعت گردان می تواند بسیار مفید باشد.

بررسی پیش بینی های هواشناسی لحظه ای برای منطقه، از ضروریات سفر به کوهستان است. شرایط جوی در ارتفاعات ممکن است به سرعت تغییر کند و اطلاع از این تغییرات می تواند از بروز حوادث جلوگیری کند. همراه داشتن تجهیزات مناسب برای کوهستان و کمپینگ حیاتی است. این تجهیزات شامل کفش های کوهنوردی و پیاده روی مناسب و مقاوم در برابر آب، لباس های گرم و لایه لایه (ضدآب و ضدباد)، چادر و کیسه خواب با کیفیت، کوله پشتی مناسب، کیت کمک های اولیه کامل، جی پی اس یا نقشه کاغذی و قطب نما، چراغ پیشانی، و ابزارهای لازم برای پخت و پز و مصرف آب (بطری آب، تصفیه کننده آب) می شود.

تأمین آب و غذای کافی و سبک برای مدت زمان سفر و حتی بیشتر از آن، امری حیاتی است. در مناطق کوهستانی دسترسی به فروشگاه و منابع آب شرب ممکن است محدود باشد. تلفن همراه خود را کاملاً شارژ کرده و یک پاوربانک مناسب نیز همراه داشته باشید. در مناطقی که آنتن دهی ضعیف است، وسایل ارتباطی ماهواره ای یا رادیویی می تواند مفید باشد.

رعایت نکات ایمنی در طول سفر

سعی کنید به تنهایی سفر نکنید، به ویژه در مسیرهای دشوار کوهستانی. در صورت سفر انفرادی، حتماً اطلاعات دقیق مسیر و زمان بازگشت خود را با یک یا چند نفر در میان بگذارید. با مسیرهای ناشناخته و غیرمعمول احتیاط کنید و هرگز از مسیرهای علامت گذاری شده خارج نشوید. در صورت نیاز، از راهنمایان محلی کمک بگیرید که با جزئیات منطقه آشنایی دارند.

همواره به علائم راهنما، تابلوهای هشداردهنده و توصیه های افراد محلی یا مسئولین منطقه توجه کنید. در هنگام کمپینگ، از روشن کردن آتش در نقاط غیرمجاز، نزدیک درختان یا در شرایط وزش باد شدید خودداری کنید. همیشه پس از اتمام کار، از خاموش شدن کامل آتش اطمینان حاصل کرده و خاکستر آن را دفن کنید تا هیچ اثری باقی نماند.

مواجهه با حیوانات وحشی در طبیعت کوهستان دور از انتظار نیست. در صورت مواجهه، هرگز به حیوانات نزدیک نشوید و از تحریک آن ها خودداری کنید. مواد غذایی را در ظروف دربسته و دور از دسترس حیوانات نگهداری کنید. در صورت حمله یا تهدید، با حفظ خونسردی و بدون حرکت های ناگهانی، به آرامی از منطقه دور شوید. در صورت نیاز با شماره های اضطراری محلی تماس بگیرید.

حفظ محیط زیست و احترام به طبیعت (اصول کمترین اثر)

طبیعت، امانتی گرانبها از نسل های گذشته و آینده است. مسئولیت پذیری ما در حفاظت از این گنجینه ها، ضامن بقای آن ها برای نسل های آتی خواهد بود.

یکی از مهم ترین اصول در طبیعت گردی مسئولانه، اصل کمترین اثر (Leave No Trace) است. تمامی زباله های خود، حتی کوچکترین تکه ها مانند ته سیگار، دستمال کاغذی و پوست میوه را با خود بازگردانید. هیچ زباله ای را در طبیعت رها نکنید.

به گیاهان و جانوران محلی احترام بگذارید. از کندن گل ها و گیاهان، آسیب رساندن به درختان و شکار حیوانات خودداری کنید. از زیستگاه های طبیعی آن ها محافظت کنید و تلاشی برای تغییر محیط زیست طبیعی آن ها نداشته باشید. تنها در محل های مجاز و مشخص شده برای کمپینگ چادر بزنید. از ایجاد سر و صدای زیاد و آلودگی صوتی که باعث آزار حیات وحش و سایر طبیعت گردان می شود، پرهیز کنید.

حمام کردن، شست وشو با مواد شیمیایی مانند صابون و شامپو در آب دریاچه یا رودخانه ها اکیداً ممنوع است، زیرا این مواد شیمیایی به اکوسیستم آبی آسیب جدی می رسانند. آب مورد نیاز برای شست وشو را به فواصل دورتری از منابع آبی منتقل کنید.

با رعایت این نکات، نه تنها سفری امن و لذت بخش خواهید داشت، بلکه به حفظ و پایداری این گنجینه های طبیعی برای نسل های آینده نیز کمک خواهید کرد.

کلام آخر

دریاچه های کوهستانی ایران، همچون نگین هایی فیروزه ای، در آغوش قله های سربلند این سرزمین آرام گرفته اند. هر یک از این پهنه های آبی، با اکوسیستم خاص، چشم اندازهای بی نظیر و حال و هوای منحصربه فرد خود، دعوتنامه ای است به کشف و تجربه زیبایی های پنهان طبیعت ایران. از زلال آبی گهر در لرستان گرفته تا آینه گون سبلان در اردبیل و جنگل های مه آلود چورت در مازندران، هر یک مقصدی بی نظیر برای طبیعت گردان، کوهنوردان، عکاسان و تمامی علاقه مندان به آرامش و سکوت طبیعت هستند.

این سفر نه تنها فرصتی برای تجدید قوا و فرار از روزمرگی هاست، بلکه بستری برای ارتباط عمیق تر با طبیعت و درک مسئولیت ما در قبال حفظ آن فراهم می آورد. با برنامه ریزی دقیق، همراه داشتن تجهیزات مناسب و رعایت کامل اصول کمترین اثر، می توانیم تجربه هایی به یادماندنی و در عین حال پایدار را رقم بزنیم. امیدواریم این راهنما، الهام بخش شما برای برنامه ریزی سفرهای آتی به این گنجینه های طبیعی ایران باشد. به دل کوهستان بزنید و زیبایی هایی را کشف کنید که شاید کمتر کسی از آن ها خبر دارد.

سؤالات متداول

مهمترین دریاچه کوهستانی ایران کدام است؟

تعیین مهمترین دریاچه کوهستانی ایران بستگی به معیار اهمیت دارد. اگر از نظر شهرت و زیبایی طبیعی باشد، دریاچه گهر در لرستان غالباً به عنوان نگین اشترانکوه و یکی از زیباترین دریاچه های کوهستانی شناخته می شود. اگر از نظر ارتفاع و موقعیت خاص آتشفشانی مد نظر باشد، دریاچه سبلان در دهانه آتشفشان سبلان و در ارتفاع ۴۸۱۱ متری، اهمیت ویژه ای دارد. هر کدام از این دریاچه ها ویژگی های منحصربه فرد خود را دارند.

آیا می توان در دریاچه های کوهستانی ایران شنا کرد؟

امکان شنا در دریاچه های کوهستانی بستگی به عمق، دمای آب، وجود جریانات زیرآبی و مقررات محلی هر دریاچه دارد. به طور کلی، آب دریاچه های کوهستانی بسیار سرد است و شنا در آن ها می تواند خطرناک باشد. در برخی دریاچه ها مانند ولشت و گهر، شنا در فصول گرم و در نقاط مشخص شده ممکن است، اما همواره توصیه می شود نکات ایمنی را رعایت کرده و در صورت وجود تابلوهای منع شنا، از آن پرهیز کنید. در دریاچه های مرتفع مانند سبلان، به دلیل دمای بسیار پایین آب، شنا کردن عملاً غیرممکن و خطرناک است.

بهترین زمان برای کمپینگ در اطراف این دریاچه ها چه فصلی است؟

بهترین زمان برای کمپینگ در اطراف اکثر دریاچه های کوهستانی ایران، فصول بهار (به خصوص اردیبهشت و خرداد) و تابستان (تیر و مرداد) است. در این فصول، هوا مطبوع تر است و خطر بارش برف و سرمای شدید کاهش می یابد. با این حال، حتی در تابستان نیز دمای هوا در شب های کوهستان می تواند به شدت کاهش یابد، بنابراین همراه داشتن کیسه خواب و لباس گرم مناسب ضروری است. پیش از کمپینگ، حتماً شرایط آب و هوایی را بررسی کرده و به نکات ایمنی کمپینگ توجه کنید.

آیا برای بازدید از این دریاچه ها نیاز به تجهیزات خاصی داریم؟

بله، برای بازدید از دریاچه های کوهستانی، به ویژه آن هایی که مسیر دسترسی دشوارتری دارند، نیاز به تجهیزات مناسب خواهید داشت. این تجهیزات شامل کفش کوهنوردی یا پیاده روی ضدآب، لباس گرم و ضد باد و ضد آب، کوله پشتی مناسب، چادر و کیسه خواب (در صورت کمپینگ)، کیت کمک های اولیه، آب و غذای کافی، چراغ پیشانی، نقشه و جی پی اس، و پاوربانک می شود. برای دریاچه های بسیار مرتفع مانند سبلان، تجهیزات کوهنوردی تخصصی تر نیز لازم است.

نزدیک ترین دریاچه کوهستانی به تهران کدام است؟

دریاچه شورمست در سوادکوه مازندران و دریاچه های تار و هویر در شرق دماوند، از نزدیک ترین دریاچه های کوهستانی به تهران هستند. دسترسی به شورمست از طریق جاده فیروزکوه آسان است و می توان آن را برای یک سفر یک روزه برنامه ریزی کرد. تار و هویر نیز در فاصله کوتاهی از دماوند قرار دارند، اما بخش پایانی مسیر آن ها خاکی و نسبتاً دشوار است.

آیا امکان اجاره قایق یا سایر تفریحات آبی در این دریاچه ها وجود دارد؟

بله، در برخی از دریاچه های کوهستانی که دسترسی آسان تری دارند و امکانات گردشگری بیشتری فراهم شده است، امکان اجاره قایق و سایر تفریحات آبی وجود دارد. به عنوان مثال، در دریاچه ولشت و دریاچه شورمست، قایق های پدالی و موتوری برای اجاره در دسترس هستند. در دریاچه زریوار نیز امکان قایق سواری و تفریحات آبی متنوعی فراهم است. اما در دریاچه های بکرتر و دشوارتر مانند گهر، چورت یا سبلان، این امکانات معمولاً وجود ندارد و تمرکز بر طبیعت گردی و کمپینگ است.

چگونه می توانم به حفظ محیط زیست این مناطق کمک کنم؟

برای حفظ محیط زیست این گنجینه های طبیعی، رعایت اصول کمترین اثر بسیار مهم است. این اصول شامل بازگرداندن تمامی زباله های خود (حتی کوچکترین تکه ها)، عدم آسیب رساندن به گیاهان و جانوران محلی، کمپینگ تنها در محل های مجاز، عدم ایجاد آلودگی صوتی، و پرهیز از شست وشو با مواد شیمیایی در آب دریاچه یا رودخانه ها می شود. با سفر مسئولانه، می توانید به پایداری این اکوسیستم های ارزشمند کمک کنید.