حکم قاضی برای مهریه | هر آنچه باید بدانید
حکم قاضی برای مهریه
حکم قاضی برای مهریه مسیر قانونی است که پس از مطالبه مهریه توسط زوجه و بررسی وضعیت مالی زوج، برای تعیین نحوه پرداخت مهریه (عمدتاً به صورت اقساطی) صادر می شود. این حکم، نقطه عطفی در پرونده های مهریه محسوب می گردد و جزئیات آن، شامل پیش قسط و اقساط ماهیانه، با در نظر گرفتن توانایی مالی مرد و مستثنیات دین تعیین می شود. این فرآیند به منظور ایجاد تعادل بین حق مشروع زوجه و توان پرداخت زوج طراحی شده است.
مهریه در نظام حقوقی ایران، حق مالی است که به محض جاری شدن عقد نکاح، زن مالک آن می شود و هر زمان که اراده کند، می تواند آن را مطالبه نماید. با این حال، با توجه به شرایط اقتصادی کنونی و افزایش چشمگیر ارزش سکه، پرداخت یکجای مهریه برای بسیاری از مردان امکان پذیر نیست. از همین رو، مفهوم حکم قاضی برای مهریه و ابعاد مرتبط با آن، از جمله اعسار از پرداخت و تقسیط مهریه، اهمیت فزاینده ای پیدا کرده است. این مقاله به بررسی جامع و تخصصی این فرآیند قضایی می پردازد تا هر دو طرف دعوا، یعنی زوج و زوجه، با آگاهی کامل از حقوق و تکالیف قانونی خود، در این مسیر پیچیده تصمیم گیری کنند و از سردرگمی ها و پیامدهای ناخواسته جلوگیری به عمل آورند.
مهریه، مطالبه و مسیر قضایی اولیه
مهریه، بر اساس موازین شرعی و قانونی، به محض انعقاد عقد نکاح به مالکیت زن درمی آید و او می تواند در هر زمان آن را مطالبه کند. این حق، نه تنها پس از طلاق، بلکه در طول زندگی مشترک نیز قابل اجرا است و مطالبه آن لزوماً به معنای بروز اختلاف جدی نیست. درک صحیح انواع مهریه و مراحل اولیه مطالبه، برای هر دو طرف دعوا ضروری است.
مهریه چیست و چه زمانی قابل مطالبه است؟
مهریه به مالی اطلاق می شود که زوج در زمان عقد نکاح، تعهد به پرداخت آن به زوجه می نماید. این مال می تواند وجه نقد، سکه، اموال منقول یا غیرمنقول باشد. دو نوع اصلی مهریه شامل مهریه عندالمطالبه و مهریه عندالاستطاعه است. مهریه عندالمطالبه، همان طور که از نامش پیداست، به محض مطالبه زن، باید توسط مرد پرداخت شود، بدون اینکه نیاز به اثبات توانایی مالی مرد باشد. در مقابل، مهریه عندالاستطاعه، تنها زمانی قابل مطالبه است که زن بتواند استطاعت مالی مرد برای پرداخت مهریه را اثبات کند.
اولین گام برای مطالبه مهریه، معمولاً از طریق اداره اجرای ثبت اسناد رسمی است. زن می تواند با مراجعه به دفاتر اسناد رسمی، تقاضای صدور اجرائیه مهریه کند. اگر اموالی از مرد در اداره ثبت شناسایی و توقیف نشود، یا برای مبلغ بیش از ۱۱۰ سکه، زن می تواند برای مطالبه مهریه و توقیف اموال به دادگاه خانواده مراجعه نماید.
مفهوم اعسار از پرداخت مهریه: کلید تقسیط
«اعسار» در اصطلاح حقوقی به معنای ناتوانی مالی فرد در پرداخت دیون خود است. فرد «معسر» کسی است که به دلیل نداشتن اموال کافی یا عدم دسترسی موقتی به اموال خود، قادر به تأدیه بدهی هایش نیست. در پرونده های مهریه، اگر مردی محکوم به پرداخت مهریه شود اما توانایی پرداخت یکجای آن را نداشته باشد، می تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به دادگاه تقدیم کند. اثبات اعسار، زمینه را برای تقسیط مهریه فراهم می آورد.
شرایطی که مرد می تواند ادعای اعسار کند، شامل نداشتن اموال قابل توقیف (به جز مستثنیات دین) و یا عدم تناسب درآمد و دارایی با مبلغ مهریه است. نکته مهم این است که تجار، برخلاف افراد عادی، نمی توانند دادخواست اعسار دهند و در صورت ناتوانی مالی، باید دادخواست ورشکستگی به دادگاه عمومی تقدیم کنند. این تفاوت اساسی، بر اساس قوانین مربوط به امور ورشکستگی و اعسار، مورد توجه محاکم قضایی قرار می گیرد.
مستثنیات دین: کدام اموال مرد از توقیف معاف هستند؟
«مستثنیات دین» به اموالی از بدهکار اطلاق می شود که حتی در صورت وجود بدهی، نمی توان آن ها را توقیف یا به فروش رساند تا بدهی پرداخت شود. این مفهوم با هدف حفظ حداقل زندگی و کرامت انسانی بدهکار و افراد تحت تکفل وی در قانون پیش بینی شده است. ماده ۶۵ قانون اجرای احکام مدنی و اصلاحات بعدی آن، به تفصیل به این اموال اشاره دارد.
فهرست کامل مستثنیات دین عبارتند از:
- منزل مسکونی که در شأن محکوم علیه و خانواده اش باشد.
- اثاثیه و اسباب ضروری زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکوم علیه و افراد تحت تکفل او لازم است.
- آذوقه موجود در منزل، به قدر احتیاج محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می شود.
- کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق، متناسب با شأن آنها.
- وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است.
- تلفن مورد نیاز مدیون.
- مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن، موجب عسر و حرج برای محکوم علیه گردد و ملک اجاره ای، مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد.
در صورت اثبات اینکه مرد به جز این اموال، دارایی دیگری برای پرداخت مهریه ندارد، دادگاه او را معسر شناخته و حکم به تقسیط مهریه خواهد داد. این موضوع اهمیت بالایی در تصمیم قاضی و حفظ حداقل زندگی زوج دارد.
درخواست اعسار و حکم قاضی برای تقسیط مهریه
فرآیند درخواست اعسار و تقسیط مهریه، از مراحل مهم و تعیین کننده در پرونده های خانواده است. این بخش به تفصیل به نحوه تنظیم دادخواست، مدارک مورد نیاز و عوامل مؤثر بر تصمیم قاضی در صدور حکم تقسیط می پردازد.
مراحل گام به گام درخواست اعسار و تقسیط مهریه
تقدیم دادخواست اعسار از پرداخت مهریه، دارای مراحل مشخصی است که رعایت آن ها برای پذیرش درخواست ضروری است. مرد می تواند دادخواست اعسار را همزمان با دعوای مهریه یا پس از صدور حکم قطعی پرداخت مهریه، و حتی تا یک ماه پس از ابلاغ اجراییه مهریه، به دادگاه ارائه دهد. تأخیر در ارائه دادخواست اعسار پس از مهلت قانونی یک ماهه، می تواند منجر به صدور حکم جلب و بازداشت مرد شود.
برای تنظیم و ثبت دادخواست اعسار، باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی اقدام شود. در این دادخواست، مرد باید به صراحت ناتوانی مالی خود را شرح داده و دلایل و مستندات مربوطه را ضمیمه نماید.
نمونه دادخواست اعسار از پرداخت مهریه
خواهان: [نام و نام خانوادگی زوج]
خوانده: [نام و نام خانوادگی زوجه]
خواسته: تقاضای اعسار از پرداخت مهریه و تقسیط آن
دلایل و منضمات: رونوشت عقدنامه، دادنامه محکومیت به مهریه (در صورت وجود)، اجرائیه (در صورت وجود)، استشهادیه شهود، لیست اموال و دارایی، فیش حقوقی (در صورت اشتغال)، گواهی عدم اشتغال (در صورت بیکاری).
شرح دادخواست:
ریاست محترم دادگاه خانواده، با سلام و احترام، به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام خواهان]، به موجب عقدنامه شماره [شماره] و دادنامه قطعی شماره [شماره] صادره از شعبه [شماره] دادگاه محترم [نام دادگاه]، محکوم به پرداخت مهریه همسر محترم خود، سرکار خانم [نام خوانده] به میزان [تعداد] سکه تمام بهار آزادی گردیده ام. با توجه به شرایط اقتصادی حاکم، عدم وجود هیچ گونه اموال منقول و غیرمنقول به نام اینجانب (به جز مستثنیات دین) و صرفاً درآمد [مبلغ] ماهانه که بخش عمده آن صرف هزینه های ضروری زندگی، اجاره بها و اقساط معوق می گردد، توانایی پرداخت یکجای مبلغ مهریه را نداشته و از این بابت معسر می باشم. لذا مستنداً به مواد قانونی مربوطه، تقاضای رسیدگی و صدور حکم بر پذیرش اعسار اینجانب از پرداخت مهریه و تقسیط آن را دارم. مدارک پیوست به پیوست تقدیم می گردد. با تشکر.
نمونه لایحه دفاعیه اعسار
تنظیم لایحه دفاعیه قوی، نقش مؤثری در اثبات اعسار دارد. در این لایحه، زوج باید ضمن اشاره به ناتوانی مالی خود، مستندات و شواهد قوی را ارائه دهد. نکات کلیدی برای یک لایحه مؤثر شامل: بیان صریح دلایل اعسار، ارائه لیست کامل اموال و بدهی ها، تشریح دقیق وضعیت درآمدی و هزینه ها، و ارائه شهادت شهود آگاه به وضعیت مالی مرد است. تأکید بر عدم وجود اموال پنهان و شفافیت در ارائه اطلاعات، اعتبار لایحه را افزایش می دهد.
مدارک لازم و راهکارهای اثبات اعسار
اثبات اعسار، نیازمند ارائه مدارک و شواهد محکمه پسند است. این مدارک شامل موارد زیر می شود:
- دادنامه محکومیت به پرداخت مهریه: اصلی ترین سند برای شروع فرآیند اعسار.
- استشهادیه شهود: این استشهادیه باید توسط حداقل دو نفر شاهد مرد تنظیم شود که از وضعیت مالی زوج اطلاع کافی داشته باشند. شهود باید هویت، شغل، میزان درآمد و نحوه امرار معاش زوج را تأیید کرده و تصریح نمایند که زوج، بجز مستثنیات دین، مال قابل دسترسی برای پرداخت مهریه ندارد.
- لیست جامع اموال منقول و غیرمنقول: شامل تمامی دارایی های زوج، وجوه نقد در حساب های بانکی و فهرست کلیه نقل و انتقالات مالی (خرید و فروش) در یک سال اخیر. این لیست باید دقیق و کامل باشد و فرم های مربوط به آن از دفاتر خدمات قضایی قابل تهیه است.
- فیش حقوقی: برای کارمندان دولت یا بخش خصوصی، ارائه فیش حقوقی معتبر و رسمی برای تعیین درآمد خالص ضروری است.
- گواهی عدم اشتغال به کار: برای مردان بیکار، ارائه این گواهی به همراه سایر مستندات مربوط به عدم درآمد.
- گردش مالی حساب های بانکی: ارائه پرینت گردش حساب های بانکی برای شفاف سازی وضعیت مالی و عدم وجود دارایی های پنهان.
- سایر اسناد مرتبط: مانند گواهی بدهی ها، اقساط وام های ضروری، سند اجاره مسکن، و هر مدرکی که نشان دهنده هزینه های ضروری زندگی باشد.
برای مردان بیکار، اثبات عدم تمکن مالی دشوارتر است و باید مدارک مستند و شهادت شهود معتبر، مؤید وضعیت بیکاری و عدم درآمد باشد. در مورد کارمندان، کسر حقوق بابت اقساط مهریه طبق قانون صورت می گیرد و میزان آن معمولاً یک سوم یا یک چهارم حقوق خالص است.
در دادگاه: چگونه قاضی حکم تقسیط را صادر می کند؟
پس از تقدیم دادخواست اعسار و بررسی مدارک، دادگاه به آن رسیدگی می کند. نقش قاضی در این مرحله بسیار محوری است، زیرا او با بررسی تمامی جوانب، تصمیم نهایی را در خصوص تقسیط مهریه اتخاذ می کند.
عوامل مؤثر بر تصمیم قاضی در تعیین پیش قسط و اقساط
قاضی در تعیین میزان پیش قسط و اقساط مهریه، عوامل متعددی را مورد توجه قرار می دهد تا حکمی عادلانه و متناسب با شرایط واقعی طرفین صادر کند:
- میزان درآمد خالص و ثابت زوج: مهم ترین عامل، توانایی درآمدی مرد پس از کسر کسورات قانونی و هزینه های ضروری زندگی است.
- تعداد عیال و افراد تحت تکفل: وجود همسر و فرزندان تحت تکفل، بر میزان هزینه های زندگی مرد تأثیر مستقیم دارد و قاضی این موضوع را در نظر می گیرد.
- هزینه های ضروری زندگی: مواردی مانند اجاره مسکن، اقساط وام های ضروری، و هزینه های درمانی که جنبه حیاتی دارند، از درآمد مرد کسر و سپس توانایی پرداخت مهریه محاسبه می شود.
- مبلغ کل مهریه: هرچه مبلغ مهریه بیشتر باشد، ممکن است اقساط طولانی تر شوند.
- وضعیت مالی و دارایی های احراز شده: اگرچه مرد مدعی اعسار است، اما هرگونه دارایی احراز شده (غیر از مستثنیات دین) در تصمیم قاضی مؤثر خواهد بود.
نحوه محاسبه اقساط مهریه سقف یا کف قانونی مشخصی ندارد و کاملاً به نظر و صلاحدید قاضی بستگی دارد. قاضی تلاش می کند تا میزان اقساط به گونه ای تعیین شود که هم حق زن تا حد امکان استیفا شود و هم مرد در تنگنای شدید معیشتی قرار نگیرد.
تفاوت در تعیین اقساط بر اساس عندالمطالبه یا عندالاستطاعه بودن مهریه نیز وجود دارد. در مهریه عندالمطالبه، پس از اثبات اعسار، تقسیط صورت می گیرد. اما در مهریه عندالاستطاعه، پیش شرط مطالبه، اثبات استطاعت است، و اگر مرد استطاعت یکجا نداشته باشد، این نوع مهریه نیز قابلیت تقسیط می یابد.
پس از حکم قاضی: تعهدات، پیامدها و اعتراضات
پس از صدور حکم قاضی برای تقسیط مهریه، نوبت به مرحله اجرا و تبعات آن می رسد. این بخش به بررسی نحوه اجرای حکم، پیامدهای عدم پرداخت اقساط، راه های اعتراض به حکم و تأثیر طلاق بر آن می پردازد.
نحوه اجرای حکم تقسیط مهریه و پرداخت اقساط
پس از صدور حکم قطعی تقسیط مهریه، مرد موظف است اقساط را طبق زمان بندی و مبلغ تعیین شده توسط دادگاه پرداخت نماید. این پرداخت می تواند به صورت مستقیم به زوجه، یا از طریق صندوق اجرای احکام دادگستری صورت گیرد. در برخی موارد، امکان پرداخت اقساط توسط شخص ثالث نیز وجود دارد که باید در سیستم قضایی ثبت و تأیید شود.
در صورتی که زوج کارمند دولت یا بخش خصوصی باشد و از او اموال دیگری یافت نشود، دادگاه می تواند حکم به توقیف بخشی از حقوق او برای پرداخت اقساط مهریه صادر کند. میزان این توقیف بر اساس قانون اجرای احکام مدنی، معمولاً یک سوم حقوق خالص برای مردان بدون فرزند و یک چهارم برای مردان دارای فرزند و افراد تحت تکفل است. این مبلغ به صورت خودکار از حقوق زوج کسر و به حساب زوجه واریز می گردد.
مجازات عدم پرداخت اقساط مهریه چیست؟
عدم پرداخت به موقع و منظم اقساط مهریه، پیامدهای قانونی جدی برای زوج به همراه دارد. مهم ترین پیامد، امکان صدور حکم جلب است. اگر مرد از پرداخت اقساط خودداری کند، زوجه می تواند با مراجعه به اجرای احکام دادگستری، تقاضای صدور حکم جلب او را نماید. در صورتی که مرد برای چند قسط متوالی از پرداخت خودداری کند، ممکن است کل مهریه از حالت اقساط خارج شده و به دین حال تبدیل شود، به این معنی که زن می تواند تمامی مبلغ باقی مانده را یکجا مطالبه کند.
تبصره الحاقی به ماده ۷ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، هرچند بر لزوم اثبات توانایی مالی زوج برای حبس تأکید دارد، اما همچنان در صورت عدم پرداخت اقساط تعیین شده توسط دادگاه، و عدم اثبات اعسار مجدد (تعدیل اقساط)، امکان صدور حکم جلب و بازداشت وجود دارد. این قانون ابهاماتی را برای عموم ایجاد کرده است، اما رویه قضایی نشان می دهد که در صورت تخلف از حکم تقسیط، مجازات حبس همچنان قابل اعمال است، به خصوص برای مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه.
اعتراض به حکم قاضی برای تقسیط مهریه (از سوی زوج و زوجه)
حکم تقسیط مهریه، همانند سایر احکام قضایی، قابل اعتراض است. هم زوج و هم زوجه می توانند در مهلت قانونی (معمولاً ۲۰ روز پس از ابلاغ رأی بدوی) به دادگاه تجدیدنظر اعتراض کنند.
اعتراض زوجه
زوجه ممکن است به حکم تقسیط اعتراض داشته باشد، به ویژه اگر معتقد باشد که میزان پیش قسط یا اقساط بسیار کم است یا زوج اموال و درآمدهای پنهانی دارد. برای اعتراض موفق، زوجه باید با ارائه مستندات قوی، تمکن مالی پنهان شده زوج را اثبات کند. این مدارک می تواند شامل گردش حساب های بانکی غیرمتعارف، شهادت شهود آگاه به اموال زوج، یا شناسایی اموالی باشد که به نام بستگان زوج منتقل شده اند (با هدف فرار از دین). در صورت بهبود وضعیت مالی زوج یا افزایش تورم، زوجه می تواند دادخواست تعدیل مهریه (افزایش اقساط) را نیز به دادگاه تقدیم کند.
اعتراض زوج
اگر وضعیت مالی زوج پس از صدور حکم تقسیط، بدتر شود (مانند بیکاری، بیماری، یا افزایش هزینه های ضروری)، او می تواند دادخواست تعدیل اقساط مهریه (کاهش مبلغ اقساط یا افزایش فواصل زمانی پرداخت) را به دادگاه ارائه دهد. اثبات این تغییر وضعیت مالی با مدارک مستند، برای پذیرش دادخواست تعدیل ضروری است.
مرجع رسیدگی به اعتراضات، دادگاه تجدیدنظر استان است و تصمیم نهایی پس از بررسی مجدد پرونده و ادله طرفین، صادر خواهد شد.
تأثیر طلاق بر حکم قاضی برای مهریه
مسئله طلاق و رابطه آن با حکم قاضی برای مهریه، یکی از پیچیدگی های حقوقی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
در طلاق توافقی، مهریه و نحوه پرداخت آن (یکجا یا اقساطی) معمولاً در توافق نامه طلاق تعیین می شود و دادگاه به آن اعتبار می بخشد. در این حالت، توافق طرفین بر هر حکم قبلی از سوی قاضی ارجحیت دارد.
در طلاق از طرف مرد، دادگاه مرد را مکلف به پرداخت مهریه و سایر حقوق مالی زوجه می کند. اگر مرد قبلاً اعسار خود را اثبات کرده و حکم تقسیط دریافت کرده باشد، اجرای طلاق منوط به پرداخت پیش قسط و تضمین اقساط خواهد بود. رویه برخی دادگاه ها در این نوع طلاق، ممکن است سختگیرانه تر باشد و حتی اعسار مرد را تا زمان ثبت طلاق نپذیرند تا حقوق زن به طور کامل پرداخت شود.
در طلاق از طرف زن، مسائلی مانند عدم تمکین یا ناشزه بودن زن، بر اصل مهریه تأثیری ندارد و زن همچنان مستحق دریافت مهریه است. این عوامل تنها می توانند بر حق نفقه زن اثرگذار باشند و در مورد مهریه، حکم قاضی بر اساس وضعیت مالی مرد و تقاضای اعسار او صادر می شود.
سایر شرایط خاص در پرداخت اقساط
برخی شرایط خاص نیز می توانند بر روند پرداخت اقساط مهریه تأثیر بگذارند:
- پرداخت اقساط بعد از ازدواج مجدد زن: ازدواج مجدد زوجه، تأثیری بر اصل حق مهریه او ندارد و زوج سابق همچنان موظف به پرداخت اقساط طبق حکم دادگاه است. مهریه، دین بر عهده مرد است و با تغییر وضعیت تأهل زن از بین نمی رود.
- پرداخت اقساط مهریه بعد از فوت شوهر: در صورت فوت زوج، مهریه از جمله دیونی است که به عهده ورثه او قرار می گیرد. در این حالت، تمامی اقساط مهریه حال شده و زوجه می تواند آن را از ماترک (ارث) شوهر متوفی مطالبه نماید، حتی اگر وراث با اعسار مواجه باشند، مهریه به صورت حال از ماترک برداشته می شود.
سوالات متداول
آیا حکم قاضی برای مهریه می تواند شامل اموال غیرنقدی (مانند طلا یا ملک) شود که بعداً قسطی گردند؟
مهریه می تواند به صورت غیرنقدی (مانند ملک، طلا یا اتومبیل) تعیین شود. در این موارد، اگر زوج قادر به تحویل یکجای این اموال نباشد و اعسار وی اثبات شود، قاضی می تواند معادل ریالی این اموال را به نرخ روز محاسبه و سپس حکم به تقسیط آن صادر کند.
اگر زوج به دلیل بیکاری کامل، توانایی پرداخت هیچ پیش قسطی را نداشته باشد، حکم قاضی چگونه خواهد بود؟
حتی در صورت بیکاری کامل، قانون بیکاری را توجیهی برای عدم پرداخت مهریه نمی داند، بلکه آن را عاملی برای کاهش میزان اقساط یا عدم تعیین پیش قسط بالا می داند. قاضی ممکن است پیش قسط را صفر یا بسیار ناچیز تعیین کرده و اقساط را با فواصل زمانی طولانی تر (مثلاً سالی یک سکه) مشخص کند تا زوج بتواند با یافتن شغل یا تغییر وضعیت، به تعهد خود عمل نماید.
چگونه می توان ثابت کرد که اموالی که به نام بستگان زوج شده، در واقع برای فرار از دین بوده است؟
اثبات فرار از دین دشوار است اما غیرممکن نیست. زوجه می تواند با جمع آوری مدارکی نظیر زمان انتقال اموال (پس از مطالبه مهریه)، فقدان مبادله وجه یا عقد واقعی، و شهادت شهود آگاه به قصد زوج، دادخواست ابطال معامله به قصد فرار از دین را به دادگاه ارائه دهد. گردش حساب های بانکی و اظهارنامه های مالیاتی نیز می توانند مستند باشند.
آیا میزان مهریه (مثلاً بالای ۱۱۰ سکه) بر نحوه صدور حکم قاضی برای اعسار و تقسیط تأثیر می گذارد؟
میزان مهریه بر نحوه صدور حکم اعسار و تقسیط تأثیر مستقیم دارد. برای مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه، مجازات حبس در صورت عدم پرداخت و عدم اثبات اعسار وجود دارد. اما برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، حکم جلب صادر نمی شود و تنها از طریق توقیف و شناسایی اموال می توان مهریه را مطالبه کرد. این امر در تعیین پیش قسط و اقساط نیز مورد توجه قاضی قرار می گیرد.
اگر مهریه به صورت وجه نقد تعیین شده باشد، آیا تورم سالانه بر مبلغ اقساط تأثیر می گذارد؟
در صورتی که مهریه وجه نقد باشد و قرار به تقسیط آن شود، معمولاً مبلغ اقساط بر اساس شاخص تورم سالانه بانک مرکزی تعدیل می شود. زوجه می تواند با ارائه دادخواست تعدیل مهریه، درخواست افزایش مبلغ اقساط را با توجه به نرخ تورم سالیانه و کاهش ارزش پول بنماید تا قدرت خرید مهریه حفظ شود.
آیا می توان همزمان با دادخواست طلاق، درخواست اعسار از مهریه را نیز به دادگاه ارائه داد؟
بله، زوج می تواند همزمان با ارائه دادخواست طلاق، درخواست اعسار از پرداخت مهریه را نیز به دادگاه تقدیم کند. این کار به تسریع روند پرونده کمک کرده و دادگاه می تواند به هر دو موضوع به صورت همزمان رسیدگی نماید. این اقدام به خصوص در طلاق از جانب مرد رایج است.
حداقل و حداکثر میزان پیش قسط مهریه در قانون چقدر است؟
قانون هیچ حداقل و حداکثری برای پیش قسط مهریه تعیین نکرده است. تعیین این مبلغ کاملاً به صلاحدید قاضی پرونده بستگی دارد که با در نظر گرفتن توانایی مالی زوج، تعداد افراد تحت تکفل، هزینه های زندگی و مجموع مبلغ مهریه، حکمی متناسب صادر می کند. از این رو، مبالغ پیش قسط می تواند در پرونده های مختلف بسیار متفاوت باشد.
در صورت سفر خارج از کشور زوج، آیا حکم قاضی برای مهریه قابل اجرا است؟
اگر زوج پیش از صدور حکم یا اجرای آن به خارج از کشور سفر کرده و اموالی در داخل ایران نداشته باشد، اجرای حکم دشوار خواهد بود. اما در صورت داشتن اموال در ایران، می توان این اموال را توقیف کرد. همچنین زوجه می تواند درخواست ممنوع الخروجی زوج را داشته باشد تا از خروج وی از کشور جلوگیری شود و در صورت بازگشت، امکان پیگیری قضایی فراهم آید.
آیا می توان از قاضی درخواست کرد که به جای پرداخت سکه، معادل ریالی آن را به نرخ روز بپردازم؟
اگر مهریه به صورت سکه باشد، اصل بر پرداخت سکه است. با این حال، در شرایطی که پرداخت سکه به دلیل نوسانات شدید بازار یا عدم دسترسی به سکه ممکن نباشد، زوج می تواند از قاضی درخواست کند که معادل ریالی سکه را به نرخ روز پرداخت کند. این موضوع معمولاً با توافق طرفین یا با حکم دادگاه پس از بررسی شرایط خاص میسر می شود.
اگر زوجه نیز درآمد بالایی داشته باشد، آیا این موضوع در حکم قاضی برای مهریه تأثیرگذار است؟
مهریه حق مالی زن است و مستقل از وضعیت مالی او محسوب می شود. بنابراین، درآمد بالای زوجه تأثیری در اصل استحقاق وی به مهریه و حتی نحوه تقسیط آن ندارد. مهریه دینی بر عهده مرد است و وضعیت مالی زن در کاهش یا افزایش آن نقشی ایفا نمی کند. البته، در مواردی نادر، اگر زن برای فرار از دین یا سوءاستفاده از قانون، ادعاهای کذب در مورد وضعیت مالی مرد مطرح کند، این موضوع می تواند در اعتبار ادعاهای او تأثیر بگذارد.