چند نوع رمز ارز داریم

در پاسخ به این سوال که «چند نوع رمز ارز داریم؟» باید گفت که دنیای ارزهای دیجیتال به دلیل ماهیت پویای خود، دسته بندی واحد و مشخصی ندارد، اما می توان آن ها را بر اساس ویژگی ها، کاربردها و اکوسیستم های مختلف به گروه های متنوعی تقسیم کرد. شناخت این دسته بندی ها برای درک عمیق تر بازار، سرمایه گذاری آگاهانه و تحلیل روندهای آتی ضروری است.

دنیای پرشتاب و نوآورانه ارزهای دیجیتال، همواره با رشد و تکامل همراه بوده است. از زمان پیدایش بیت کوین، به عنوان اولین رمزارز جهان، تا به امروز که هزاران ارز دیجیتال با کاربردهای متنوع پا به عرصه گذاشته اند، این حوزه به سرعت در حال گسترش است. هر روزه پروژه های جدیدی با اهداف و فناوری های متفاوت ظهور می کنند و همین امر طبقه بندی دقیق و ثابت آن ها را دشوار می سازد. با این حال، می توان با تمرکز بر ساختار بنیادین، عملکرد و اکوسیستم های فنی، به درک بهتری از انواع رمز ارزها دست یافت. در این مقاله، به تفصیل به این دسته بندی ها خواهیم پرداخت و با مثال های کاربردی، پیچیدگی های این حوزه را برای علاقه مندان روشن خواهیم ساخت.

مفاهیم پایه و تعداد ارزهای دیجیتال

برای ورود به دنیای رمز ارزها، ابتدا لازم است با مفاهیم بنیادی آن آشنا شویم. درک اینکه ارز دیجیتال چیست و چرا تعداد آن ها روز به روز در حال افزایش است، اولین گام برای شناخت دسته بندی های مختلف آن ها به شمار می رود.

ارز دیجیتال چیست؟

ارز دیجیتال، شکلی از پول یا دارایی است که به صورت کاملاً دیجیتالی وجود دارد و برای تراکنش ها از رمزنگاری (کریپتوگرافی) استفاده می کند. ویژگی اصلی این ارزها، غیرمتمرکز بودن آن هاست؛ به این معنی که توسط هیچ نهاد مرکزی مانند دولت یا بانک کنترل نمی شوند. تراکنش های ارزهای دیجیتال در یک دفترکل توزیع شده به نام بلاکچین ثبت می شوند که امنیت، شفافیت و عدم امکان دستکاری را تضمین می کند. این فناوری، امکان تبادل ارزش را بدون نیاز به واسطه های سنتی فراهم می آورد.

چرا اینقدر رمز ارز داریم؟

شاید این سوال برای بسیاری پیش بیاید که چرا تعداد ارزهای دیجیتال این قدر زیاد است و هر روز بر این تعداد افزوده می شود. دلایل متعددی برای این پدیده وجود دارد:

• متن باز بودن فناوری بلاکچین: کدهای بلاکچین بسیاری از پروژه ها متن باز هستند، به این معنی که هر توسعه دهنده ای می تواند از آن ها برای ایجاد پروژه ها و ارزهای دیجیتال جدید استفاده کند.
• اهداف و ایده های متنوع توسعه دهندگان: هر پروژه رمزارزی با هدف حل یک مشکل خاص یا ارائه یک راهکار جدید طراحی می شود. این تنوع در اهداف، منجر به ایجاد انواع مختلفی از ارزها با کاربردهای متفاوت شده است.
• فورک های شبکه: گاهی اوقات، اختلافات در جامعه توسعه دهندگان یا نیاز به بهبود پروتکل، منجر به ایجاد فورک (Fork) در یک بلاکچین می شود. این فورک ها می توانند به تولد یک ارز دیجیتال جدید منجر شوند؛ مانند بیت کوین کش (BCH) که از فورک بیت کوین (BTC) پدید آمد.
• ترندها و هایپ های بازار: ظهور ترندهای جدید در بازار کریپتو، مانند میم کوین ها یا توکن های بازی، توسعه دهندگان را تشویق می کند تا پروژه های مشابه را ایجاد کنند تا از این موج استقبال عمومی بهره مند شوند.
• پروژه های کلاهبرداری: متأسفانه، بخشی از این افزایش تعداد مربوط به پروژه هایی است که با هدف کلاهبرداری طراحی شده اند و معمولاً ارزش ذاتی یا کاربرد واقعی ندارند.

چند تا ارز دیجیتال در دنیا وجود دارد؟

پاسخ دقیق به این سوال که چند تا ارز دیجیتال در دنیا وجود دارد؟ دشوار است، چرا که این عدد به صورت لحظه ای در نوسان است. با توجه به متن باز بودن فناوری بلاکچین و سهولت نسبی در ایجاد توکن های جدید، هر روز پروژه های تازه ای به بازار معرفی می شوند. با این حال، بر اساس داده های وب سایت های معتبری مانند کوین مارکت کپ (CoinMarketCap) و کوین گکو (CoinGecko)، که لیست کاملی از ارزهای دیجیتال فعال و قابل معامله را ارائه می دهند، تعداد رمز ارزهای لیست شده به ده ها هزار مورد می رسد. این رقم شامل کوین ها، توکن ها و سایر دارایی های دیجیتالی است که در پلتفرم های مختلف لیست و معامله می شوند. مهم است که همیشه به منابع به روز و معتبر برای مشاهده آخرین آمارها مراجعه کنید.

دسته بندی های بنیادین ارزهای دیجیتال (بر اساس ساختار)

یکی از اساسی ترین روش های طبقه بندی ارزهای دیجیتال، بر اساس ساختار فنی و نحوه عملکرد آن ها در بلاکچین است. این دسته بندی به ما کمک می کند تا تفاوت های بنیادی میان انواع مختلف رمز ارزها را درک کنیم.

کوین (Coin) در مقابل توکن (Token): تمایز اساسی

در دنیای ارزهای دیجیتال، دو اصطلاح کوین و توکن به وفور استفاده می شوند که اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می شوند. با این حال، تفاوت های کلیدی میان آن ها وجود دارد که شناخت آن ها برای هر فعال در این حوزه ضروری است.

کوین چیست؟

«کوین» به آن دسته از ارزهای دیجیتال اطلاق می شود که دارای بلاکچین اختصاصی خود هستند. آن ها به عنوان واحد پولی بومی (Native Currency) آن بلاکچین عمل کرده و اغلب برای پرداخت کارمزد تراکنش ها (گس فی) در شبکه خود استفاده می شوند. کوین ها عموماً هدف اصلی یک شبکه بلاکچینی را تشکیل می دهند و به عنوان ابزاری برای ذخیره ارزش یا مبادلات مالی طراحی شده اند.

• مثال ها:
  • بیت کوین (BTC): پادشاه رمزارزها و اولین کوین با بلاکچین اختصاصی.
  • اتریوم (ETH): کوین بومی بلاکچین اتریوم که علاوه بر ذخیره ارزش، به عنوان سوخت (گس) برای اجرای قراردادهای هوشمند و تراکنش ها در این شبکه استفاده می شود.
  • لایت کوین (LTC): یک فورک از بیت کوین که با هدف بهبود سرعت تراکنش ها ایجاد شده است.
  • سولانا (SOL): کوین بومی بلاکچین سولانا که به دلیل سرعت و مقیاس پذیری بالا شناخته شده است.

توکن چیست؟

«توکن» نوعی دارایی دیجیتال است که بر خلاف کوین ها، بلاکچین اختصاصی خود را ندارد. در عوض، توکن ها بر روی بلاکچین های موجود (مانند اتریوم، بایننس اسمارت چین، ترون و غیره) ساخته می شوند و برای انجام تراکنش ها نیاز به کوین بومی آن بلاکچین برای پرداخت کارمزد دارند. توکن ها معمولاً برای کاربردهای خاصی در یک پروژه یا پلتفرم طراحی شده اند، مانند حقوق حاکمیتی، دسترسی به خدمات، یا نمایش مالکیت دارایی های دیجیتالی.

• مثال ها:
  • تتر (USDT): یک استیبل کوین که روی بلاکچین های مختلفی مانند اتریوم (به عنوان توکن ERC-20) یا ترون (به عنوان توکن TRC-20) ساخته شده است.
  • یونی سواپ (UNI): توکن حاکمیتی صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ که بر روی بلاکچین اتریوم قرار دارد.
  • چین لینک (LINK): توکنی که خدمات اوراکل (Oracle) را برای قراردادهای هوشمند فراهم می کند و بر بستر اتریوم توسعه یافته است.

برای درک بهتر تفاوت های کوین و توکن، جدول زیر می تواند مفید باشد:

ویژگی	کوین (Coin)	توکن (Token)
بلاکچین اختصاصی	دارد	ندارد (روی بلاکچین دیگر ساخته می شود)
هدف اصلی	واحد پولی، ذخیره ارزش، سوخت شبکه	کاربردهای خاص، حقوق مالکیت، دسترسی به خدمات
کارمزد تراکنش	با خود کوین	با کوین بومی بلاکچین میزبان
مثال	بیت کوین (BTC)، اتریوم (ETH)	تتر (USDT)، شیبا اینو (SHIB)

بیت کوین (Bitcoin) در مقابل آلت کوین (Altcoin)

یکی دیگر از دسته بندی های بنیادین در بازار ارزهای دیجیتال، تقسیم بندی آن ها به «بیت کوین» و «آلت کوین» است. این تمایز بیشتر تاریخی بوده و نشان دهنده جایگاه بیت کوین به عنوان اولین و شناخته شده ترین رمزارز است.

بیت کوین

بیت کوین (BTC) را می توان پادشاه رمزارزها نامید. این ارز در سال ۲۰۰۹ توسط ساتوشی ناکاموتو (نام مستعار) معرفی شد و به عنوان اولین ارز دیجیتال غیرمتمرکز، انقلابی در سیستم های مالی سنتی ایجاد کرد. بیت کوین با هدف اصلی تبدیل شدن به یک سیستم پرداخت همتا به همتا و بدون نیاز به واسطه طراحی شد و به دلیل ویژگی های منحصر به فرد خود، اغلب با طلای دیجیتال مقایسه می شود. محدودیت عرضه ۲۱ میلیون واحدی آن نیز به ارزش ذخیره ای آن افزوده است.

آلت کوین

اصطلاح «آلت کوین» (Altcoin) از ترکیب دو کلمه Alternative (جایگزین) و Coin (سکه) گرفته شده است و به تمامی رمزارزهایی اطلاق می شود که به غیر از بیت کوین هستند. آلت کوین ها پس از موفقیت بیت کوین، با هدف بهبود یا ارائه قابلیت های جدیدی که بیت کوین فاقد آن ها بود، ظهور کردند. این دسته شامل تنوع عظیمی از ارزها با کاربردها و فناوری های متفاوت است. برخی از آلت کوین ها بلاکچین اختصاصی خود را دارند (مانند اتریوم)، در حالی که بسیاری دیگر توکن هایی هستند که روی بلاکچین های بزرگتر ساخته شده اند.

• مثال ها:
  • اتریوم (ETH): بزرگترین آلت کوین از نظر ارزش بازار، پلتفرمی برای قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن های غیرمتمرکز.
  • ریپل (XRP): با هدف تسهیل پرداخت های بین المللی برای موسسات مالی.
  • کاردانو (ADA): پلتفرمی با تمرکز بر امنیت و مقیاس پذیری از طریق رویکرد علمی و آکادمیک.
  • سولانا (SOL): به دلیل سرعت بالای تراکنش و کارمزدهای پایین مورد توجه قرار گرفته است.

آلت کوین ها، با ارائه راهکارهای نوین برای چالش هایی نظیر مقیاس پذیری، کارمزد تراکنش، حریم خصوصی و کاربردپذیری، نقش مهمی در تکامل و گسترش اکوسیستم بلاکچین ایفا کرده اند و تنوع بی نظیری از فرصت ها و فناوری ها را به ارمغان آورده اند.

شت کوین ها (Shitcoins): رمزارزهای بی ارزش یا کلاهبرداری

اصطلاح «شت کوین» (Shitcoin) یک اصطلاح عامیانه و گاهی تحقیرآمیز در جامعه کریپتو است که به رمزارزهایی اطلاق می شود که ارزش ذاتی، کاربرد واقعی، یا هدف مشخصی ندارند. این ارزها اغلب با اهداف نامشخص، کپی برداری از پروژه های دیگر، یا صرفاً با هدف کلاهبرداری و پامپ و دامپ (افزایش و کاهش مصنوعی قیمت) ایجاد می شوند. مهم است که در معاملات و سرمایه گذاری در بازار ارزهای دیجیتال، با دقت و تحقیق کافی وارد شوید تا در دام چنین پروژه هایی گرفتار نشوید. بسیاری از میم کوین ها نیز، اگرچه برخی جامعه کاربری قوی پیدا کرده اند، به دلیل نداشتن کاربرد بنیادین، در این دسته قرار می گیرند.

دسته بندی رمز ارزها بر اساس کاربرد و عملکرد

با گذشت زمان و بلوغ فناوری بلاکچین، ارزهای دیجیتال فراتر از صرفاً ابزاری برای پرداخت، کاربردهای تخصصی و متنوعی پیدا کرده اند. این بخش به معرفی انواع رمز ارزها بر اساس عملکرد و هدف اصلی آن ها می پردازد.

استیبل کوین ها (Stablecoins): ثبات در نوسان

«استیبل کوین ها» دسته مهمی از ارزهای دیجیتال هستند که با هدف حفظ ارزش ثابت و کاهش نوسانات قیمتی طراحی شده اند. این ارزها معمولاً به یک دارایی پایدار خارج از دنیای کریپتو (مانند ارزهای فیات، طلا یا سایر رمزارزها) یا یک الگوریتم خاص متصل هستند. استیبل کوین ها به سرمایه گذاران امکان می دهند تا بدون خروج کامل از بازار ارزهای دیجیتال، از نوسانات شدید آن در امان باشند.

• انواع پشتوانه:
  • پشتوانه فیات: مانند تتر (USDT) و یو اس دی کوین (USDC) که ارزش آن ها به دلار آمریکا متصل است.
  • پشتوانه رمزارز: مانند دای (DAI) که با رمزارزهای دیگر وثیقه گذاری می شود.
  • الگوریتمی: توسط الگوریتم های هوشمند و بدون پشتوانه مستقیم دارایی، ارزش خود را حفظ می کنند (هرچند نمونه هایی از شکست این مدل ها وجود داشته است).
  • پشتوانه کالا: مانند پکس گلد (PAXG) که به طلا متصل است.

توکن های کاربردی (Utility Tokens): ابزارهای اکوسیستم ها

«توکن های کاربردی» به آن دسته از توکن ها گفته می شود که برای دسترسی به خدمات خاص یا پرداخت کارمزد در یک پلتفرم یا اکوسیستم بلاکچینی طراحی شده اند. این توکن ها لزوماً برای سرمایه گذاری به عنوان یک دارایی با ارزش ذخیره ای (مانند بیت کوین) در نظر گرفته نمی شوند، بلکه به عنوان سوخت یا ابزار برای بهره برداری از قابلیت های یک شبکه عمل می کنند.

• مثال ها:
  • بایننس کوین (BNB): در ابتدا به عنوان یک توکن کاربردی برای کاهش کارمزد تراکنش ها در صرافی بایننس عمل می کرد، اما اکنون کاربردهای وسیع تری در اکوسیستم بایننس اسمارت چین دارد.
  • اتر (ETH): اگرچه یک کوین است، اما از نظر کاربرد به عنوان گس (Gas) برای پرداخت کارمزد عملیات در شبکه اتریوم، نقش یک توکن کاربردی را نیز ایفا می کند.

توکن های حاکمیتی (Governance Tokens): حق رأی در پروژه ها

«توکن های حاکمیتی» به دارندگان خود حق رأی و مشارکت در تصمیم گیری های مربوط به آینده یک پروتکل یا سازمان خودگردان غیرمتمرکز (DAO) را اعطا می کنند. این توکن ها نقش مهمی در مدل های حاکمیت غیرمتمرکز ایفا می کنند، جایی که کاربران می توانند در مورد پیشنهاداتی نظیر تغییرات فنی، تخصیص بودجه، یا توسعه های آتی پروژه رأی گیری کنند. هرچه تعداد توکن های حاکمیتی بیشتری داشته باشید، قدرت رأی شما نیز بیشتر خواهد بود.

• مثال ها:
  • یونی سواپ (UNI): توکن حاکمیتی صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ.
  • آوه (AAVE): توکن حاکمیتی پلتفرم وام دهی غیرمتمرکز آوه.
  • میکر (MKR): توکن حاکمیتی پروتکل میکر و استیبل کوین دای (DAI).

توکن های مالی غیرمتمرکز (DeFi Tokens): نوآوری در خدمات مالی

«توکن های مالی غیرمتمرکز» یا توکن های دیفای (Decentralized Finance) به رمزارزهایی گفته می شود که در اکوسیستم های مالی غیرمتمرکز کاربرد دارند. دیفای انقلابی در خدمات مالی است که با حذف واسطه های سنتی (مانند بانک ها)، امکان وام دهی، استقراض، تریدینگ، بیمه و سایر فعالیت های مالی را به صورت مستقیم و بدون نیاز به مجوز فراهم می کند. این توکن ها معمولاً نقش های مختلفی در این پروتکل ها ایفا می کنند، از جمله توکن های حاکمیتی، توکن های کاربردی، یا توکن های پاداش دهی.

• مثال ها:
  • چین لینک (LINK): توکنی که برای تامین داده های خارج از بلاکچین (اوراکل) برای قراردادهای هوشمند دیفای استفاده می شود.
  • آوالانچ (AVAX): کوین بومی پلتفرم بلاکچینی آوالانچ که میزبان بسیاری از پروژه های دیفای است.
  • لیدو دائو (LDO): توکن حاکمیتی پلتفرم استیکینگ مایع (Liquid Staking) لیدو.

توکن های غیرقابل تعویض (NFTs): مالکیت دیجیتال منحصر به فرد

«توکن های غیرقابل تعویض» یا ان اف تی ها (Non-Fungible Tokens) نوعی خاص از توکن ها هستند که هر کدام منحصربه فرد و غیرقابل تعویض با دیگری هستند. بر خلاف بیت کوین یا اتریوم که هر واحدشان با واحد دیگر کاملاً مشابه و قابل تعویض است، هر NFT نشان دهنده مالکیت یک دارایی دیجیتالی یا فیزیکی منحصربه فرد است. این ویژگی باعث شده که NFTها در حوزه هایی مانند هنر دیجیتال، کلکسیون ها، موسیقی، املاک مجازی و حتی هویت دیجیتال کاربرد فراوانی پیدا کنند.

• کاربردها:
  • هنر دیجیتال و کلکسیون: مانند مجموعه CryptoPunks یا Bored Ape Yacht Club.
  • بازی ها: نمایش مالکیت آیتم های درون بازی یا شخصیت ها.
  • متاورس: مالکیت زمین های مجازی یا سایر دارایی ها در دنیاهای مجازی.

میم کوین ها (Meme Coins): پدیده های جامعه محور

«میم کوین ها» رمزارزهایی هستند که از شوخی ها و ترندهای اینترنتی (میم ها) الهام گرفته اند. این ارزها اغلب بدون کاربرد ذاتی یا نقشه راه مشخصی ایجاد می شوند و ارزش آن ها عمدتاً به حمایت جامعه کاربری، شهرت در رسانه های اجتماعی و نوسانات بازار بستگی دارد. میم کوین ها می توانند نوسانات قیمتی بسیار شدیدی را تجربه کنند و پتانسیل رشد بالایی را در مدت زمان کوتاه از خود نشان دهند، اما همواره با ریسک بالایی همراه هستند.

• مثال ها:
  • دوج کوین (DOGE): اولین و شناخته شده ترین میم کوین که در سال ۲۰۱۳ به عنوان یک شوخی ایجاد شد.
  • شیبا اینو (SHIB): رقیب دوج کوین که با تمرکز بر جامعه کاربری و اکوسیستم گسترده تر ظهور کرد.
  • پپه (PEPE): یکی از جدیدترین میم کوین هایی که با الهام از شخصیت میم قورباغه پپه ایجاد شد.

توکن های متاورس و بازی (Metaverse & Gaming Tokens): ورود به واقعیت مجازی

با گسترش مفهوم «متاورس» (Metaverse) و بازی های مبتنی بر بلاکچین، «توکن های متاورس و بازی» نیز به دسته ای مهم از رمزارزها تبدیل شده اند. این توکن ها برای تسهیل تراکنش ها، نمایش مالکیت دارایی های درون بازی، خرید و فروش زمین های مجازی و مشارکت در اقتصاد دنیاهای مجازی استفاده می شوند. بسیاری از این بازی ها مدل «بازی برای کسب درآمد» (Play-to-Earn) را پیاده سازی کرده اند که به بازیکنان امکان می دهد با انجام بازی، رمزارز کسب کنند.

• مثال ها:
  • دیسنترالند (MANA): توکن پلتفرم متاورس دیسنترالند که امکان خرید و فروش زمین های مجازی را فراهم می کند.
  • سندباکس (SAND): توکن پلتفرم بازی و متاورس سندباکس که کاربران می توانند در آن محتوا، بازی و تجربه ایجاد کنند.
  • اکسی اینفینیتی (AXS): توکن حاکمیتی بازی محبوب اکسی اینفینیتی.
  • رندر توکن (RNDR): توکنی که برای ارائه خدمات رندرینگ توزیع شده در اکوسیستم متاورس استفاده می شود.

کوین های حریم خصوصی (Privacy Coins): ناشناس ماندن تراکنش ها

«کوین های حریم خصوصی» رمزارزهایی هستند که با تمرکز بر حفظ ناشناس بودن و محرمانه ماندن تراکنش های کاربران طراحی شده اند. برخلاف بلاکچین های عمومی مانند بیت کوین که تمامی تراکنش ها قابل ردیابی هستند، این کوین ها از فناوری های پیشرفته رمزنگاری برای پنهان کردن جزئیات تراکنش ها، مانند فرستنده، گیرنده و مقدار ارز، استفاده می کنند. این ویژگی برای کاربرانی که به حریم خصوصی مالی اهمیت می دهند، بسیار جذاب است.

• مثال ها:
  • مونرو (XMR): یکی از شناخته شده ترین پرایوسی کوین ها که با استفاده از تکنیک های رمزنگاری پیشرفته، تراکنش ها را کاملاً محرمانه نگه می دارد.
  • زی کش (ZEC): کوین دیگری با قابلیت حریم خصوصی که به کاربران امکان می دهد بین تراکنش های شفاف و محرمانه انتخاب کنند.

توکن های هوش مصنوعی (AI Tokens): آینده تکنولوژی

«توکن های هوش مصنوعی» به رمزارزهایی اطلاق می شود که در پروژه هایی با محوریت ادغام فناوری بلاکچین و هوش مصنوعی (AI) نقش دارند. این پروژه ها با هدف ایجاد بازارهای غیرمتمرکز برای داده های هوش مصنوعی، ارائه خدمات پردازش ابری غیرمتمرکز، یا توسعه الگوریتم های هوش مصنوعی بر بستر بلاکچین فعالیت می کنند. این دسته از ارزها پتانسیل بالایی برای ایجاد نوآوری در آینده فناوری دارند.

• مثال ها:
  • گراف (GRT): توکنی که در پروتکل The Graph برای ایندکس گذاری و جستجوی داده های بلاکچین استفاده می شود.
  • فچ.ای آی (FET): توکن پروژه Fetch.ai که هدف آن ایجاد یک اقتصاد دیجیتال غیرمتمرکز با استفاده از هوش مصنوعی است.
  • اوشن پروتکل (OCEAN): توکنی که در Ocean Protocol برای اشتراک گذاری و کسب درآمد از داده ها به صورت غیرمتمرکز کاربرد دارد.

توکن های وب 3 (Web3 Tokens): اینترنت غیرمتمرکز نسل آینده

«توکن های وب 3» به رمزارزهایی گفته می شود که در پروژه های مرتبط با توسعه اینترنت نسل آینده، یعنی وب 3، نقش دارند. وب 3 بر پایه مفاهیم غیرمتمرکزسازی، شفافیت و مالکیت داده ها توسط کاربران استوار است و فناوری بلاکچین نقش محوری در آن ایفا می کند. این توکن ها اغلب برای تأمین زیرساخت های لازم برای وب غیرمتمرکز، مانند ذخیره سازی داده ها، پردازش، هویت دیجیتال و شبکه های ارتباطی، استفاده می شوند.

• مثال ها:
  • پولکادات (DOT): یک بلاکچین چند زنجیره ای که هدف آن ایجاد یک وب غیرمتمرکز است که در آن بلاکچین های مختلف بتوانند با یکدیگر تعامل داشته باشند.
  • فایل کوین (FIL): توکن شبکه فایل کوین که یک سیستم ذخیره سازی غیرمتمرکز و ابری برای داده ها ارائه می دهد.
  • چین لینک (LINK): (همانطور که پیش تر اشاره شد) علاوه بر کاربرد در دیفای، به دلیل ارائه خدمات اوراکل برای اتصال بلاکچین ها به داده های دنیای واقعی، در اکوسیستم وب 3 نیز نقش کلیدی دارد.

ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC): پول ملی در قالب دیجیتال

«ارز دیجیتال بانک مرکزی» یا سی بی دی سی (Central Bank Digital Currency) نوعی از ارز دیجیتال است که توسط دولت ها و بانک های مرکزی صادر و کنترل می شود. برخلاف بیت کوین و سایر رمزارزهای غیرمتمرکز، CBDCها متمرکز هستند و هدفشان ایجاد یک نسخه دیجیتالی از پول ملی کشورهاست. استفاده از CBDCها می تواند منجر به افزایش کارایی سیستم های پرداخت، کاهش هزینه ها و تسهیل اجرای سیاست های پولی شود، اما نگرانی هایی در مورد حریم خصوصی و کنترل دولتی نیز مطرح می کند. بسیاری از کشورها، از جمله چین و بریتانیا، در حال بررسی یا آزمایش CBDCهای خود هستند.

توکن های صرافی (Exchange Tokens): مزایای پلتفرمی

«توکن های صرافی» رمزارزهایی هستند که توسط صرافی های متمرکز یا غیرمتمرکز برای ارائه مزایا و امکانات خاص به کاربرانشان منتشر می شوند. این توکن ها می توانند کاربردهای متنوعی داشته باشند، از جمله:

• تخفیف در کارمزد معاملات: کاربران با نگهداری یا پرداخت با این توکن ها می توانند از تخفیف در کارمزدهای معاملاتی بهره مند شوند.
• حق حاکمیت و رأی دهی: در برخی صرافی های غیرمتمرکز، دارندگان توکن های صرافی می توانند در تصمیم گیری های مربوط به توسعه و مدیریت پلتفرم مشارکت کنند.
• تأمین نقدینگی: در صرافی های غیرمتمرکز (DEX)، این توکن ها می توانند برای تأمین نقدینگی و کسب پاداش استفاده شوند.
• دسترسی به ویژگی های خاص: مانند شرکت در عرضه اولیه های توکن (IEO) یا لانچ پدها.

• مثال ها:
  • بایننس کوین (BNB): توکن بومی صرافی متمرکز بایننس که کاربردهای گسترده ای در اکوسیستم بایننس دارد.
  • کوکوین شیر (KCS): توکن صرافی کوکوین.
  • یونی سواپ (UNI): (همانند موارد قبلی) توکن حاکمیتی و کاربردی صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ.

این توکن ها می توانند ابزارهای قدرتمندی برای جذب کاربران و ایجاد وفاداری در اکوسیستم صرافی های مربوطه باشند.

دسته بندی بر اساس اکوسیستم و استانداردهای فنی

بسیاری از توکن ها بر روی بلاکچین های بزرگتر ساخته می شوند و از استانداردهای فنی خاصی پیروی می کنند که این استانداردها امکان تعامل پذیری و سازگاری توکن ها را در آن اکوسیستم فراهم می آورند. شناخت این دسته بندی ها برای توسعه دهندگان، سرمایه گذاران و کاربران پیشرفته تر ضروری است.

اهمیت استانداردهای توکن

هر بلاکچین عمومی که امکان ساخت توکن را فراهم می کند، دارای یک یا چند استاندارد توکن است. این استانداردها مجموعه ای از قوانین و مشخصات فنی هستند که تعیین می کنند یک توکن چگونه باید ایجاد شود، چگونه با قراردادهای هوشمند دیگر تعامل کند و چگونه در کیف پول ها و صرافی ها شناسایی و مدیریت شود. وجود این استانداردها، فرآیند توسعه توکن را تسهیل کرده و اطمینان حاصل می کند که توکن ها در سراسر اکوسیستم بلاکچین به درستی کار می کنند. معروف ترین این استانداردها، ERC-20 در شبکه اتریوم است.

توکن های اکوسیستم اتریوم (ERC-20, ERC-721, ERC-1155)

اتریوم، به عنوان یکی از پیشگامان قراردادهای هوشمند، میزبان تعداد بی شماری از توکن ها است که بر اساس استانداردهای مختلفی ایجاد شده اند:

• ERC-20: رایج ترین استاندارد برای توکن های مثلی (Fungible Tokens). این توکن ها قابلیت تعویض یک به یک دارند؛ به عنوان مثال، هر واحد تتر (USDT) با واحد دیگر تتر ERC-20 کاملاً مشابه است. اکثر توکن های کاربردی و حاکمیتی بر روی این استاندارد ساخته شده اند.
• ERC-721: استاندارد اصلی برای توکن های غیرمثلی (NFTs) که هر توکن کاملاً منحصربه فرد و غیرقابل تعویض است؛ مانند CryptoPunks.
• ERC-1155: یک استاندارد پیشرفته تر که امکان ایجاد هر دو نوع توکن مثلی و غیرمثلی را در یک قرارداد هوشمند فراهم می کند و به توسعه دهندگان انعطاف پذیری بیشتری می دهد.

مثال ها: تتر (USDT ERC-20)، شیبا اینو (SHIB ERC-20)، یونی سواپ (UNI ERC-20) و بسیاری از NFTها بر پایه ERC-721 و ERC-1155.

توکن های اکوسیستم بایننس اسمارت چین (BEP-20)

بایننس اسمارت چین (BSC)، که اکنون بخشی از BNB Chain است، یک بلاکچین محبوب برای توسعه اپلیکیشن های غیرمتمرکز است. استاندارد اصلی توکن در این اکوسیستم، BEP-20 است. توکن های BEP-20 شباهت زیادی به ERC-20 دارند و بسیاری از پروژه ها نسخه های BEP-20 از توکن های ERC-20 خود را برای بهره مندی از کارمزدهای کمتر و سرعت بالاتر تراکنش های BSC ایجاد کرده اند.

مثال ها: بسیاری از توکن های پگ شده (Pegged Tokens) مانند BNB-Pegged USDT، BNB-Pegged ETH و توکن های بومی پروژه های دیفای روی BSC.

توکن های اکوسیستم ترون (TRC-20)

ترون (Tron) نیز یک بلاکچین پرکاربرد است که بر سرعت و کارمزد پایین تراکنش ها تأکید دارد. استاندارد اصلی توکن مثلی در شبکه ترون، TRC-20 است. این استاندارد نیز عملکردی مشابه ERC-20 و BEP-20 دارد و بسیاری از پروژه ها برای ارائه گزینه های ارزان تر و سریع تر برای کاربران، توکن های خود را بر روی شبکه ترون نیز عرضه می کنند.

مثال ها: تتر (USDT TRC-20)، جاست (JST)، سان (SUN).

سایر اکوسیستم های مهم و توکن های آن ها

علاوه بر اتریوم، بایننس اسمارت چین و ترون، بلاکچین های دیگری نیز وجود دارند که اکوسیستم های گسترده ای از توکن ها را ایجاد کرده اند. هر یک از این بلاکچین ها دارای استانداردهای توکن خاص خود و مزایای منحصربه فردی هستند:

• کاردانو (Cardano): با تمرکز بر امنیت و مقیاس پذیری از طریق رویکرد علمی.
• سولانا (Solana): شناخته شده برای سرعت بالای تراکنش ها و کارمزدهای پایین.
• پولکادات (Polkadot): با هدف ایجاد یک اینترنت بلاکچین با قابلیت تعامل پذیری.
• پالیگان (Polygon): راهکار لایه ۲ برای مقیاس پذیری اتریوم.
• آربیتروم (Arbitrum) و آپتیمیزم (Optimism): از دیگر راه حل های لایه ۲ برای اتریوم که هدف آن ها افزایش سرعت و کاهش هزینه های تراکنش است.

این تنوع در اکوسیستم ها، به کاربران و توسعه دهندگان گزینه های بیشتری برای انتخاب بلاکچین مناسب برای نیازهای خاص خود می دهد.

چالش ها و مزایای استفاده از ارزهای دیجیتال

ارزهای دیجیتال با وجود نوآوری ها و پتانسیل های بی نظیرشان، دارای مزایا و چالش های خاص خود هستند که درک آن ها برای هر فعال در این بازار ضروری است.

مزایا

مزایای استفاده از ارزهای دیجیتال به شرح زیر است:

• شفافیت و امنیت بالا: تمامی تراکنش ها در بلاکچین ثبت می شوند و قابلیت ردیابی و تأیید دارند. رمزنگاری قوی نیز امنیت آن ها را در برابر دستکاری و هک تضمین می کند.
• تراکنش های سریع و کم هزینه: انتقال ارزهای دیجیتال، به خصوص در مقایسه با سیستم های بانکی سنتی برای تراکنش های بین المللی، معمولاً سریع تر و با کارمزد کمتری انجام می شود.
• دسترسی جهانی و فراگیر: ارزهای دیجیتال بدون نیاز به حساب بانکی یا واسطه های مالی سنتی، به هر فردی با دسترسی به اینترنت امکان مشارکت در اقتصاد جهانی را می دهند. این ویژگی به ویژه برای افرادی که دسترسی محدودی به خدمات بانکی دارند، حائز اهمیت است.
• غیرمتمرکز بودن: کنترل ارزهای دیجیتال در دست هیچ نهاد مرکزی نیست و این امر آن ها را در برابر سانسور، مصادره و دستکاری های دولتی مقاوم می سازد.

چالش ها

چالش های استفاده از ارزهای دیجیتال به شرح زیر است:

• نوسانات شدید قیمت: بازار ارزهای دیجیتال به شدت پرنوسان است و قیمت ها می توانند در مدت زمان کوتاهی به شکل چشمگیری تغییر کنند. این نوسانات ریسک سرمایه گذاری را برای افراد افزایش می دهد.
• مسائل قانونی و نظارتی: چارچوب های قانونی و نظارتی برای ارزهای دیجیتال هنوز در بسیاری از کشورها در حال توسعه است. این ابهام قانونی می تواند منجر به ممنوعیت ها، محدودیت ها یا تغییرات ناگهانی در قوانین شود.
• خطرات امنیتی (هک و کلاهبرداری): با وجود امنیت بلاکچین، پلتفرم های واسط مانند صرافی ها و کیف پول ها همواره در معرض حملات هکری قرار دارند. همچنین، پروژه های کلاهبرداری و طرح های پانزی نیز در این فضا فراوان هستند که نیازمند هوشیاری کاربران است.
• پیچیدگی برای مبتدیان: مفاهیم فنی و اصطلاحات تخصصی در دنیای ارزهای دیجیتال می تواند برای افراد تازه وارد چالش برانگیز باشد و نیاز به یادگیری و تحقیق مستمر دارد.

با وجود ریسک های ذاتی و چالش های نظارتی، پتانسیل تحول آفرین ارزهای دیجیتال در ایجاد یک سیستم مالی فراگیر، شفاف و کارآمد، آن ها را به نیروی محرکه ای مهم در آینده اقتصاد جهانی تبدیل کرده است.

نتیجه گیری

دنیای ارزهای دیجیتال، اکوسیستمی پیچیده، متنوع و در حال تحول است. در پاسخ به سوال چند نوع رمز ارز داریم؟، نمی توان به یک عدد ثابت و مشخص اشاره کرد؛ چرا که هر روزه پروژه های جدیدی با کاربردها، فناوری ها و ساختارهای نوآورانه پا به عرصه می گذارند. از کوین های بنیادین مانند بیت کوین و اتریوم گرفته تا توکن های تخصصی در حوزه های دیفای، ان اف تی، متاورس، هوش مصنوعی و وب 3، هر کدام نقش و جایگاه منحصربه فردی در این اکوسیستم ایفا می کنند. بسیاری از این دسته بندی ها با یکدیگر همپوشانی دارند و یک رمزارز می تواند به طور همزمان در چندین دسته قرار گیرد.

با شناخت دقیق این دسته بندی ها و درک مفاهیم بنیادی آن ها، علاقه مندان به این حوزه می توانند با آگاهی بیشتری در بازار فعالیت کنند. تحول مداوم این صنعت، بر اهمیت یادگیری مستمر و تحقیق کافی تأکید می کند. برای موفقیت در این بازار پویا، کسب دانش کافی و تصمیم گیری آگاهانه، کلید بهره مندی از فرصت های بی شمار آن است.