نحوه بستن پرونده مهریه

بستن پرونده مهریه به معنای پایان دادن به مراحل قانونی مطالبه و اجرای مهریه است و به زوجین این امکان را می دهد که از قید پیگیری های قضایی و ثبتی رها شوند. این فرآیند می تواند شامل پرداخت کامل مهریه، بخشش آن، یا توافق رسمی بین زوجین باشد که با ثبت قانونی آن در مراجع ذی صلاح، پرونده به طور قطعی مختومه می گردد و آثار اجرایی آن از بین می رود.

پرونده های مهریه از جمله رایج ترین دعاوی خانوادگی در سیستم قضایی ایران هستند که هر ساله تعداد زیادی از زوجین را درگیر خود می کنند. پیچیدگی های حقوقی و مراحل اداری این پرونده ها، اغلب باعث سردرگمی و اضطراب طرفین می شود. مختومه کردن صحیح و قانونی یک پرونده مهریه، نه تنها به آرامش روانی زوجین کمک می کند، بلکه از بروز مشکلات حقوقی و ادعاهای آتی نیز جلوگیری به عمل می آورد. این راهنما با هدف ارائه اطلاعات جامع و گام به گام برای تمامی روش های بستن پرونده مهریه، چه در مراجع قضایی (دادگاه خانواده) و چه در مراجع ثبتی (اداره اجرای ثبت اسناد رسمی)، تدوین شده است. در ادامه، به تشریح دقیق مراحل، مدارک مورد نیاز و نکات کلیدی حقوقی خواهیم پرداخت تا خوانندگان با آگاهی کامل، مسیر قانونی خود را طی کنند و از رهایی از آثار اجرایی مانند توقیف اموال و ممنوع الخروجی اطمینان حاصل نمایند.

پرونده مهریه از کجا آغاز می شود؟ (آشنایی با انواع مراجع و تفاوت ها)

برای درک صحیح از چگونگی بستن یک پرونده مهریه، ابتدا لازم است با نحوه شکل گیری آن در نظام حقوقی ایران آشنا شویم. مطالبه مهریه می تواند از دو مسیر اصلی پیگیری شود که هر یک دارای فرآیند آغازین و اجرایی متفاوتی هستند و این تفاوت ها، به نوبه خود، بر نحوه و مراحل بستن پرونده نیز تأثیرگذار خواهند بود.

مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده

یکی از متداول ترین روش ها برای مطالبه مهریه، طرح دادخواست از سوی زوجه در دادگاه خانواده است. در این شیوه، زوجه با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواستی را تحت عنوان «مطالبه مهریه» ثبت می کند. پس از ثبت دادخواست، پرونده به یکی از شعب دادگاه خانواده ارجاع داده می شود و قاضی پس از بررسی مستندات، دعوت از طرفین و شنیدن اظهارات آن ها، اقدام به صدور رأی مقتضی می کند. این رأی می تواند شامل حکم به پرداخت مهریه، قرار اعسار و تقسیط آن، یا در شرایطی خاص، رد دعوای زوجه باشد. پس از صدور رأی و قطعیت یافتن آن، مرحله اجرای حکم آغاز می شود که از طریق واحد اجرای احکام دادگستری پیگیری می گردد. تمامی اقدامات اجرایی از قبیل توقیف اموال، ممنوع الخروجی و دستور کسر از حقوق، تحت نظارت این واحد انجام می شود.

مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی

مسیر دیگر برای مطالبه مهریه، از طریق اداره اجرای ثبت اسناد رسمی است. این روش زمانی کاربرد دارد که مهریه به صورت وجه نقد یا مال معین در سند رسمی ازدواج (قباله ازدواج) قید شده باشد. در این حالت، سند ازدواج به منزله یک سند لازم الاجرا تلقی می شود و زوجه می تواند بدون نیاز به طرح دادخواست در دادگاه، مستقیماً به دفترخانه ای که عقد ازدواج را ثبت کرده یا به اداره اجرای ثبت اسناد رسمی مراجعه و درخواست صدور اجراییه کند. پس از صدور اجراییه، اداره ثبت اقدام به ابلاغ آن به زوج نموده و در صورت عدم پرداخت یا معرفی اموال، عملیات اجرایی را برای توقیف اموال، حساب های بانکی و ممنوع الخروجی آغاز می کند. این فرآیند معمولاً سریع تر از مسیر دادگاه است، زیرا نیاز به طی مراحل طولانی رسیدگی قضایی ندارد و مستقیم وارد فاز اجرایی می شود.

تفاوت های کلیدی و اهمیت آن ها در نحوه بستن پرونده

تفاوت اصلی در این دو مسیر، مرجع رسیدگی و نوع سندی است که بر اساس آن مطالبه صورت می گیرد. در دادگاه، رأی قضایی مبنای اقدامات اجرایی است، در حالی که در اجرای ثبت، سند رسمی ازدواج خود به تنهایی قدرت اجرایی دارد. این تفاوت در نحوه بستن پرونده نیز نمود پیدا می کند؛ به عنوان مثال، در پرونده های دادگاهی، مختومه شدن مستلزم صدور قرار یا رأی قضایی است، اما در اجرای ثبت، با اعلام رضایت یا ارائه مدارک پرداخت به اداره ثبت، پرونده مختومه می شود. آگاهی از این تفاوت ها برای انتخاب روش صحیح بستن پرونده مهریه و اطمینان از رفع کامل آثار آن ضروری است.

شرایط و دلایل بستن پرونده مهریه: چه زمانی و با چه هدفی؟

بستن پرونده مهریه می تواند به دلایل و تحت شرایط مختلفی صورت گیرد که هر یک، الزامات حقوقی خاص خود را برای ثبت و قطعی شدن دارند. درک این شرایط به زوجین کمک می کند تا با آگاهی از هدف خود، مسیر قانونی مناسب را انتخاب کنند و از بروز مشکلات آتی جلوگیری نمایند.

پرداخت کامل مهریه

واضح ترین و اصلی ترین دلیل برای مختومه کردن پرونده مهریه، پرداخت کامل مبلغ یا عین مهریه به زوجه است. این پرداخت می تواند به صورت نقدی، واریز به حساب بانکی، یا تحویل مال معین (مانند سکه یا ملک) صورت گیرد. پس از انجام پرداخت، زوجه باید رضایت خود را به صورت رسمی و کتبی اعلام کند. مهم ترین نکته در این بخش، مستندسازی دقیق پرداخت است. رسید بانکی، اقرارنامه کتبی از سوی زوجه که در دفتر اسناد رسمی تنظیم شده باشد، یا صورت جلسه ای با امضای طرفین و شهود، از جمله مدارکی هستند که می توانند به عنوان دلیل پرداخت ارائه شوند. این اسناد، اثبات کننده ایفای تعهد زوج بوده و مبنای بستن پرونده خواهند بود.

بخشش (ابراء) یا بذل کامل/جزئی مهریه توسط زوجه

در برخی موارد، زوجه ممکن است به دلایل مختلف (مانند صلح و سازش، حفظ زندگی مشترک، یا رضایت شخصی) تصمیم به بخشیدن مهریه بگیرد. بخشش یا «ابراء» به معنای ساقط کردن حق مطالبه مهریه توسط زوجه است. بذل نیز به معنای اعطای مهریه به زوج بدون عوض است. اهمیت این روش در آن است که بخشش مهریه، عملی «غیرقابل رجوع» محسوب می شود؛ یعنی زوجه پس از ابراء یا بذل، دیگر نمی تواند مجدداً مطالبه مهریه کند. برای قطعیت بخشش، ضروری است که این اقدام در یک سند رسمی (محضری) ثبت شود. تنظیم بذل نامه یا ابراء نامه در دفتر اسناد رسمی، بهترین راه برای اطمینان از اعتبار حقوقی و غیرقابل بازگشت بودن این عمل است.

بخشش یا ابراء مهریه به صورت رسمی و در دفتر اسناد رسمی، حق مطالبه زوجه را به طور قطعی ساقط می کند و دیگر امکان رجوع از آن وجود نخواهد داشت.

توافق کتبی میان زوجین (صلح نامه یا سازش نامه)

زوجین می توانند در هر مرحله از پرونده، برای حل و فصل اختلافات خود در خصوص مهریه به توافق برسند. این توافق می تواند شامل کاهش مبلغ مهریه، پرداخت آن به صورت اقساطی با شرایط خاص، تهاتر با اموال دیگر، یا هر راه حل مورد توافق طرفین باشد. برای اینکه این توافق دارای اعتبار حقوقی لازم باشد و بتواند منجر به بستن پرونده گردد، باید به صورت کتبی و ترجیحاً در قالب یک «صلح نامه» یا «سازش نامه» تنظیم شود. بهترین حالت، ثبت این توافق در دفتر اسناد رسمی یا ارائه آن به دادگاه برای تأیید و صدور «گزارش اصلاحی» است. تنظیم دقیق این اسناد با ذکر جزئیات کامل و عدم ابهام، برای جلوگیری از تفسیرهای مختلف در آینده حیاتی است.

صدور رأی قطعی و اجرای کامل آن

گاهی اوقات، پرونده مهریه تمامی مراحل رسیدگی قضایی را طی کرده و با صدور رأی قطعی (مثلاً حکم به پرداخت مهریه و قرار تقسیط) و اجرای کامل آن، موضوع دعوا به پایان رسیده است. در این حالت، پس از اینکه تمامی اقساط پرداخت شد یا حکم اجرایی به طور کامل محقق گردید، پرونده قابلیت مختومه شدن پیدا می کند. اطمینان از اجرای کامل حکم و عدم وجود هیچ گونه حق باقیمانده، پیش شرط بستن قطعی پرونده از این طریق است. معمولاً واحد اجرای احکام دادگستری، پس از اطمینان از اجرای کامل حکم، اقدام به مختومه کردن پرونده اجرایی می کند.

عدم پیگیری پرونده از سوی زوجه

در صورتی که زوجه پس از طرح دعوا، به مدت طولانی پرونده را پیگیری نکند، دادگاه ممکن است اقدام به صدور «قرار رد دعوا» به دلیل عدم پیگیری یا «قرار بایگانی» پرونده کند. باید توجه داشت که صدور قرار رد دعوا یا بایگانی، به معنای مختومه شدن قطعی پرونده و از بین رفتن حق مطالبه مهریه نیست. در این حالت، زوجه همچنان این حق را دارد که در آینده مجدداً دادخواست مطالبه مهریه را طرح کند. بستن قطعی پرونده در این شرایط تنها با اقداماتی نظیر پرداخت کامل یا بخشش رسمی مهریه محقق می شود.

ارجاع به داوری یا صلح و سازش و ثبت رسمی آن

در برخی پرونده های خانوادگی، دادگاه طرفین را به داوری یا مرکز مشاوره خانواده ارجاع می دهد تا از طریق صلح و سازش، مشکل حل شود. اگر زوجین از این طریق به توافقی درباره مهریه دست پیدا کنند، این توافق می تواند به عنوان مبنایی برای بستن پرونده قرار گیرد. ثبت رسمی این صلح نامه در دفتر اسناد رسمی و یا ارائه آن به دادگاه برای تأیید و ثبت به عنوان «گزارش اصلاحی»، به پرونده اعتبار قانونی می بخشد و منجر به مختومه شدن آن می گردد. این روش نیز مانند توافق کتبی، بر همکاری و رضایت متقابل زوجین استوار است.

راهنمای گام به گام بستن پرونده مهریه در دادگاه خانواده

بستن پرونده مهریه در دادگاه خانواده، مستلزم طی کردن مراحلی مشخص و ارائه مستندات کافی است. این فرآیند عمدتاً با هدف ثبت رسمی پایان یافتن اختلاف بر سر مهریه صورت می گیرد و نیازمند پیگیری دقیق است.

گام اول: ثبت درخواست مختومه شدن یا اعلام رضایت/گذشت

اولین گام برای بستن پرونده مهریه در دادگاه، ثبت درخواست مربوطه است. این درخواست می تواند توسط زوجه (اگر مهریه را دریافت کرده یا بخشیده است)، زوج (اگر مهریه را پرداخت کرده و قصد رفع محدودیت ها را دارد) یا هر دو طرف به صورت مشترک ارائه شود. درخواست باید از طریق مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت گردد. در متن درخواست، لازم است به وضوح وضعیت پرونده، شماره پرونده، شعبه رسیدگی کننده و دلیل مختومه شدن (مانند پرداخت کامل، بخشش، یا توافق) تشریح شود. اگر زوجه اعلام رضایت می کند، باید مشخص کند که آیا این رضایت برای کل مهریه است یا بخش خاصی از آن، و آیا حق رجوع از آن را برای خود قائل است یا خیر.

گام دوم: ارائه و ثبت مستندات (رضایت نامه، بذل نامه یا صلح نامه)

پس از ثبت درخواست اولیه، مرحله حیاتی بعدی، ارائه مستندات لازم است. این مستندات شامل هرگونه رضایت نامه، بذل نامه، ابراء نامه، یا صلح نامه است که نشان دهنده حل و فصل موضوع مهریه است. برای اطمینان از قطعیت و اعتبار حقوقی این اسناد، توصیه می شود که حتماً در دفتر اسناد رسمی تنظیم و ثبت شوند. اگر پرداخت مهریه صورت گرفته، رسید بانکی یا هرگونه مدرک دال بر پرداخت نیز باید ضمیمه درخواست شود. این مدارک، دلیلی محکم برای قاضی خواهند بود تا پرونده را مختومه اعلام کند. اهمیت ثبت رسمی این اسناد در آن است که از هرگونه ادعای مجدد یا انکار در آینده جلوگیری می کند.

گام سوم: بررسی و صدور قرار یا رأی توسط قاضی

پس از ارائه درخواست و مستندات، قاضی شعبه رسیدگی کننده، پرونده را بررسی می کند. با توجه به نوع درخواست و مدارک ارائه شده، قاضی یکی از تصمیمات زیر را اتخاذ خواهد کرد:

• صدور قرار رد دعوا: این قرار معمولاً در صورتی صادر می شود که زوجه از ادامه رسیدگی به دعوای خود منصرف شده باشد، اما حق مطالبه مهریه همچنان برای او محفوظ است و می تواند مجدداً دادخواست دهد.
• صدور قرار سقوط دعوا: این قرار زمانی صادر می شود که موضوع دعوا از بین رفته باشد، مثلاً با پرداخت کامل مهریه و اعلام رضایت زوجه. در این حالت، دیگر امکان طرح مجدد دعوا بابت همان خواسته وجود ندارد.
• صدور گزارش اصلاحی: اگر زوجین در دادگاه یا خارج از آن به توافقی (صلح نامه یا سازش نامه) دست یافته و آن را به دادگاه ارائه کرده باشند، قاضی پس از بررسی، اقدام به صدور گزارش اصلاحی می کند که مفاد توافق طرفین را تأیید و به آن جنبه اجرایی می بخشد. این گزارش به منزله یک رأی قطعی است.

رأی یا قرار صادره توسط قاضی، از طریق سامانه ابلاغ الکترونیک (ثنا) به طرفین اطلاع رسانی می شود.

گام چهارم: پیگیری در سامانه ثنا و اطمینان از تغییر وضعیت پرونده

پس از صدور قرار یا رأی توسط قاضی، بسیار مهم است که طرفین، وضعیت پرونده خود را در سامانه ثنا پیگیری کنند. با ورود به حساب کاربری خود در سامانه ثنا، می توانند از تغییر وضعیت پرونده به «مختومه» یا «بایگانی شده» اطمینان حاصل نمایند. گاهی اوقات به دلیل حجم بالای کار در دادگاه ها، این فرآیند ممکن است با تأخیر صورت گیرد. در چنین شرایطی، توصیه می شود که پس از گذشت چند روز، به صورت حضوری به دفتر شعبه مربوطه مراجعه کرده یا با شماره تلفن شعبه تماس حاصل نمایند و وضعیت پرونده را پیگیری کنند تا از ثبت نهایی مختومه شدن اطمینان کامل حاصل شود. این پیگیری برای جلوگیری از هرگونه ابهام یا مشکلات احتمالی آتی ضروری است.

راهنمای گام به گام بستن پرونده مهریه در اجرای ثبت اسناد رسمی

بستن پرونده مهریه که از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی آغاز شده است، دارای مراحل متفاوتی نسبت به دادگاه خانواده است. در این مرجع، به دلیل لازم الاجرا بودن سند رسمی ازدواج، فرآیندها عمدتاً اداری تر و کم پیچیده تر هستند، اما دقت در ارائه مدارک و پیگیری برای لغو اقدامات اجرایی، از اهمیت بالایی برخوردار است.

گام اول: ارائه درخواست توقف/مختومه شدن به اداره ثبت

هنگامی که پرونده مهریه در اداره اجرای ثبت اسناد رسمی در جریان است و دلایل قانونی برای بستن آن فراهم می شود، گام نخست، ارائه درخواست توقف یا مختومه شدن به همان اداره ثبت است که اجراییه را صادر کرده است. این درخواست می تواند توسط زوجه (در صورتی که مهریه را دریافت کرده، بخشیده یا با زوج توافق نموده) یا توسط زوج (پس از پرداخت کامل مهریه و در دست داشتن مدارک اثبات کننده) ارائه شود. در درخواست باید شماره پرونده اجرایی، تاریخ صدور اجراییه و علت دقیق درخواست مختومه شدن (مانند پرداخت کامل، بخشش محضری یا صلح نامه رسمی) به وضوح قید شود.

گام دوم: ارائه و ثبت سند رسمی پرداخت، بذل یا توافق

مهمترین بخش در بستن پرونده ثبتی، ارائه مستندات محکم و قانونی است. این مدارک شامل موارد زیر است:

• رسید بانکی: اگر مهریه به صورت وجه نقد پرداخت شده باشد، ارائه رسید یا صورتحساب بانکی که انتقال وجه به حساب زوجه را تأیید کند، ضروری است.
• رضایت نامه محضری: در صورتی که زوجه پس از دریافت مهریه، رضایت خود را اعلام می کند، باید این رضایت نامه را در یک دفتر اسناد رسمی تنظیم کرده و به اداره ثبت ارائه دهد.
• بذل نامه محضری یا ابراء نامه: اگر زوجه تمام یا قسمتی از مهریه خود را بخشیده باشد، ارائه بذل نامه یا ابراء نامه که در دفتر اسناد رسمی تنظیم شده، لازم است.
• صلح نامه رسمی: در صورت وجود هرگونه توافق بین زوجین در خصوص مهریه، این توافق باید در قالب صلح نامه رسمی در دفتر اسناد رسمی ثبت شده و به اداره ثبت تحویل داده شود.

این اسناد، پایه و اساس تصمیم گیری کارشناس اجرای ثبت برای مختومه کردن پرونده هستند و باید از صحت و اعتبار حقوقی آن ها اطمینان کامل حاصل شود.

گام سوم: بررسی کارشناس اجرای ثبت و صدور دستور مختومه شدن

پس از ارائه درخواست و مستندات، کارشناس مسئول در اداره اجرای ثبت اسناد رسمی، مدارک را بررسی می کند. او صحت اسناد را تأیید و مطابقت آن ها را با مقررات ثبت احراز می کند. در صورت احراز صحت و کفایت مدارک و عدم وجود موانع قانونی، کارشناس دستور مختومه شدن پرونده اجرایی را صادر می کند. با صدور این دستور، کلیه اقدامات اجرایی که تاکنون انجام شده بود (نظیر توقیف اموال، ممنوع الخروجی، توقیف حقوق و …) لغو می گردد. این مرحله از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا به طور مستقیم بر رفع محدودیت های اعمال شده بر زوج تأثیر می گذارد.

گام چهارم: دریافت گواهی مختومه شدن و پیگیری لغو محدودیت ها

پس از صدور دستور مختومه شدن، زوج یا نماینده قانونی او (وکیل) می تواند یک گواهی رسمی مبنی بر مختومه شدن پرونده مهریه از اداره اجرای ثبت دریافت کند. این گواهی برای ارائه به سایر نهادها و مراجع ذیربط جهت لغو کامل محدودیت ها حیاتی است. به عنوان مثال، برای رفع توقیف از حساب های بانکی، باید این گواهی به بانک های مربوطه ارائه شود. برای لغو ممنوع الخروجی، لازم است که گواهی مختومه شدن به پلیس مهاجرت و گذرنامه ارائه گردد. همچنین برای رفع توقیف از املاک یا خودرو، باید به اداره ثبت اسناد و املاک یا راهور مراجعه شود. پیگیری فعال و مستمر برای اطمینان از لغو کامل تمامی محدودیت ها از مراجع ذیربط، مسئولیت اصلی فرد پس از دریافت گواهی مختومه شدن است.

توجه داشته باشید که صرف مختومه شدن پرونده در اداره ثبت به معنای لغو خودکار تمامی محدودیت ها نیست و نیاز به پیگیری مجزا در هر یک از مراجع مربوطه دارد.

نکات حقوقی و عملی مهم در بستن پرونده مهریه (برای جلوگیری از مشکلات آتی)

مختومه کردن پرونده مهریه، گرچه می تواند پایانی بر یک دوره پرچالش باشد، اما دارای ظرافت های حقوقی و عملی است که عدم توجه به آن ها می تواند در آینده مشکل ساز شود. شناخت این نکات برای اطمینان از یک پایان حقوقی صحیح و جلوگیری از هرگونه ادعای مجدد یا ابهام ضروری است.

تفاوت مختومه شدن با از بین رفتن حق مطالبه

یکی از مهم ترین نکات در پرونده مهریه، تمایز میان «مختومه شدن پرونده» و «از بین رفتن حق مطالبه مهریه» است. مختومه شدن پرونده به معنای پایان یافتن رسیدگی به یک دعوا در یک مرجع قضایی یا ثبتی است، اما لزوماً به این معنی نیست که زوجه دیگر حق مطالبه مهریه را ندارد.

• مختومه شدن بدون از بین رفتن حق: در مواردی مانند «رد دعوا» به دلیل عدم پیگیری زوجه یا «بایگانی» شدن پرونده، پرونده مختومه می شود. اما از آنجا که زوجه مهریه را دریافت نکرده یا آن را نبخشیده است، حق مطالبه مهریه برای او باقی است و می تواند مجدداً در آینده با طرح دادخواستی جدید، اقدام به مطالبه کند. این وضعیت بیشتر برای زمانی رخ می دهد که پرونده به دلیل عدم تمایل موقت زوجه به پیگیری یا گذشت زمان، از جریان رسیدگی خارج شده است.
• مختومه شدن با از بین رفتن حق: این حالت زمانی رخ می دهد که مهریه به طور کامل پرداخت شده باشد و زوجه رضایت قطعی و رسمی اعلام کند، یا زمانی که زوجه تمام یا بخشی از مهریه خود را به صورت «ابراء» یا «بذل» رسمی (محضری) بخشیده باشد. در این صورت، حق مطالبه مهریه برای همیشه از بین می رود و زوجه دیگر قادر به طرح مجدد دعوا بابت همان مقدار مهریه نخواهد بود. لذا، تأکید بر بخشش یا ابراء قطعی و رسمی مهریه برای زوجین بسیار حیاتی است.

نقش و اهمیت وکیل در فرآیند

گرچه این مقاله یک راهنمای جامع است، اما پیچیدگی های هر پرونده و تفاوت های ظریف حقوقی می تواند بسیار زیاد باشد. حضور یک وکیل متخصص و باتجربه در امور خانواده، می تواند تضمین کننده صحت و سرعت فرآیند بستن پرونده مهریه باشد:

• تنظیم صحیح اسناد حقوقی: وکیل در تنظیم رضایت نامه، صلح نامه، بذل نامه و سایر مستندات قانونی، دقت لازم را به کار می گیرد تا از هرگونه ابهام یا نقص حقوقی جلوگیری شود و اسناد دارای اعتبار کامل باشند.
• تسریع فرآیند: آشنایی وکیل با رویه های اداری و قضایی، به تسریع فرآیند رسیدگی و مختومه شدن پرونده کمک می کند.
• مشاوره تخصصی: وکیل می تواند در خصوص پیچیدگی های خاص هر پرونده، پیامدهای حقوقی تصمیمات مختلف و بهترین راهکار برای مختومه کردن پرونده مهریه، مشاوره دقیق ارائه دهد.

آیا نیاز به حضور فیزیکی در دادگاه/اجرا هست؟

در اغلب موارد، مراحل ثبت درخواست، ارائه مستندات و پیگیری وضعیت پرونده می تواند از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و سامانه ثنا انجام شود و نیاز مبرمی به حضور فیزیکی در دادگاه یا اداره اجرای ثبت نیست. با این حال، در موارد استثناء، ممکن است قاضی یا کارشناس ثبت نیاز به اخذ اظهارات حضوری طرفین (به خصوص زوجه برای اطمینان از رضایت و عدم اجبار) داشته باشد. در چنین شرایطی، ابلاغیه ای برای حضور در جلسه رسیدگی یا اداری ارسال خواهد شد. برای رفع توقیف ها و ممنوع الخروجی نیز، در برخی موارد نیاز به مراجعه حضوری به مراجع ذیربط و ارائه گواهی مختومه شدن است.

مدارک مورد نیاز جامع

مدارک مورد نیاز برای بستن پرونده مهریه بسته به مرجع و دلیل مختومه شدن متفاوت است، اما به طور کلی شامل موارد زیر است:

1. کپی کارت ملی و شناسنامه زوجین.
2. شماره پرونده و کد ملی طرفین در سامانه ثنا.
3. سند ازدواج (برای پرونده های ثبتی).
4. سند پرداخت مهریه (مانند رسید بانکی یا اقرارنامه).
5. رضایت نامه، بذل نامه یا ابراء نامه (ترجیحاً محضری).
6. صلح نامه یا سازش نامه رسمی (در صورت وجود توافق).
7. حکم قطعی دادگاه (برای پرونده های دادگاهی که پس از اجرای حکم مختومه می شوند).
8. کد شعبه رسیدگی کننده یا شماره اجراییه ثبتی.

هزینه های احتمالی

بستن پرونده مهریه ممکن است با هزینه هایی همراه باشد که شامل موارد زیر است:

• هزینه دادرسی: در صورت لزوم طرح دادخواست یا ثبت درخواست های قضایی.
• نیم عشر اجرایی: در پرونده های ثبتی یا دادگاهی که وارد فاز اجرایی شده اند، معمولاً نیم عشر از مبلغ مهریه به عنوان هزینه اجرایی دریافت می شود که مسئولیت پرداخت آن با بدهکار (زوج) است.
• هزینه ثبت اسناد: برای تنظیم و ثبت اسنادی مانند رضایت نامه، بذل نامه یا صلح نامه در دفاتر اسناد رسمی.
• هزینه وکیل: در صورت استفاده از خدمات وکیل.

چه زمانی پرونده خودکار بسته می شود؟

به ندرت پیش می آید که پرونده مهریه به طور خودکار و بدون هیچ گونه پیگیری فعال از سوی طرفین به صورت قطعی بسته شود. آنچه ممکن است رخ دهد، «رکود پرونده» یا «بایگانی شدن» آن است که به معنای مختومه شدن قطعی و از بین رفتن حق مطالبه مهریه نیست. همانطور که پیشتر اشاره شد، در صورت عدم پیگیری طولانی مدت از سوی زوجه، پرونده ممکن است بایگانی شود، اما زوجه حق دارد مجدداً درخواست پیگیری دهد. برای بستن قطعی و حقوقی پرونده، همواره نیاز به اقدام رسمی (مانند ثبت رضایت، پرداخت کامل، یا بخشش رسمی) و صدور قرار یا دستور مختومه شدن توسط مرجع ذی صلاح وجود دارد.

رفع توقیف اموال و لغو ممنوع الخروجی پس از بستن پرونده مهریه

یکی از مهمترین نگرانی های زوجین، به ویژه زوج، پس از رسیدگی به پرونده مهریه، چگونگی رفع توقیف از اموال و لغو ممنوع الخروجی است. مختومه شدن پرونده به معنای پایان یافتن اقدامات اجرایی است، اما لغو این محدودیت ها نیازمند پیگیری فعال و اداری از سوی ذینفع است.

مراحل اداری پس از صدور قرار مختومه شدن

پس از اینکه دادگاه خانواده قرار یا رأی مبنی بر مختومه شدن پرونده را صادر کرد و یا اداره اجرای ثبت اسناد رسمی دستور مختومه شدن پرونده اجرایی را ابلاغ نمود، نوبت به پیگیری برای رفع عملی محدودیت ها می رسد. در ابتدا، ذینفع (معمولاً زوج یا وکیل او) باید از مرجع صادرکننده حکم یا دستور، یک گواهی رسمی مبنی بر مختومه شدن پرونده دریافت کند. این گواهی به عنوان سند اصلی برای ارائه به سایر نهادها عمل می کند.

اهمیت پیگیری فعال برای رفع تمامی محدودیت ها

متأسفانه، در بسیاری از موارد، سیستم های اجرایی به صورت خودکار و در لحظه، تمامی محدودیت ها را رفع نمی کنند و نیاز به پیگیری حضوری یا مکاتبه از سوی ذینفع است. این پیگیری شامل موارد زیر می شود:

• رفع توقیف حساب های بانکی: گواهی مختومه شدن باید به بانک هایی که حساب های زوج توسط آن ها توقیف شده، ارائه شود. بانک ها پس از بررسی گواهی، اقدام به رفع انسداد از حساب ها می کنند.
• رفع ممنوع الخروجی: گواهی مختومه شدن باید به اداره گذرنامه (پلیس مهاجرت و گذرنامه) ارائه گردد تا دستور لغو ممنوع الخروجی صادر و در سیستم های مربوطه ثبت شود. این فرآیند ممکن است چند روز زمان ببرد و پیش از هرگونه سفر خارجی، اطمینان از لغو کامل ممنوع الخروجی حیاتی است.
• رفع توقیف اموال غیرمنقول (ملک): در صورتی که املاکی توقیف شده باشند، گواهی مختومه شدن باید به اداره ثبت اسناد و املاک محل وقوع ملک ارائه شود تا دستور رفع توقیف صادر و در سوابق ثبتی ملک درج گردد.
• رفع توقیف اموال منقول (مانند خودرو): برای رفع توقیف خودرو، گواهی مختومه شدن باید به پلیس راهور و یا اداره ثبت اسناد و املاک (در صورت توقیف پلاک) ارائه شود.
• لغو کسر از حقوق: اگر دستور کسر از حقوق برای پرداخت مهریه صادر شده بود، گواهی مختومه شدن باید به کارفرما یا اداره مربوطه (مانند صندوق بازنشستگی) ارائه شود تا کسر حقوق متوقف گردد.

مدارک لازم برای درخواست رفع توقیف اموال و ممنوع الخروجی

به طور کلی، مدارک مورد نیاز شامل موارد زیر است:

1. گواهی رسمی مختومه شدن پرونده از دادگاه یا اداره اجرای ثبت.
2. کپی کارت ملی و شناسنامه فرد متقاضی (زوج).
3. اصل و کپی مدارک شناسایی اموال توقیف شده (مثلاً سند ملک، کارت خودرو، شماره حساب بانکی).
4. در صورت اقدام توسط وکیل، وکالت نامه رسمی.

زمانبندی و پیگیری های لازم برای تسریع فرآیند

زمان لازم برای رفع هر یک از محدودیت ها، بسته به نهاد مربوطه و روال اداری آن متفاوت است. برخی محدودیت ها مانند انسداد حساب بانکی ممکن است ظرف چند ساعت یا چند روز برطرف شوند، در حالی که لغو ممنوع الخروجی ممکن است تا یک هفته یا بیشتر زمان ببرد. بنابراین، توصیه می شود که بلافاصله پس از مختومه شدن پرونده، فرآیند پیگیری را آغاز کرده و تا حصول اطمینان کامل از رفع تمامی محدودیت ها، از مراجعه مکرر و پیگیری حضوری دریغ نکنید. هرگونه تعلل در این مرحله می تواند منجر به ادامه مشکلات و محرومیت ها شود.

نتیجه گیری: اطمینان از یک پایان حقوقی صحیح و آرامش بخش

بستن قطعی پرونده مهریه، نقطه پایانی بر یکی از پرچالش ترین مراحل در زندگی زوجین است که نه تنها پیامدهای مالی، بلکه آثار روانی و اجتماعی گسترده ای نیز دارد. همانطور که بررسی شد، این فرآیند بسته به محل آغاز پرونده (دادگاه خانواده یا اجرای ثبت) و دلیل مختومه شدن (پرداخت، بخشش، توافق)، مسیرهای متفاوتی را شامل می شود. اطمینان از ثبت رسمی و قانونی این مختومه شدن و نیز پیگیری فعال برای رفع تمامی آثار اجرایی نظیر توقیف اموال و ممنوع الخروجی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است تا از هرگونه ابهام یا ادعای آتی جلوگیری شود. با رعایت نکات حقوقی و استفاده از راهنمایی های این مقاله، زوجین می توانند با آرامش و اطمینان خاطر، این مرحله را به درستی پشت سر بگذارند و از یک پایان حقوقی صحیح و آرامش بخش بهره مند شوند. در صورت مواجهه با پیچیدگی های خاص پرونده خود، همواره توصیه می شود با یک متخصص حقوقی و وکیل باتجربه در امور خانواده مشورت نمایید.