مراحل توقیف اموال برای مهریه

توقیف اموال برای مهریه فرآیندی قانونی است که به زوجه امکان می دهد حق خود را از طریق شناسایی و توقیف دارایی های زوج وصول کند. این فرآیند طبق بخشنامه سال ۱۳۹۹ رئیس قوه قضاییه، ابتدا از اداره ثبت آغاز شده و در صورت عدم موفقیت در وصول یا شناسایی اموال، از طریق دادگاه پیگیری می شود. این سازوکار به منظور تضمین حقوق مالی زوجه و جلوگیری از تضییع آن طراحی شده است.

مطالبه مهریه، یکی از حقوق مالی اساسی زوجه است که به محض انعقاد عقد دائم به مالکیت وی درمی آید. این حق، چه به صورت عندالمطالبه و چه عندالاستطاعه تعیین شده باشد، قابلیت وصول قانونی دارد. با این حال، در بسیاری از موارد، زوجین در مسیر وصول مهریه با چالش هایی مواجه می شوند؛ از جمله این چالش ها می توان به تلاش زوج برای انتقال یا پنهان کردن اموال به منظور فرار از دین اشاره کرد. در چنین شرایطی، توقیف اموال به عنوان یک سازوکار حمایتی و تضمینی برای زوجه از اهمیت بالایی برخوردار است.

بخشنامه مهم رئیس قوه قضاییه در سال ۱۳۹۹، تحولات اساسی در نحوه مطالبه و توقیف اموال برای مهریه ایجاد کرد و اولویت رسیدگی به این دعاوی را تغییر داد. بر اساس این بخشنامه، زوجه مکلف است ابتدا از طریق اداره ثبت اسناد و املاک برای توقیف اموال و وصول مهریه اقدام کند و تنها در صورت عدم حصول نتیجه مطلوب در بازه زمانی مشخص، می تواند به محاکم قضایی رجوع نماید. این تغییر رویه با هدف کاهش بار کاری دادگاه ها و تسریع در فرآیند اجرا از طریق نهادهای اجرایی دولتی صورت گرفته است. در ادامه این مقاله، به بررسی دقیق و گام به گام مراحل قانونی توقیف اموال برای مهریه، انواع اموال قابل توقیف و مستثنیات دین، و همچنین نکات حقوقی کلیدی در این خصوص خواهیم پرداخت.

توقیف اموال برای مهریه: مبانی و ضرورت

مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین آثار مالی عقد ازدواج، مالی است که طبق ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، به محض جاری شدن صیغه عقد، زوجه مالک آن می شود و می تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند. این حق، مستقل از وضعیت طلاق یا ادامه زندگی مشترک است. مهریه می تواند به دو صورت عندالمطالبه (که زوجه هر زمان بخواهد می تواند آن را مطالبه کند و زوج مکلف به پرداخت است) و عندالاستطاعه (که پرداخت آن منوط به اثبات توانایی مالی زوج است) تعیین شود.

مفهوم توقیف اموال در اینجا به معنای ممنوعیت قانونی نقل و انتقال یا هرگونه تصرف حقوقی بر دارایی های زوج است. هدف اصلی از توقیف اموال برای مهریه، تضمین وصول حق زوجه و جلوگیری از اقداماتی است که ممکن است به منظور تضییع یا پنهان کردن اموال صورت گیرد. این اقدام قانونی، به زوجه این امکان را می دهد که دارایی های همسر خود را تحت نظر و کنترل مراجع قانونی قرار داده و از طریق فروش یا واگذاری آن ها، مهریه خود را استیفا کند. مبنای قانونی توقیف مهریه علاوه بر مواد قانون مدنی، شامل قوانین اجرای اسناد رسمی و آیین نامه های اجرایی مرتبط نیز می شود که چارچوب مشخصی برای این فرآیند تعیین کرده اند.

بر اساس بخشنامه سال ۱۳۹۹ رئیس قوه قضاییه، اولویت رسیدگی به دعاوی مطالبه مهریه ابتدا از طریق اداره ثبت اسناد و املاک است و تنها در صورت عدم موفقیت در این مرحله، زوجه می تواند به دادگاه مراجعه کند.

مراحل گام به گام توقیف اموال برای مهریه از طریق اداره ثبت (اولویت قانونی)

با توجه به بخشنامه جدید رئیس قوه قضاییه، اولین گام برای توقیف اموال و مطالبه مهریه، مراجعه به اداره ثبت اسناد و املاک است. این مسیر، که جنبه اجرایی دارد، در بسیاری از موارد سریع تر و کم هزینه تر از مسیر قضایی خواهد بود، مشروط بر آنکه زوج اموال قابل شناسایی و توقیف داشته باشد.

گام اول: مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج و درخواست اجراییه

زوجه در ابتدا باید به دفترخانه ای که عقد ازدواج در آن به ثبت رسیده است، مراجعه کند. در این مرحله، هدف اصلی صدور اجراییه مهریه است. اجراییه سندی است که به زوجه اجازه می دهد به صورت رسمی و قانونی، مهریه خود را مطالبه و در صورت عدم پرداخت، اقدام به توقیف اموال زوج نماید.

• مدارک لازم: زوجه باید اصل سند ازدواج، شناسنامه و کارت ملی خود را به همراه داشته باشد.
• اهمیت سند رسمی: مهریه باید در سند رسمی ازدواج قید شده باشد. در صورتی که مهریه به صورت عادی (خارج از سند رسمی) تعیین شده باشد، زوجه برای مطالبه و توقیف اموال ابتدا باید به دادگاه مراجعه و از طریق طرح دعوا، حکم قضایی دریافت کند.
• هزینه ها: هزینه های مربوط به صدور اجراییه در دفترخانه، شامل مبالغی برای حق التحریر و سایر هزینه های دفتری است که توسط زوجه پرداخت می شود.

گام دوم: ابلاغ اجراییه به زوج و مهلت قانونی

پس از صدور اجراییه توسط سردفتر، یک نسخه از آن به آخرین نشانی تعیین شده برای زوج در سند ازدواج یا نشانی اعلامی توسط زوجه، ارسال و به وی ابلاغ می شود. این ابلاغ، حاوی اطلاع رسمی از مطالبه مهریه و دستور پرداخت آن است.

• فرایند ارسال: سردفتر یا واحد اجرای ثبت، مسئولیت ارسال اجراییه را بر عهده دارد.
• مهلت ۱۰ روزه: زوج از تاریخ ابلاغ اجراییه، ۱۰ روز مهلت دارد تا نسبت به پرداخت مهریه اقدام کند یا اموال خود را برای توقیف و پرداخت مهریه معرفی نماید.
• پیامدهای عدم اقدام: در صورت عدم پرداخت مهریه یا عدم معرفی مال در مهلت مقرر، زوجه می تواند مراحل بعدی توقیف اموال را پیگیری کند.

گام سوم: تشکیل پرونده اجرایی در اداره ثبت اسناد و املاک

پس از انقضای مهلت ۱۰ روزه و عدم اقدام زوج، زوجه با در دست داشتن اجراییه و سایر مدارک لازم، به اداره اجرای ثبت اسناد و املاک محل اقامت زوج یا محل وقوع اموال مراجعه کرده و پرونده اجرایی تشکیل می دهد.

• مدارک مورد نیاز: اجراییه صادره از دفترخانه، قبض ابلاغ اجراییه به زوج، شناسنامه و کارت ملی زوجه.
• اهمیت سرعت عمل: سرعت در تشکیل پرونده اجرایی از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا می تواند از فرصت طلبی زوج برای انتقال اموال جلوگیری کند.

گام چهارم: شناسایی و استعلام اموال زوج توسط اداره ثبت

اداره اجرای ثبت پس از تشکیل پرونده، اقدام به شناسایی و استعلام اموال متعلق به زوج می کند. این استعلامات از مراجع مختلفی صورت می گیرد تا تمامی دارایی های زوج شناسایی شوند.

• انواع استعلامات: شامل استعلام از بانک مرکزی (جهت شناسایی حساب ها و سپرده های بانکی)، پلیس راهور (جهت شناسایی خودرو و موتورسیکلت)، اداره ثبت اسناد و املاک (جهت شناسایی ملک و اراضی)، سازمان بورس و اوراق بهادار (جهت شناسایی سهام)، و اداره کل مالیات و دارایی می شود.
• مدت زمان قانونی: اداره ثبت مکلف است ظرف مدت دو ماه از تاریخ ثبت درخواست، نسبت به شناسایی اموال زوج اقدام نماید.
• نقش زوجه: در صورتی که زوجه از وجود اموال خاصی متعلق به زوج اطلاع دارد (مثلاً ملکی که شماره پلاک ثبتی آن را می داند یا حساب بانکی خاصی)، می تواند با معرفی آن به اداره ثبت، روند شناسایی و توقیف را تسریع کند.

گام پنجم: پرداخت نیم عشر اجرایی و صدور دستور توقیف

پس از شناسایی اموال قابل توقیف، زوجه موظف است هزینه ای تحت عنوان نیم عشر اجرایی را پرداخت کند. این هزینه، معادل یک بیستم (۵ درصد) از مبلغ مهریه یا ارزش مال توقیفی است.

• میزان نیم عشر: ۱/۲۰ (پنج درصد) از مبلغ مهریه یا ارزش مال توقیف شده.
• لزوم پرداخت: پرداخت این هزینه برای صدور دستور توقیف و ادامه مراحل اجرایی الزامی است. عدم پرداخت آن، منجر به توقف فرآیند اجرایی خواهد شد. پس از پرداخت، اداره ثبت دستور توقیف اموال شناسایی شده را صادر و به مراجع مربوطه ابلاغ می کند.

اموال قابل توقیف و مستثنیات دین در مطالبه مهریه

شناخت اموالی که می توان برای مهریه توقیف کرد و آن هایی که تحت عنوان مستثنیات دین از شمول توقیف خارج هستند، برای زوجه و همچنین زوج بسیار حیاتی است. این اطلاعات به جلوگیری از اقدامات بیهوده و تسریع در فرآیند قانونی کمک می کند.

اموال قابل توقیف برای مهریه

عموماً تمامی اموال و دارایی های متعلق به زوج که جنبه مایملک شخصی و مالی داشته و جزء مستثنیات دین نباشند، قابلیت توقیف را دارند. این اموال شامل موارد زیر می شوند:

اموال منقول

این دسته از اموال شامل دارایی هایی است که قابلیت جابجایی دارند و با جابجایی ماهیت آن ها تغییر نمی کند.

• خودرو و موتورسیکلت: وسایل نقلیه ثبت شده به نام زوج، به جز در مواردی که تنها وسیله ارتزاق یا جابجایی ضروری وی باشد.
• سهام و اوراق بهادار: سهام شرکت ها و اوراق مشارکت که در بورس یا سایر نهادهای مالی ثبت شده اند.
• سپرده بانکی و حساب های مالی: وجوه نقد موجود در حساب های بانکی، سپرده های ثابت یا قرض الحسنه.
• طلا و جواهر: در صورتی که مازاد بر نیاز متعارف زندگی زوج باشد.
• ابزار و ادوات مازاد بر نیاز: هرگونه ابزار و وسایلی که برای شغل و کسب درآمد زوج ضروری نباشد و مازاد بر نیازهای اولیه او باشد.

اموال غیرمنقول

اموال غیرمنقول شامل دارایی هایی است که قابلیت جابجایی ندارند و در صورت جابجایی از ماهیت اصلی خود خارج می شوند.

• ملک، زمین، آپارتمان، باغ: هرگونه املاک ثبت شده به نام زوج، به جز مسکن متعارف و در شان وی که در بخش مستثنیات دین توضیح داده می شود.

حقوق و دستمزد

بخشی از درآمد ثابت زوج نیز تحت شرایطی قابل توقیف است.

• جزئیات کسر حقوق: در صورتی که زوج کارمند باشد، یک چهارم حقوق و مزایای ماهانه وی قابل توقیف است (در صورتی که زوج متأهل باشد). اگر زوج مجرد باشد، یک سوم حقوق وی قابل توقیف خواهد بود. توقیف حقوق بازنشستگی نیز با رعایت همین قواعد امکان پذیر است.

مزایای دیگر

برخی دیگر از دارایی ها و مزایای مالی نیز ممکن است قابل توقیف باشند.

• ودیعه مسکن اجاره ای مازاد: در صورتی که زوج در خانه ای اجاره ای سکونت داشته باشد و مبلغ ودیعه مسکن او بیش از میزان متعارف و ضروری برای تأمین مسکن باشد، مازاد بر آن قابل توقیف است.

اموال غیرقابل توقیف (مستثنیات دین)

مستثنیات دین، اموالی هستند که قانون گذار برای حفظ حداقل زندگی و کرامت انسانی بدهکار، آن ها را از شمول توقیف و فروش برای پرداخت بدهی مستثنی کرده است. این موارد حتی در صورت توقیف نیز قابل اعتراض بوده و باید رفع توقیف شوند.

مسکن متعارف و در شان زوج

مهمترین مورد از مستثنیات دین، مسکن مورد نیاز زوج است.

• توضیح: منزل مسکونی که عرفاً و بر اساس موقعیت اجتماعی، شغلی و خانوادگی زوج در شان او باشد، قابل توقیف نیست. تشخیص متعارف و در شان بر عهده قاضی یا کارشناس است و به عواملی چون منطقه محل سکونت، متراژ، قیمت و تعداد اعضای خانواده بستگی دارد.

اثاثیه ضروری زندگی

وسایل ضروری برای ادامه زندگی، جزء مستثنیات دین محسوب می شوند.

• توضیح: اثاثیه و لوازم ضروری زندگی زوج و افراد تحت تکفل او که برای یک زندگی حداقلی مورد نیاز است (مانند یخچال، گاز، تلویزیون متعارف، فرش)، قابل توقیف نیستند. تشخیص ضروری بودن این اثاثیه نیز توسط کارشناس و مقام قضایی صورت می گیرد.

ابزار و وسایل کار ضروری

ابزارهایی که برای امرار معاش زوج ضروری هستند، از شمول توقیف خارج اند.

• توضیح: ابزار و وسایل کار که برای کسب درآمد و امرار معاش زوج و تأمین مایحتاج زندگی او و خانواده اش ضروری است (مانند تاکسی برای راننده، ابزار نجاری برای نجار)، قابل توقیف نیستند.

سایر موارد

قانون گذار موارد دیگری را نیز به عنوان مستثنیات دین معرفی کرده است.

• خوراک و پوشاک ضروری: آذوقه موجود به میزان نیاز یک ماهه زوج و افراد تحت تکفل او، و پوشاک لازم برای زوج و خانواده اش.
• ودیعه اجاره ای که برای امرار معاش ضروری است: در صورتی که زوج مستأجر باشد و مبلغ ودیعه مسکن او برای تأمین مسکن ضروری باشد، تمام آن یا بخشی از آن که برای اجاره مسکن ضروری است، جزء مستثنیات دین محسوب می شود.
• حقوق و مزایای نظامیان: با توجه به قوانین خاص خود، برخی از حقوق و مزایای نظامیان ممکن است از شمول توقیف خارج باشد.

تشخیص و تفکیک اموال قابل توقیف از مستثنیات دین، اغلب نیازمند بررسی دقیق کارشناسی و قضایی است. زوج می تواند به توقیف اموالی که جزء مستثنیات دین می داند، اعتراض کند و این اعتراض در مراجع قانونی مورد رسیدگی قرار می گیرد.

مراحل توقیف اموال برای مهریه از طریق دادگاه (در صورت عدم حصول نتیجه از ثبت)

همانطور که پیشتر اشاره شد، طبق بخشنامه رئیس قوه قضاییه، مسیر دادگاه برای توقیف اموال مهریه، تنها پس از طی مراحل اجرایی در اداره ثبت و عدم موفقیت در آن مرحله، قابل پیگیری است. این رویه، به منظور کاهش حجم پرونده های ورودی به دادگستری و تمرکز بر رسیدگی های قضایی پیچیده تر تدوین شده است.

شرایط مراجعه به دادگاه

زوجه تنها در دو حالت کلی می تواند با مراجعه به دادگاه، مطالبه مهریه و توقیف اموال را پیگیری کند:

1. عدم شناسایی اموال توسط اداره ثبت: اگر اداره ثبت اسناد و املاک ظرف مدت دو ماه از تاریخ ثبت درخواست اجراییه، نتواند اموال قابل توقیفی از زوج شناسایی کند.
2. عدم وصول مهریه توسط اداره ثبت: اگر اداره ثبت ظرف مدت شش ماه از تاریخ ثبت درخواست اجراییه، علیرغم شناسایی اموال، موفق به وصول مهریه و پرداخت آن به زوجه نشود (مثلاً به دلیل عدم برگزاری مزایده یا عدم فروش اموال).

در هر دو صورت فوق، زوجه برای مراجعه به دادگاه، ملزم به اخذ گواهی مربوطه از اداره ثبت است که نشان دهنده عدم موفقیت یا عدم اقدام در فرآیند اجرایی ثبت باشد. این گواهی به منزله مجوز و شرط ابتدایی برای طرح دعوا در دادگاه است.

ثبت دادخواست مطالبه مهریه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

پس از دریافت گواهی از اداره ثبت، زوجه می تواند از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، اقدام به ثبت دادخواست مطالبه مهریه نماید.

• مدارک لازم: گواهی صادره از اداره ثبت، اصل سند ازدواج، شناسنامه و کارت ملی زوجه، و تکمیل فرم دادخواست مطالبه مهریه.
• صلاحیت مراجع قضایی: با توجه به مبلغ مهریه، دادخواست به مرجع صالح ارجاع داده می شود:
  • برای مهریه های تا سقف بیست میلیون تومان، دادخواست به شورای حل اختلاف ارسال می شود.
  • برای مهریه های بالاتر از بیست میلیون تومان، رسیدگی به پرونده در صلاحیت دادگاه خانواده است.

روند رسیدگی در دادگاه خانواده و صدور حکم

پس از ثبت دادخواست، پرونده به دادگاه خانواده (یا شورای حل اختلاف) ارجاع داده شده و مراحل دادرسی آغاز می شود.

• مراحل دادرسی: دادگاه وقت رسیدگی تعیین کرده و طرفین را جهت ارائه توضیحات و دفاع احضار می نماید. در صورت لزوم، تحقیقات بیشتری صورت گرفته و شهود یا کارشناسان (مثلاً برای ارزش گذاری اموال یا تشخیص مستثنیات دین) فراخوانده می شوند.
• صدور رأی بدوی: پس از تکمیل تحقیقات و بررسی دلایل طرفین، دادگاه اقدام به صدور رأی بدوی (اولیه) می نماید. این رأی ممکن است به نفع زوجه (حکم به پرداخت مهریه) یا به نفع زوج (رد دعوا یا حکم به اعسار و تقسیط) صادر شود.
• امکان تجدیدنظرخواهی: رأی بدوی قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان است. طرفین می توانند ظرف مهلت قانونی (معمولاً ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رأی) نسبت به آن اعتراض کنند.
• قطعی شدن رأی و امکان اجرا: پس از انقضای مهلت تجدیدنظرخواهی بدون اعتراض یا پس از صدور رأی قطعی از دادگاه تجدیدنظر، رأی صادره قطعیت یافته و قابل اجرا می شود. زوجه می تواند با درخواست صدور اجراییه از دادگاه، فرآیند اجرای حکم و توقیف اموال را پیگیری کند.

اقدامات پس از توقیف اموال برای مهریه (از ارزیابی تا وصول)

پس از صدور دستور توقیف اموال، چه از طریق اداره ثبت و چه از طریق دادگاه، مراحل بعدی شامل ارزیابی اموال و سپس فروش آن ها برای وصول مهریه است. این فرآیند نیز دارای جزئیات و نکات حقوقی خاص خود است.

ارزیابی اموال توقیف شده توسط کارشناس رسمی دادگستری

جهت تعیین ارزش واقعی اموال توقیف شده و اطمینان از صحت قیمت گذاری، حضور کارشناس رسمی دادگستری ضروری است.

• نقش کارشناس: کارشناس با توجه به نوع مال (ملک، خودرو، سهام و غیره)، موقعیت، وضعیت فیزیکی و سایر عوامل مؤثر، ارزش روز آن را تعیین می کند. این ارزیابی، مبنای قیمت پایه برای مزایده و فروش اموال خواهد بود.
• اعتراض به نظریه کارشناسی: هم زوجه و هم زوج می توانند ظرف مهلت قانونی (معمولاً یک هفته) نسبت به نظریه کارشناسی اعتراض کنند. در صورت اعتراض موجه، دادگاه یا اداره ثبت ممکن است دستور ارجاع امر به هیئت کارشناسی (سه نفره) را صادر کند.

فرآیند مزایده و فروش اموال

پس از ارزیابی و قطعی شدن قیمت، اموال توقیف شده از طریق مزایده به فروش می رسند.

• آگهی مزایده: آگهی مزایده در روزنامه های کثیرالانتشار یا تابلو اعلانات اداره ثبت/دادگستری منتشر می شود. این آگهی شامل مشخصات مال، قیمت پایه، زمان و مکان برگزاری مزایده است.
• شرایط برگزاری: مزایده در تاریخ و ساعت مقرر برگزار می شود و بالاترین پیشنهاددهنده که قیمت پایه را رعایت کرده باشد، برنده مزایده خواهد بود.
• چگونگی شرکت در مزایده: متقاضیان شرکت در مزایده باید مبلغی را به عنوان ودیعه (معمولاً ۱۰ درصد قیمت پایه) به حساب مربوطه واریز کنند و در روز مزایده حضور یابند.

وصول مهریه از محل فروش اموال

در نهایت، مبلغ حاصل از فروش اموال توقیف شده، برای پرداخت مهریه به زوجه اختصاص می یابد.

• نحوه پرداخت: پس از فروش مال در مزایده و پرداخت کامل وجه توسط برنده مزایده، مبلغ مهریه از محل وجوه حاصله به زوجه پرداخت می شود.
• بازگرداندن مازاد به زوج: اگر مبلغ حاصل از فروش اموال، بیش از میزان مهریه و هزینه های اجرایی باشد، مازاد آن به زوج بازگردانده می شود.
• امکان اعتراض زوج: زوج می تواند به روند برگزاری مزایده یا نحوه محاسبه وجوه اعتراض کند، اما این اعتراض باید مستند و قانونی باشد و توسط مراجع قضایی رسیدگی می شود.

فرآیند فوق نیازمند دقت و پیگیری مستمر است. هرگونه سهل انگاری یا عدم آشنایی با جزئیات قانونی می تواند منجر به تأخیر در وصول مهریه یا حتی تضییع حقوق زوجه شود.

نکات حقوقی مهم و کلیدی در فرآیند توقیف مهریه

پیچیدگی های حقوقی مربوط به توقیف مهریه، نیازمند آگاهی از نکات و ظرایف خاصی است. توجه به این نکات می تواند در تسریع و بهینه سازی فرآیند نقش بسزایی ایفا کند.

نقش وکیل متخصص خانواده

استفاده از وکیل متخصص در دعاوی خانواده، به ویژه در مراحل توقیف اموال برای مهریه، می تواند بسیار مؤثر باشد.

• مزایای استفاده از وکیل: وکیل با تسلط بر قوانین و رویه های جاری، می تواند به تسریع فرآیند، جلوگیری از اشتباهات حقوقی، معرفی صحیح اموال، و پیگیری مؤثر مراحل اداری و قضایی کمک کند. همچنین، وکیل می تواند در مذاکره با طرف مقابل و رسیدن به توافق نیز نقش مهمی ایفا کند.

ممنوع الخروجی و جلب زوج

در برخی شرایط، زوجه می تواند درخواست ممنوع الخروجی یا جلب زوج را مطرح کند.

• ممنوع الخروجی: در صورتی که احتمال فرار زوج از کشور وجود داشته باشد و مهریه وی نیز به اندازه کافی تأمین نشده باشد، زوجه می تواند از دادگاه یا اداره ثبت (پس از صدور اجراییه) درخواست ممنوع الخروجی زوج را داشته باشد.
• جلب زوج: درخواست جلب (بازداشت) زوج تنها در صورتی ممکن است که حکم قطعی پرداخت مهریه صادر شده باشد و زوج با وجود توانایی مالی از پرداخت خودداری کند. در غیر این صورت، در پرونده های مهریه جلب و بازداشت معمولاً برای مرحله اول و پیش از صدور حکم اعسار اتفاق نمی افتد.

توقیف اموال مشترک

در مواردی که زوجین دارای اموال مشترک (مانند ملک یا حساب بانکی مشترک) هستند، توقیف سهم زوج از این اموال با رعایت مقررات قانونی امکان پذیر است.

• شرایط توقیف: سهم زوج از اموال مشترک (مثلاً نصف یک ملک مشترک) قابل توقیف است. در این موارد، اداره ثبت یا دادگاه پس از تفکیک سهم زوج، اقدام به توقیف و فروش آن می نمایند. البته تفکیک سهم در اموال غیرمنقول مشترک ممکن است پیچیدگی هایی داشته باشد.

توقیف اموال مخفی شده یا منتقل شده (فرار از دین)

یکی از بزرگترین چالش ها، مواجهه با اقدامات زوج برای فرار از پرداخت مهریه از طریق انتقال صوری اموال است.

• نحوه اثبات و پیگیری کیفری: در صورتی که زوجه بتواند اثبات کند زوج با هدف فرار از دین مهریه، اقدام به انتقال اموال خود به نام اشخاص دیگر (مانند بستگان) کرده است، این انتقال قابل ابطال بوده و زوج علاوه بر لغو معامله، ممکن است تحت پیگرد کیفری (با عنوان فرار از دین) قرار گیرد. برای اثبات این موضوع، نیاز به جمع آوری مستندات و ارائه شواهد قوی است.
• پیامدهای قانونی: مجازات فرار از دین می تواند شامل حبس تعزیری یا جزای نقدی باشد.

توقیف حقوق بازنشستگی

حقوق بازنشستگی نیز در چارچوب قوانین مربوطه، قابل توقیف است.

• حدود و شرایط قانونی: حقوق بازنشستگی نیز همانند حقوق کارمندی، تا میزان یک چهارم (برای افراد متأهل) یا یک سوم (برای افراد مجرد) قابل توقیف برای مهریه است. این توقیف به دستور مراجع قضایی یا اجرایی از سازمان بازنشستگی مربوطه انجام می شود.

مطالبه مهریه از زوج غایب یا متواری

در مواردی که زوج غایب مفقودالاثر یا متواری است، فرآیند مطالبه مهریه پیچیده تر می شود.

• راهکارهای قانونی: در این شرایط، زوجه می تواند از طریق معرفی اموال شناخته شده زوج (مانند حساب بانکی یا ملک)، توقیف آن ها را درخواست کند. در صورت عدم شناسایی اموال، ممکن است نیاز به تعیین و نصب قیم یا امین برای زوج غایب باشد تا از طریق او امور مربوط به مطالبه مهریه پیگیری شود.

آگاهی از این نکات، به زوجه کمک می کند تا با دیدی جامع تر و واقع بینانه تر، مسیر حقوقی خود را طی کرده و از حقوق قانونی خود به بهترین شکل دفاع نماید.

نتیجه گیری

مراحل توقیف اموال برای مهریه، فرآیندی حقوقی و بعضاً پیچیده است که با هدف حمایت از حقوق مالی زوجه و تضمین وصول مهریه او طراحی شده است. از بخشنامه رئیس قوه قضاییه در سال ۱۳۹۹، مسیر مطالبه مهریه ابتدا از طریق اداره ثبت اسناد و املاک آغاز می شود و در صورت عدم حصول نتیجه در مهلت های قانونی، امکان مراجعه به دادگاه فراهم می گردد. این تفکیک مراحل، اگرچه در ابتدا ممکن است زمان بر به نظر برسد، اما با هدف تسریع در اجرا و کاهش بار محاکم قضایی صورت گرفته است.

زوجه باید با آگاهی کامل از تمامی مراحل، از درخواست اجراییه و تشکیل پرونده در اداره ثبت گرفته تا شناسایی اموال، پرداخت نیم عشر اجرایی، و در صورت لزوم پیگیری قضایی و ارزیابی و فروش اموال از طریق مزایده، اقدام کند. شناخت دقیق اموال قابل توقیف و مستثنیات دین، همچنین توجه به نکات کلیدی مانند امکان ممنوع الخروجی یا پیگیری کیفری فرار از دین، می تواند نقش مهمی در موفقیت آمیز بودن این فرآیند ایفا کند. در نهایت، پیچیدگی های این مسیر و لزوم رعایت دقیق تشریفات قانونی، اهمیت بهره گیری از مشاوره وکلای متخصص در امور خانواده را دوچندان می سازد تا زوجه بتواند با اطمینان و کارآمدی بیشتری، به حق قانونی خود دست یابد. در صورت نیاز به راهنمایی تخصصی و مشاوره حقوقی، همواره می توانید با متخصصین حقوقی مشورت نمایید.