دولت چقدر کسری بودجه دارد؟

در ادبیات اقتصادی چند تعریف مشخص برای کسری بودجه وجود دارد اما رایج ترین آن در نظر گرفتن کسری تراز عملیاتی به مثابه کسری بودجه است. در این تعریف درآمد های جاری دولت (مالیات و …) از هزینه های جاری آن (حقوق کارکنان و …) کم می شود و به کسری آن کسری تراز عملیاتی یا کسری بودجه گفته می شود.

توجه به این نوع از کسری بودجه در حالی می تواند به تحلیل دخل و خرج دولت کمک کند که واقع بینانه باشد. در ساختار بودجه ریزی ایران سال هاست که برخی هزینه ها در خارج جداول بودجه و در قالب تبصره ها به دولت تکلیف می شود. بنابراین کسری تراز عملیاتی یک عدد را نشان می دهد در حالی که کسری کل بودجه با احتساب تکالیفی که در تبصره ها نشسته رقمی به مراتب بزرگ تر است. دولت چهاردهم تلاش کرده تا در بودجه سال ۱۴۰۴ تا حدی این بی نظمی مالی را کاهش دهد و برخی احکام تبصره ای مثل سهم نیرو های مسلح و منابع هدفمندسازی یارانه ها به جداول اضافه شده و به همین دلیل سطح کسری بودجه نسبت به مصوب ۱۴۰۳ جهش قابل توجهی پیدا کرده است.

برای مثال طبق گزارشی که مرکز پژوهش های مجلس منتشر کرده در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ کسری تراز عملیاتی ۳۰۵ هزار میلیارد تومان بوده اما زمانی که سایر کسری ها از بطن تبصره ها به محاسبات اضافه شده این کسری تا بالای یک هزار همت افزایش یافته است. به عنوان مثال کسری دولت از محل هدفمندی یارانه ها ۲۷۱ همت و از محل بدهی به سازمان تامین اجتماعی ۱۵۰ همت بوده است. مجموع این موارد و سایر کسری ها در سال ۱۴۰۳ به یک هزار و ۱۳۴ همت می رسد.

اکوایران: براساس برآورد های مرکز پژوهش های مجلس هزار و ۱۳۴ هزار میلیارد تومان کسری بودجه برای سال ۱۴۰۳ پیش بینی شده است که این میزان از کسری می توانسته یکی از دلایل عدم تصویب این لایحه در مجلس بوده باشد.

در سال جاری نیز با تجمیع کردن منابع هدفمندی یارانه ها سهم نیرو های مسلح و برخی موارد دیگر کسری تراز عملیاتی به یک هزار و ۸۰۵ همت رسیده است. بنابراین به نظر می رسد کسری بودجه لایحه ۱۴۰۴ در مقایسه با کسری بودجه واقعی لایحه ۱۴۰۳ در یک مقیاس عددی بوده و هر دو در سطحی بالای یک هزار همت قرار دارند. کسری بودجه لایحه سال آینده در صورتی شاهد یک رشد نجومی می شود که با کسری تراز عملیاتی سال ۱۴۰۳ و نه کسری بودجه کل مقایسه شود.