برای طلاق اول باید کجا رفت

برای شروع فرآیند طلاق، اولین گام معمولاً مراجعه به سامانه تصمیم (جهت مشاوره) و سپس دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برای ثبت دادخواست است. مسیر دقیق بسته به نوع طلاق متفاوت خواهد بود. فرآیند طلاق، صرف نظر از دلایل و انگیزه ها، گامی سرنوشت ساز و اغلب پیچیده است. آگاهی از مراحل قانونی، مراجع ذیصلاح و الزامات هر گام، می تواند این مسیر را روشن تر و کم تنش تر سازد. این مقاله، راهنمای جامع شما در این برهه خواهد بود.

نگاهی سریع به اولین قدم: «پس اول کجا برم؟»

در نگاهی جامع، نخستین اقدامات برای آغاز فرآیند طلاق در ایران، شامل مراجعه به سامانه تصمیم طلاق (برای مشاوره های اجباری پیش از طلاق) و سپس دفاتر خدمات الکترونیک قضایی (برای ثبت رسمی دادخواست) است. این دو مرحله، ستون های اصلی آغاز مسیر قانونی جدایی محسوب می شوند. البته، جزئیات مراحل بسته به اینکه طلاق توافقی، از سوی مرد یا از سوی زن باشد، متفاوت خواهد بود.

انواع طلاق: مسیر قانونی شما کدام است؟

شناخت نوع طلاق، سنگ بنای تعیین مسیر قانونی جدایی است. هر یک از انواع طلاق، الزامات، مدارک و مراحل خاص خود را دارند که نادیده گرفتن آن ها می تواند فرآیند را طولانی تر و پیچیده تر کند. درک صحیح از دسته بندی های قانونی طلاق، به شما کمک می کند تا با آمادگی بیشتری گام بردارید و حقوق خود را بهتر بشناسید.

شناخت نوع طلاق، سنگ بنای تعیین مسیر قانونی جدایی است. هر یک از انواع طلاق، الزامات، مدارک و مراحل خاص خود را دارند که نادیده گرفتن آن ها می تواند فرآیند را طولانی تر و پیچیده تر کند.

طلاق توافقی

طلاق توافقی، حالتی است که زوجین با رضایت متقابل و با توافق کامل بر تمامی مسائل مالی (مانند مهریه، نفقه، اجرت المثل، نحله) و غیرمالی (همچون حضانت فرزندان، ملاقات و استرداد جهیزیه)، تصمیم به جدایی می گیرند. این روش، معمولاً سریع ترین راه طلاق و با کمترین تنش عاطفی و مالی همراه است.

اولین گام در طلاق توافقی، ثبت نام در سامانه تصمیم طلاق (زمان بهزیستی) برای گذراندن جلسات مشاوره خانواده است. پس از دریافت گواهی عدم امکان سازش، زوجین می توانند با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست طلاق توافقی را ثبت کنند. دادگاه پس از بررسی توافقات و تایید آن ها، حکم طلاق را صادر خواهد کرد.

طلاق به درخواست مرد

بر اساس قانون مدنی ایران، مرد دارای حق طلاق است و می تواند بدون نیاز به ذکر دلیل موجه، همسر خود را طلاق دهد. با این حال، این حق مطلق نیست و مرد موظف به پرداخت تمامی حقوق مالی زن (از جمله مهریه، نفقه ایام عده و گذشته، اجرت المثل، نحله و نصف دارایی در صورت شروط ضمن عقد) است.

اولین گام برای مرد متقاضی طلاق، ثبت دادخواست طلاق در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. پس از ارجاع پرونده به دادگاه خانواده، دادگاه به بررسی درخواست و تعیین تکلیف حقوق مالی زن می پردازد و در صورت احراز شرایط، حکم طلاق صادر می شود. حضور وکیل در این نوع طلاق می تواند فرآیند را تسریع کرده و از پیچیدگی های احتمالی بکاهد.

طلاق به درخواست زن

طلاق از طرف زن، فرآیندی دشوارتر است و نیاز به ارائه و اثبات دلایل قانونی محکم در دادگاه دارد. زن نمی تواند صرفاً با ابراز عدم تمایل به ادامه زندگی، درخواست طلاق دهد.

اولین گام، ثبت دادخواست طلاق در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. دادگاه، دلایل زن را با دقت بررسی می کند. از جمله مهم ترین دلایل قانونی که زن می تواند برای طلاق ارائه دهد، موارد زیر هستند:

• عسر و حرج: وضعیتی که ادامه زندگی مشترک برای زن با مشقت غیرقابل تحمل همراه باشد (مانند سوءرفتار شدید، اعتیاد مضر، ضرب و شتم، حبس، بیماری صعب العلاج).
• عدم پرداخت نفقه: در صورت اثبات عدم پرداخت نفقه برای مدت مشخص.
• غیبت زوج: در صورتی که شوهر برای مدت طولانی (معمولاً ۴ سال) غایب و بی خبر باشد.
• شروط دوازده گانه عقدنامه: شروطی که هنگام عقد ازدواج در سند نکاحیه درج شده و مرد به زن وکالت در طلاق داده است.
• جنون زوج: در صورتی که جنون شوهر ادامه زندگی را برای زن غیرممکن سازد.

اهمیت جمع آوری مستندات و شواهد قوی برای اثبات این دلایل در موفقیت پرونده بسیار زیاد است.

طلاق با داشتن حق طلاق (وکالت در طلاق)

در صورتی که زن به موجب عقدنامه یا سند رسمی جداگانه، دارای حق طلاق (وکالت در طلاق) باشد، فرآیند طلاق برای او بسیار ساده تر و سریع تر خواهد بود. در این حالت، زن به عنوان وکیل از جانب شوهر، می تواند اقدام به طلاق خود کند و نیازی به اثبات دلایل عسر و حرج یا جلب رضایت شوهر ندارد. تنها کافی است مدارک لازم و وکالتنامه رسمی را به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ارائه دهد. این روش، مشابه طلاق از طرف مرد، اما با ابتکار عمل زن انجام می شود و تمامی حقوق مالی زن نیز طبق توافق یا نظر دادگاه پرداخت خواهد شد.

مراجع قانونی و مراحل گام به گام طلاق

پس از آشنایی با انواع طلاق، اکنون به بررسی دقیق مراجع قانونی و مراحل گام به گام طلاق می پردازیم. این بخش، راهنمایی عملی برای پیگیری پرونده جدایی شما خواهد بود.

گام اول: ثبت نام در سامانه ثنا (ابلاغ الکترونیک)

قبل از هر اقدامی در سیستم قضایی ایران، ثبت نام در سامانه ثنا (ثبت نام الکترونیک قضایی) الزامی است. این سامانه، بستر اصلی برای دریافت تمامی ابلاغیه های قضایی، احضاریه ها و اوراق مربوط به پرونده شما به صورت الکترونیکی است. عدم ثبت نام در ثنا می تواند منجر به از دست دادن اطلاع رسانی های مهم و تأخیر در روند پرونده شود.

برای ثبت نام در سامانه ثنا می توانید به دو روش حضوری یا آنلاین اقدام کنید. روش حضوری از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و روش آنلاین از طریق وب سایت adliran.ir انجام می شود.

مدارک لازم برای ثبت ثنا:

• کارت ملی هوشمند
• شناسنامه
• یک شماره تلفن همراه به نام شخص متقاضی

پس از ثبت نام، یک کد کاربری و رمز عبور دریافت خواهید کرد که برای ورود به سامانه و پیگیری پرونده ضروری است.

گام دوم: سامانه تصمیم طلاق (مشاوره پیش از طلاق)

در بسیاری از موارد، به ویژه در طلاق توافقی و طلاق از طرف زن، مراجعه به سامانه تصمیم طلاق و گذراندن جلسات مشاوره خانواده، یک الزام قانونی است. هدف از این مشاوره ها، تلاش برای سازش زوجین و در صورت عدم امکان، کاهش آسیب های ناشی از طلاق، به ویژه برای فرزندان است. این الزام در راستای سیاست های کاهش طلاق و حمایت از نهاد خانواده وضع شده است.

برای ثبت نام، باید به وب سایت zaman.behzisti.net مراجعه کرده و با وارد کردن اطلاعات هویتی و مشخصات زوجین، وقت مشاوره دریافت کنید. مشاوره ها معمولاً در چندین جلسه در مراکز مشاوره تحت نظارت بهزیستی یا قوه قضاییه برگزار می شود.

پس از اتمام جلسات مشاوره و در صورت عدم سازش، گواهی عدم امکان سازش صادر می شود. این گواهی دارای اعتبار زمانی مشخص (معمولاً سه ماه) است و بدون آن امکان ثبت دادخواست طلاق در برخی موارد وجود ندارد. لازم به ذکر است که در طلاق از طرف مرد، مراجعه به این سامانه لزوماً اجباری نیست.

گواهی عدم امکان سازش دارای اعتبار زمانی مشخص (معمولاً سه ماه) است و بدون آن امکان ثبت دادخواست طلاق در برخی موارد وجود ندارد.

گام سوم: دفاتر خدمات الکترونیک قضایی (ثبت دادخواست)

پس از ثبت نام در سامانه ثنا و در صورت لزوم، دریافت گواهی عدم امکان سازش از سامانه تصمیم، گام بعدی مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. این دفاتر، نقطه شروع رسمی برای ثبت انواع دادخواست های حقوقی از جمله دادخواست طلاق هستند. در این مرحله، درخواست شما به صورت سیستمی وارد سیستم قضایی می شود.

مدارک عمومی لازم برای ثبت دادخواست طلاق:

• اصل و کپی شناسنامه
• اصل و کپی کارت ملی
• اصل و کپی سند ازدواج (رونوشت محضری نیز قابل قبول است)
• گواهی عدم امکان سازش (در موارد الزامی)
• وکالتنامه وکیل (در صورت حضور وکیل)

در دفتر خدمات قضایی، اطلاعات شما و همسرتان در فرم های مربوطه وارد می شود. پر کردن فرم دادخواست نیاز به دقت بالایی دارد، زیرا جزئیات ارائه شده در آن مبنای رسیدگی دادگاه خواهد بود. در این مرحله، هزینه های دادرسی نیز طبق تعرفه های قانونی پرداخت می شود و یک کد رهگیری پرونده به شما ارائه خواهد شد.

گام چهارم: پیگیری پرونده در دادگاه خانواده

پس از ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، پرونده شما به دادگاه خانواده صلاحیت دار ارجاع داده می شود. دادگاه، شعبه رسیدگی کننده را تعیین کرده و زمان جلسات دادرسی را از طریق ابلاغ الکترونیک به طرفین اطلاع می دهد.

جلسات دادگاه، فرصتی برای ارائه دلایل، مدارک و دفاعیات طرفین است. قاضی دادگاه، با بررسی مستندات و شنیدن اظهارات زوجین، تلاش می کند تا حقیقت را کشف کرده و بر اساس قوانین، رای مقتضی را صادر کند. در برخی موارد، قاضی ممکن است پرونده را مجدداً به کارشناس مشاوره ارجاع دهد یا دستور تحقیق محلی صادر کند. حضور وکیل در این مرحله می تواند روند رسیدگی را تسهیل کرده و از تضییع حقوق موکل جلوگیری کند.

طلاق غیابی

در برخی شرایط، یکی از زوجین در جلسات دادرسی دادگاه شرکت نمی کند و هیچ لایحه دفاعی نیز ارائه نمی دهد. در چنین مواردی، دادگاه ممکن است حکم طلاق به صورت غیابی صادر کند. برای صدور حکم غیابی، معمولاً باید ابلاغ واقعی به خوانده صورت گرفته باشد یا شرایط قانونی لازم برای ابلاغ قانونی و نشر آگهی رعایت شده باشد.

اگر یکی از طرفین غایب باشد و حکم طلاق غیابی صادر شود، فرد غایب حق اعتراض به رای را دارد. مهلت اعتراض به حکم غیابی، ۲۰ روز پس از تاریخ ابلاغ واقعی رای یا تاریخ انقضای مهلت واخواهی (برای ایرانیان مقیم ایران) و ۲ ماه (برای ایرانیان مقیم خارج از کشور) است.

گام پنجم: مراجعه به دفترخانه رسمی طلاق (ثبت نهایی)

پس از صدور حکم طلاق قطعی یا گواهی عدم امکان سازش از سوی دادگاه و سپری شدن مهلت های تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی، نوبت به مرحله نهایی، یعنی ثبت طلاق در دفترخانه رسمی طلاق می رسد. این گام، جنبه رسمی و اجرایی به فرآیند جدایی می بخشد و بدون آن، طلاق از نظر قانونی تکمیل نمی شود.

زوجین باید ظرف مهلت قانونی (معمولاً سه ماه از تاریخ قطعیت حکم) با در دست داشتن حکم طلاق یا گواهی عدم امکان سازش و سایر مدارک هویتی، به یکی از دفاتر رسمی ثبت طلاق مراجعه کنند. در این مرحله، صیغه طلاق جاری و طلاق در دفاتر رسمی به ثبت می رسد و شناسنامه های زوجین از نظر وضعیت تأهل تغییر می یابد. عدم مراجعه در مهلت مقرر می تواند منجر به ابطال حکم و نیاز به طی مجدد فرآیند شود.

مدارک لازم برای درخواست طلاق

آماده سازی دقیق و کامل مدارک، از عوامل اصلی تسریع کننده فرآیند طلاق است. نقص در مدارک می تواند موجب تأخیرهای ناخواسته در روند رسیدگی شود. در ادامه به تفکیک، مدارک عمومی و اختصاصی مورد نیاز برای درخواست طلاق را برمی شماریم:

مدارک عمومی (برای همه)

• اصل و کپی شناسنامه زوجین
• اصل و کپی کارت ملی زوجین
• اصل سند ازدواج یا رونوشت محضری آن
• گواهی عدم امکان سازش (در صورتی که از سامانه تصمیم صادر شده باشد)
• رسید پرداخت هزینه دادرسی

مدارک اختصاصی (بسته به نوع طلاق)

• برای طلاق توافقی: توافق نامه کتبی زوجین در خصوص تمامی حقوق مالی و غیرمالی.
• برای طلاق از طرف زن (با دلایل عسر و حرج): مستندات و شواهد اثبات کننده عسر و حرج (مانند گزارش پزشکی قانونی، گزارش نیروی انتظامی، شهادت شهود، مدارک اعتیاد).
• برای طلاق از طرف زن (با حق طلاق): اصل وکالتنامه رسمی طلاق.
• برای مطالبه حقوق مالی: مدارک مربوط به میزان مهریه، لیست جهیزیه (در صورت مطالبه استرداد)، فیش حقوقی یا مدارک مالی برای نفقه و…
• برای حضانت فرزند: مدارک هویتی فرزندان، مدارکی دال بر صلاحیت یا عدم صلاحیت والدین در حضانت.

تهیه این مدارک پیش از اقدام، به شما کمک می کند تا با آمادگی کامل وارد مراحل قانونی شوید.

هزینه های طلاق در سال 1404

یکی از نگرانی های اصلی در ابتدای فرآیند طلاق، برآورد هزینه های طلاق است. این هزینه ها شامل موارد مختلفی می شود که اطلاع از آن ها می تواند به برنامه ریزی مالی شما کمک کند. لازم به ذکر است که ارقام دقیق ممکن است سالانه تغییر کنند و برای اطلاع از آخرین نرخ ها، باید به مراجع ذیصلاح مراجعه کرد.

هزینه های دولتی و دادرسی

این شامل هزینه های ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، ابلاغیه ها، کارشناسی (در صورت لزوم)، و سایر عوارض و تمبرهای قانونی است. این هزینه ها بسته به پیچیدگی پرونده و تعداد جلسات دادرسی می تواند متغیر باشد، اما پایه ثابت آن از پیش تعیین شده است.

هزینه های مشاوره

مشاوره های پیش از طلاق در سامانه تصمیم، معمولاً رایگان یا با هزینه بسیار اندک است. اما در صورتی که دادگاه، زوجین را به مشاوره های تخصصی تر خارج از چارچوب سامانه ارجاع دهد، هزینه های مربوط به آن بر عهده طرفین خواهد بود.

هزینه های ثبت در دفترخانه طلاق

پس از صدور حکم قطعی طلاق، برای ثبت رسمی آن در دفترخانه طلاق، باید هزینه های مربوط به ثبت صیغه طلاق و سایر امور اداری پرداخت شود. این هزینه نیز طبق تعرفه های مصوب سالانه مشخص می شود.

هزینه وکیل (اختیاری)

دریافت خدمات وکیل طلاق، گرچه اختیاری است، اما می تواند بخش قابل توجهی از هزینه ها را تشکیل دهد. دستمزد وکیل بسته به سابقه، تخصص، پیچیدگی پرونده و توافق با موکل، متغیر است. با این حال، سرمایه گذاری بر روی یک وکیل متخصص می تواند منجر به احقاق بهتر حقوق، تسریع فرآیند و کاهش استرس های ناشی از پیگیری های قانونی شود.

نقش وکیل طلاق در فرآیند پیچیده جدایی

با توجه به پیچیدگی های قوانین طلاق و مراحل اداری و قضایی، بهره گیری از دانش و تجربه یک وکیل طلاق متخصص می تواند تأثیر بسزایی در نتیجه و سرعت پرونده داشته باشد. وکیل، نه تنها بار روانی پیگیری های حقوقی را از دوش موکل برمی دارد، بلکه با تسلط بر جزئیات قانونی، از تضییع حقوق فرد جلوگیری می کند.

چه زمانی به وکیل نیاز داریم؟

حضور وکیل در تمامی انواع طلاق، به ویژه در مواردی که اختلاف نظر جدی وجود دارد یا زن فاقد حق طلاق است و باید دلایل عسر و حرج را اثبات کند، بسیار حائز اهمیت است. همچنین در طلاق های توافقی نیز وکیل می تواند با تنظیم توافق نامه دقیق و نظارت بر اجرای آن، از بروز مشکلات آتی جلوگیری کند.

مزایای گرفتن وکیل

• تسریع در روند رسیدگی پرونده
• کاهش استرس و فشار روانی بر موکل
• اطمینان از احقاق کامل حقوق قانونی (مهریه، نفقه، حضانت و…)
• دفاع مؤثر در دادگاه و ارائه مستندات قانونی
• پرهیز از اشتباهات حقوقی احتمالی

انتخاب یک وکیل با تجربه و متخصص در امور خانواده، می تواند تضمین کننده مسیری هموارتر و نتیجه ای مطلوب تر در فرآیند جدایی باشد.

انتخاب یک وکیل با تجربه و متخصص در امور خانواده، می تواند تضمین کننده مسیری هموارتر و نتیجه ای مطلوب تر در فرآیند جدایی باشد.

نتیجه گیری و سخن پایانی

مسیر طلاق، هرچند دشوار و پرچالش، با آگاهی از مراحل قانونی و مراجع ذیصلاح می تواند به شکلی مدیریت شده تر طی شود. شناخت انواع طلاق، مراحل گام به گام از سامانه تصمیم و دفاتر خدمات قضایی تا دادگاه و دفترخانه، و درک اهمیت مدارک و هزینه ها، گام هایی اساسی در این راه است. توصیه می شود در این مسیر پیچیده، از مشاوره متخصصان حقوقی بهره مند شوید تا با اطمینان خاطر بیشتری تصمیم گیری کنید.