پایین بودن mchc در آزمایش خون نشانه چیست؟

پایین بودن mchc در آزمایش خون که مخفف میانگین غلظت هموگلوبین گلبولی است معمولاً نشان دهنده کمبود آهن و کم خونی فقر آهن است. این شاخص میزان غلظت هموگلوبین را در گلبول های قرمز خون نشان می دهد و کاهش آن به این معنی است که گلبول های قرمز شما هموگلوبین کمتری نسبت به حالت طبیعی دارند. هموگلوبین پروتئین غنی از آهن در گلبول های قرمز است که اکسیژن را از ریه ها به سایر قسمت های بدن حمل می کند.

MCHC چیست؟

MCHC یا میانگین غلظت هموگلوبین گلبولی یکی از شاخص های مهم در آزمایش خون به شمار می رود که به طور خاص در شمارش کامل خون (CBC) اندازه گیری می شود. این شاخص میانگین غلظت هموگلوبین را در حجم مشخصی از گلبول های قرمز خون نشان می دهد. به عبارت دیگر MCHC بیان می کند که گلبول های قرمز شما تا چه اندازه با هموگلوبین پُر شده اند.

برای درک بهتر MCHC ابتدا باید با مفهوم هموگلوبین آشنا شویم. هموگلوبین پروتئینی حیاتی در گلبول های قرمز خون است که وظیفه اصلی آن حمل اکسیژن از ریه ها به تمام بافت ها و اندام های بدن و بازگرداندن دی اکسید کربن به ریه ها برای دفع از بدن است. هموگلوبین حاوی آهن است که به اکسیژن متصل می شود و رنگ قرمز خون نیز به دلیل وجود آهن در هموگلوبین است.

MCHC با استفاده از دو شاخص دیگر خون محاسبه می شود :

• هموگلوبین (HGB) : مقدار کل هموگلوبین در حجم مشخصی از خون.
• هماتوکریت (HCT) : درصدی از حجم خون که از گلبول های قرمز تشکیل شده است.

فرمول محاسبه MCHC به صورت زیر است :

MCHC = (هموگلوبین / هماتوکریت) * ۱۰۰

 

نتیجه MCHC به صورت گرم در دسی لیتر (g/dL) یا گرم در لیتر (g/L) بیان می شود.

دامنه نرمال MCHC :

دامنه نرمال MCHC در آزمایش خون معمولاً بین ۳۲ تا ۳۶ گرم در دسی لیتر (g/dL) یا ۳۲۰ تا ۳۶۰ گرم در لیتر (g/L) است. این دامنه ممکن است بسته به آزمایشگاه و روش های مورد استفاده کمی متفاوت باشد بنابراین همواره به دامنه مرجع ذکر شده در برگه آزمایش خود توجه کنید.

• MCHC بالا : به طور معمول کمتر از MCHC پایین دیده می شود و می تواند نشان دهنده شرایطی مانند اسفروسیتوز ارثی یا سوختگی های شدید باشد.
• MCHC پایین : شایع تر است و اغلب به کم خونی هیپوکرومیک اشاره دارد که در آن گلبول های قرمز رنگ پریده تر از حد نرمال هستند زیرا هموگلوبین کمتری دارند.

اهمیت MCHC در آزمایش خون :

MCHC یک شاخص مهم در تشخیص و طبقه بندی انواع مختلف کم خونی (آنمی) است. کم خونی وضعیتی است که در آن تعداد گلبول های قرمز خون یا میزان هموگلوبین در آن ها کمتر از حد نرمال است و منجر به کاهش توانایی خون در حمل اکسیژن می شود.

با بررسی MCHC همراه با سایر شاخص های خونی مانند MCV (میانگین حجم گلبولی) و MCH (میانگین هموگلوبین گلبولی) پزشک می تواند نوع کم خونی و علت احتمالی آن را تشخیص دهد. برای مثال :

• کم خونی میکروسیتیک هیپوکرومیک : در این نوع کم خونی هم MCV و هم MCHC پایین هستند. این حالت معمولاً به کم خونی فقر آهن اشاره دارد.
• کم خونی ماکروسیتیک : در این نوع کم خونی MCV بالا است در حالی که MCHC ممکن است نرمال یا کمی پایین باشد. این حالت می تواند به کمبود ویتامین B۱۲ یا فولات مرتبط باشد.
• کم خونی نورموسیتیک نورموکرومیک : در این نوع کم خونی MCV و MCHC هر دو در محدوده نرمال هستند اما تعداد گلبول های قرمز خون کاهش یافته است. این حالت می تواند به دلایل مختلفی از جمله بیماری های مزمن نارسایی کلیوی یا خونریزی حاد رخ دهد.

بنابراین MCHC به عنوان یک شاخص کلیدی در آزمایش خون به پزشکان کمک می کند تا با دقت بیشتری به بررسی وضعیت سلامت بیماران پرداخته و تشخیص دقیق تری را ارائه دهند.

علل پایین بودن MCHC

پایین بودن MCHC در آزمایش خون اغلب به دلایل مختلفی رخ می دهد که شایع ترین آن ها کمبود آهن و به دنبال آن کم خونی فقر آهن است. با این حال علل دیگری نیز می توانند منجر به کاهش MCHC شوند که در ادامه به بررسی مهم ترین آن ها می پردازیم :

• کم خونی فقر آهن : شایع ترین علت پایین بودن MCHC است. کمبود آهن در بدن می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد از جمله :
  • دریافت ناکافی آهن از طریق رژیم غذایی : مصرف کم مواد غذایی غنی از آهن مانند گوشت قرمز مرغ ماهی سبزیجات برگ سبز تیره و حبوبات می تواند منجر به کمبود آهن شود.
  • جذب ناکافی آهن : برخی مشکلات گوارشی مانند بیماری سلیاک بیماری کرون یا جراحی های برداشتن بخشی از معده یا روده می توانند جذب آهن را مختل کنند.
  • افزایش نیاز به آهن : در دوران بارداری شیردهی و در کودکان در حال رشد نیاز بدن به آهن افزایش می یابد.
  • از دست دادن خون : خونریزی های مزمن و طولانی مدت حتی به مقدار کم می توانند باعث از دست رفتن آهن بدن و در نهایت کمبود آهن شوند. این خونریزی ها می توانند ناشی از قاعدگی های سنگین زخم های گوارشی پولیپ های روده بزرگ سرطان روده بزرگ یا مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) باشند.
• تالاسمی : تالاسمی یک اختلال ژنتیکی خونی است که بر تولید هموگلوبین تأثیر می گذارد. در تالاسمی بدن به میزان کافی هموگلوبین تولید نمی کند یا هموگلوبین تولید شده غیرطبیعی است. انواع مختلفی از تالاسمی وجود دارد اما تالاسمی مینور (خفیف) یکی از شایع ترین انواع آن است که می تواند منجر به پایین بودن MCHC شود. در تالاسمی مینور معمولاً علائم کم خونی خفیف هستند یا حتی ممکن است فرد هیچ علامتی نداشته باشد اما آزمایش خون می تواند MCHC پایین را نشان دهد.
• آنمی سیدروبلاستیک : این نوع کم خونی نادرتر است و به دلیل اختلال در استفاده بدن از آهن برای تولید هموگلوبین ایجاد می شود. در آنمی سیدروبلاستیک آهن در گلبول های قرمز به درستی جای نمی گیرد و در عوض در میتوکندری های گلبول های قرمز تجمع می یابد. این وضعیت می تواند ناشی از عوامل ژنتیکی مسمومیت با سرب مصرف برخی داروها یا بیماری های میلوئیدیسپلاستیک باشد.
• بیماری های مزمن : برخی بیماری های مزمن می توانند به طور غیرمستقیم منجر به پایین بودن MCHC شوند. این بیماری ها می توانند بر متابولیسم آهن در بدن تأثیر گذاشته و جذب یا استفاده از آهن را مختل کنند. برخی از این بیماری ها عبارتند از :
  • بیماری های التهابی مزمن : مانند آرتریت روماتوئید لوپوس و بیماری التهابی روده.
  • عفونت های مزمن : مانند سل و عفونت های مزمن کلیوی.
  • بیماری های کلیوی : نارسایی مزمن کلیوی می تواند باعث کاهش تولید اریتروپوئیتین (EPO) شود هورمونی که تولید گلبول های قرمز خون را تحریک می کند.
  • سرطان : برخی از سرطان ها و درمان های سرطان (مانند شیمی درمانی) می توانند بر تولید گلبول های قرمز خون تأثیر بگذارند.
• مسمومیت با سرب : قرار گرفتن در معرض سرب می تواند بر تولید هموگلوبین تأثیر بگذارد و منجر به آنمی هیپوکرومیک و پایین بودن MCHC شود.
• کمبود ویتامین B۶ : ویتامین B۶ نقش مهمی در سنتز هموگلوبین دارد و کمبود آن می تواند منجر به آنمی سیدروبلاستیک و پایین بودن MCHC شود.

تشخیص دقیق علت پایین بودن MCHC نیازمند بررسی تاریخچه پزشکی فرد انجام معاینات بالینی و انجام آزمایش های تکمیلی است. پزشک با در نظر گرفتن تمام این عوامل می تواند علت اصلی را شناسایی و درمان مناسب را تجویز کند.

علائم پایین بودن MCHC

علائم پایین بودن MCHC معمولاً به دلیل کم خونی ایجاد می شوند زیرا کاهش MCHC اغلب نشان دهنده کم خونی هیپوکرومیک است. شدت علائم می تواند بسته به میزان کاهش MCHC و علت زمینه ای آن متفاوت باشد. در بسیاری از موارد به خصوص در کم خونی های خفیف ممکن است فرد هیچ علامتی نداشته باشد یا علائم بسیار خفیف و غیر اختصاصی باشند. اما با پیشرفت کم خونی علائم بیشتر و بارزتر می شوند.

شایع ترین علائم و نشانه های پایین بودن MCHC عبارتند از :

• خستگی و ضعف : احساس خستگی مداوم و بی حالی یکی از شایع ترین علائم کم خونی است. کاهش هموگلوبین به معنای کاهش اکسیژن رسانی به بافت ها و اندام ها است که می تواند منجر به احساس ضعف و خستگی شود. این خستگی ممکن است با فعالیت های روزمره تشدید شود و فرد احساس کند انرژی کافی برای انجام کارهای معمول را ندارد.
• پوست رنگ پریده : کم خونی می تواند باعث رنگ پریدگی پوست لب ها لثه ها و بستر ناخن ها شود. کاهش هموگلوبین که رنگ قرمز خون را تامین می کند باعث می شود پوست رنگ خود را از دست داده و روشن تر به نظر برسد. این رنگ پریدگی به خصوص در غشاهای مخاطی و کف دست ها بیشتر قابل توجه است.
• تنگی نفس : در کم خونی شدید بدن تلاش می کند تا با افزایش سرعت و عمق تنفس اکسیژن بیشتری به بافت ها برساند. این تلاش می تواند منجر به تنگی نفس به خصوص هنگام فعالیت بدنی شود. فرد ممکن است حتی در حالت استراحت نیز احساس تنگی نفس کند.
• سرگیجه و سبکی سر : کاهش اکسیژن رسانی به مغز می تواند باعث سرگیجه سبکی سر و احساس گیجی شود. در موارد شدیدتر ممکن است فرد دچار غش شود. این علائم به خصوص هنگام تغییر وضعیت ناگهانی از حالت نشسته یا درازکش به ایستاده بیشتر رخ می دهند.
• سردرد : کم خونی می تواند باعث سردردهای مکرر به خصوص سردردهای تنشی شود. این سردردها معمولاً خفیف تا متوسط هستند و ممکن است با خستگی و ضعف همراه باشند.
• دست ها و پاهای سرد : کاهش جریان خون به اندام های انتهایی می تواند باعث سرد شدن دست ها و پاها شود. این علامت به دلیل تلاش بدن برای حفظ جریان خون به سمت اندام های حیاتی تر مانند قلب و مغز رخ می دهد.
• ناخن های شکننده و ریزش مو : کمبود آهن و کم خونی می تواند بر سلامت ناخن ها و موها تأثیر بگذارد. ناخن ها ممکن است شکننده نازک و قاشقی شکل شوند (کویلونیشیا). ریزش مو نیز ممکن است افزایش یابد.
• میل به خوردن مواد غیرمعمول (پیکا) : در برخی موارد کم خونی فقر آهن افراد ممکن است میل غیرطبیعی به خوردن مواد غیر خوراکی مانند یخ خاک گچ یا کاغذ پیدا کنند. این حالت به عنوان پیکا شناخته می شود و علت دقیق آن هنوز مشخص نیست اما به نظر می رسد با کمبود مواد معدنی مرتبط باشد.
• ضربان قلب سریع یا نامنظم (تپش قلب) : در کم خونی شدید قلب برای جبران کمبود اکسیژن مجبور به پمپاژ خون با سرعت بیشتری می شود. این امر می تواند منجر به تپش قلب یا احساس ضربان قلب نامنظم شود.
• درد قفسه سینه : در موارد نادر و کم خونی های بسیار شدید کاهش اکسیژن رسانی به قلب می تواند باعث درد قفسه سینه شود به خصوص هنگام فعالیت بدنی.

توجه داشته باشید که این علائم می توانند غیر اختصاصی باشند و در بسیاری از بیماری های دیگر نیز دیده شوند. بنابراین در صورت تجربه هر یک از این علائم مراجعه به پزشک و انجام آزمایش خون برای تشخیص دقیق ضروری است.

تشخیص پایین بودن MCHC

تشخیص پایین بودن MCHC معمولاً با انجام آزمایش خون و بررسی نتایج آن صورت می گیرد. MCHC به عنوان بخشی از شمارش کامل خون (CBC) اندازه گیری می شود. اگر نتیجه آزمایش نشان دهنده MCHC پایین باشد پزشک برای تعیین علت زمینه ای و تشخیص دقیق تر اقدامات تشخیصی بیشتری را انجام خواهد داد.

مراحل تشخیص پایین بودن MCHC عبارتند از :

1. آزمایش شمارش کامل خون (CBC) : اولین و مهم ترین قدم در تشخیص پایین بودن MCHC انجام آزمایش CBC است. این آزمایش اطلاعات کاملی در مورد سلول های خونی از جمله گلبول های قرمز گلبول های سفید و پلاکت ها ارائه می دهد. در آزمایش CBC شاخص های مختلفی از جمله MCHC MCV MCH هموگلوبین هماتوکریت و تعداد گلبول های قرمز اندازه گیری می شوند. پایین بودن MCHC در این آزمایش اولین سرنخ برای تشخیص کم خونی هیپوکرومیک است.
2. بررسی تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی : پزشک پس از مشاهده MCHC پایین در آزمایش خون به بررسی تاریخچه پزشکی فرد می پردازد. سوالاتی در مورد سابقه بیماری ها داروهای مصرفی رژیم غذایی عادات غذایی علائم فعلی و سابقه خانوادگی بیماری های خونی پرسیده می شود. سپس معاینه فیزیکی انجام می شود تا علائم ظاهری کم خونی مانند رنگ پریدگی پوست لثه ها و ناخن ها تپش قلب و بزرگی طحال یا کبد بررسی شود.
3. آزمایش های آهن : برای تشخیص کم خونی فقر آهن که شایع ترین علت پایین بودن MCHC است آزمایش های آهن درخواست می شوند. این آزمایش ها شامل موارد زیر هستند :
   • فریتین سرم : اندازه گیری سطح فریتین خون که پروتئین ذخیره کننده آهن در بدن است. سطح پایین فریتین نشان دهنده کمبود ذخایر آهن بدن است.
   • آهن سرم : اندازه گیری میزان آهن موجود در خون. سطح پایین آهن سرم می تواند نشان دهنده کمبود آهن باشد اما به تنهایی شاخص دقیقی نیست زیرا سطح آهن سرم در طول روز نوسان دارد.
   • ظرفیت تام связывания آهن (TIBC) : اندازه گیری ظرفیت تام связывания آهن که نشان دهنده میزان پروتئین های موجود در خون برای связывания با آهن است. در کم خونی فقر آهن TIBC معمولاً افزایش می یابد.
   • درصد اشباع ترانسفرین : محاسبه درصد اشباع ترانسفرین که نشان دهنده میزان اشباع ترانسفرین (پروتئین حامل آهن در خون) با آهن است. در کم خونی فقر آهن درصد اشباع ترانسفرین معمولاً کاهش می یابد.
4. آزمایش اسمیر خون محیطی : در این آزمایش نمونه ای از خون روی لام شیشه ای پخش شده و زیر میکروسکوپ بررسی می شود. بررسی شکل و اندازه گلبول های قرمز خون می تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد نوع کم خونی ارائه دهد. در کم خونی فقر آهن گلبول های قرمز معمولاً کوچک تر از حد نرمال (میکروسیتیک) و رنگ پریده تر (هیپوکرومیک) هستند. در تالاسمی نیز ممکن است تغییرات مشابهی در گلبول های قرمز دیده شود.
5. آزمایش های تکمیلی (در صورت نیاز) : در برخی موارد برای تشخیص دقیق تر علت پایین بودن MCHC آزمایش های تکمیلی ممکن است لازم باشد. این آزمایش ها بسته به شرایط فرد و نتایج آزمایش های اولیه متفاوت خواهند بود. برخی از آزمایش های تکمیلی احتمالی عبارتند از :
   • آزمایش هموگلوبین الکتروفورز : برای تشخیص انواع هموگلوبینوپاتی ها مانند تالاسمی.
   • آزمایش مغز استخوان : در موارد نادر و پیچیده ممکن است نمونه برداری از مغز استخوان برای بررسی تولید سلول های خونی و تشخیص دقیق تر لازم باشد.
   • آزمایش های بررسی خونریزی گوارشی : در صورتی که پزشک به خونریزی گوارشی مشکوک باشد آزمایش هایی مانند آزمایش مدفوع از نظر خون مخفی آندوسکوپی یا کولونوسکوپی ممکن است درخواست شوند.
   • آزمایش های بررسی بیماری های مزمن : در صورت شک به بیماری های مزمن به عنوان علت پایین بودن MCHC آزمایش های مرتبط با آن بیماری ها انجام خواهد شد.

تشخیص دقیق علت پایین بودن MCHC بسیار مهم است زیرا درمان مناسب به علت زمینه ای بستگی دارد. خوددرمانی و مصرف خودسرانه مکمل های آهن بدون تشخیص دقیق پزشک می تواند مضر باشد.

درمان پایین بودن MCHC

درمان پایین بودن MCHC به علت زمینه ای آن بستگی دارد. از آنجایی که شایع ترین علت پایین بودن MCHC کم خونی فقر آهن است درمان اغلب بر رفع کمبود آهن متمرکز خواهد بود. با این حال در مواردی که علت دیگری مانند تالاسمی یا بیماری های مزمن وجود دارد درمان متناسب با آن شرایط انجام می شود.

روش های درمانی پایین بودن MCHC عبارتند از :

درمان کم خونی فقر آهن :

1. • مکمل های آهن خوراکی : شایع ترین روش درمان کم خونی فقر آهن مصرف مکمل های آهن خوراکی است. انواع مختلفی از مکمل های آهن خوراکی در دسترس هستند از جمله سولفات آهن گلوکونات آهن و فومارات آهن. سولفات آهن معمولاً ارزان ترین و پرمصرف ترین نوع است. مکمل های آهن معمولاً به صورت قرص یا شربت تجویز می شوند.
     • نحوه مصرف مکمل های آهن : بهترین زمان مصرف مکمل های آهن با معده خالی است زیرا جذب آهن در این حالت بهتر صورت می گیرد. با این حال مصرف آهن با معده خالی ممکن است باعث عوارض گوارشی مانند تهوع درد معده یا یبوست شود. در صورت بروز این عوارض می توان مکمل آهن را همراه با غذا مصرف کرد اما باید توجه داشت که برخی مواد غذایی مانند لبنیات چای و قهوه می توانند جذب آهن را کاهش دهند. مصرف مکمل آهن همراه با ویتامین C (مانند آب پرتقال) می تواند جذب آهن را افزایش دهد.
     • مدت زمان مصرف مکمل های آهن : مدت زمان مصرف مکمل های آهن بسته به شدت کم خونی و پاسخ فرد به درمان متفاوت است. به طور معمول درمان با مکمل های آهن باید حداقل ۳ تا ۶ ماه ادامه یابد تا ذخایر آهن بدن به طور کامل پر شوند. حتی پس از نرمال شدن سطح هموگلوبین و MCHC مصرف مکمل آهن برای مدتی ادامه خواهد یافت.
     • عوارض جانبی مکمل های آهن : مکمل های آهن خوراکی ممکن است عوارض جانبی داشته باشند از جمله یبوست اسهال درد معده تهوع و مدفوع سیاه رنگ. این عوارض معمولاً خفیف و قابل تحمل هستند و با تنظیم دوز یا نوع مکمل آهن می توان آن ها را کاهش داد. مصرف فیبر کافی و مایعات فراوان می تواند به کاهش یبوست کمک کند.
   • تغذیه غنی از آهن : تغییر رژیم غذایی و مصرف مواد غذایی غنی از آهن نقش مهمی در درمان و پیشگیری از کم خونی فقر آهن دارد. منابع غذایی غنی از آهن به دو دسته تقسیم می شوند :
     • آهن هِم : در منابع حیوانی مانند گوشت قرمز (به ویژه گوشت گاو و گوسفند) مرغ ماهی و جگر یافت می شود. آهن هِم به راحتی توسط بدن جذب می شود.
     • آهن غیرهِم : در منابع گیاهی مانند سبزیجات برگ سبز تیره (اسفناج جعفری برگ چغندر) حبوبات (عدس لوبیا نخود) غلات غنی شده با آهن و میوه های خشک (برگه زردآلو کشمش) یافت می شود. جذب آهن غیرهِم کمتر از آهن هِم است اما با مصرف همزمان ویتامین C (مانند آب لیمو پرتقال فلفل دلمه ای) می توان جذب آن را افزایش داد.
   • درمان علت خونریزی : اگر کم خونی فقر آهن ناشی از خونریزی مزمن باشد (مانند خونریزی گوارشی یا قاعدگی های سنگین) درمان علت خونریزی ضروری است. این ممکن است شامل درمان زخم های گوارشی پولیپ های روده بزرگ فیبروم های رحم یا سایر مشکلات زمینه ای باشد.
   • تزریق آهن وریدی : در موارد خاص مانند کم خونی فقر آهن شدید عدم تحمل مکمل های آهن خوراکی مشکلات جذب آهن یا نیاز به افزایش سریع سطح آهن (مانند قبل از جراحی) ممکن است تزریق آهن وریدی تجویز شود. تزریق آهن وریدی سریع تر از مکمل های خوراکی سطح آهن بدن را افزایش می دهد اما ممکن است عوارض جانبی جدی تری نیز داشته باشد و باید تحت نظر پزشک انجام شود.
2. درمان تالاسمی : درمان تالاسمی بسته به نوع و شدت آن متفاوت است. در تالاسمی مینور (خفیف) که معمولاً با MCHC پایین همراه است اغلب نیازی به درمان خاصی نیست. افراد مبتلا به تالاسمی مینور معمولاً علائم خفیفی دارند یا بدون علامت هستند و می توانند زندگی طبیعی داشته باشند. در برخی موارد ممکن است به مکمل اسید فولیک برای حمایت از تولید گلبول های قرمز نیاز باشد. در انواع شدیدتر تالاسمی درمان های پیچیده تری مانند انتقال خون منظم داروهای دفع آهن و پیوند مغز استخوان ممکن است لازم باشد.
3. درمان آنمی سیدروبلاستیک : درمان آنمی سیدروبلاستیک به علت زمینه ای آن بستگی دارد. در برخی موارد شناسایی و حذف عامل ایجاد کننده (مانند داروها یا سموم) می تواند مؤثر باشد. در موارد دیگر ممکن است به ویتامین B۶ (پیریدوکسین) انتقال خون یا پیوند مغز استخوان نیاز باشد.
4. درمان بیماری های مزمن : اگر پایین بودن MCHC ناشی از بیماری های مزمن باشد درمان بیماری زمینه ای اصلی ترین اقدام است. با کنترل و درمان بیماری مزمن کم خونی و MCHC پایین نیز ممکن است بهبود یابد. در برخی موارد ممکن است به درمان های کمکی برای کم خونی ناشی از بیماری های مزمن مانند اریتروپوئیتین نیاز باشد.
5. درمان مسمومیت با سرب : در صورت مسمومیت با سرب درمان شامل حذف منبع سرب و استفاده از داروهای شلاته کننده برای دفع سرب از بدن است.
6. درمان کمبود ویتامین B۶ : در صورت کمبود ویتامین B۶ مکمل های ویتامین B۶ تجویز می شود.

پیشگیری از پایین بودن MCHC

پیشگیری از پایین بودن MCHC به طور عمده بر پیشگیری از کم خونی فقر آهن متمرکز است زیرا این شایع ترین علت کاهش MCHC است. با رعایت نکات زیر می توان خطر ابتلا به کم خونی فقر آهن و در نتیجه پایین بودن MCHC را کاهش داد :

• رژیم غذایی غنی از آهن : مصرف منظم مواد غذایی غنی از آهن به ویژه آهن هِم (منابع حیوانی) و آهن غیرهِم (منابع گیاهی همراه با ویتامین C) بسیار مهم است. در رژیم غذایی خود به طور مرتب از گوشت قرمز مرغ ماهی جگر سبزیجات برگ سبز تیره حبوبات غلات غنی شده با آهن و میوه های خشک استفاده کنید.
• مصرف ویتامین C : ویتامین C به جذب بهتر آهن غیرهِم کمک می کند. مصرف منابع غنی از ویتامین C مانند مرکبات (پرتقال لیمو گریپ فروت) فلفل دلمه ای توت فرنگی کیوی و گوجه فرنگی همراه با غذاهای حاوی آهن غیرهِم توصیه می شود.
• پرهیز از مصرف مهارکننده های جذب آهن : برخی مواد غذایی و نوشیدنی ها می توانند جذب آهن را مختل کنند. مصرف چای قهوه لبنیات و غذاهای حاوی کلسیم بالا همراه با وعده های غذایی اصلی حاوی آهن باید محدود شود. بهتر است این مواد را بین وعده های غذایی مصرف کنید.
• تشخیص و درمان خونریزی های مزمن : در صورت وجود خونریزی های غیرطبیعی مانند قاعدگی های سنگین خونریزی گوارشی یا خونریزی های دیگر باید به پزشک مراجعه کرده و علت خونریزی را تشخیص داده و درمان کنید.
• غربالگری کم خونی در گروه های پرخطر : گروه هایی مانند زنان باردار زنان در سنین باروری با قاعدگی های سنگین کودکان در حال رشد و افرادی که رژیم گیاهخواری دارند بیشتر در معرض خطر کم خونی فقر آهن هستند. این افراد باید به طور منظم از نظر کم خونی غربالگری شوند و در صورت نیاز اقدامات پیشگیرانه و درمانی مناسب را دریافت کنند.
• مشاوره تغذیه : در صورت داشتن رژیم گیاهخواری یا محدودیت های غذایی دیگر مشاوره با متخصص تغذیه می تواند به اطمینان از دریافت کافی آهن از طریق رژیم غذایی کمک کند.
• پرهیز از مصرف خودسرانه مکمل های آهن : مصرف خودسرانه مکمل های آهن بدون تشخیص پزشک توصیه نمی شود. مصرف بیش از حد آهن می تواند عوارض جانبی جدی داشته باشد. در صورت مشکوک بودن به کمبود آهن ابتدا با پزشک خود مشورت کنید و آزمایش خون انجام دهید.

راهکارهای خانگی برای بهبود MCHC پایین (به عنوان مکمل درمان پزشکی)

راهکارهای خانگی که در ادامه ذکر می شوند تنها به عنوان مکمل درمان پزشکی و تحت نظر پزشک قابل استفاده هستند و نمی توانند جایگزین درمان های اصلی تجویز شده توسط پزشک شوند. این راهکارها بیشتر بر بهبود جذب آهن و افزایش دریافت آهن از طریق رژیم غذایی تمرکز دارند :

• افزایش مصرف غذاهای غنی از آهن : همانطور که قبلاً گفته شد مصرف غذاهای غنی از آهن هِم و غیرهِم بسیار مهم است. سعی کنید به طور منظم در رژیم غذایی خود از منابع خوب آهن استفاده کنید.
• مصرف غذاهای غنی از ویتامین C همراه با غذاهای حاوی آهن : برای افزایش جذب آهن غیرهِم غذاهای غنی از ویتامین C را همراه با غذاهای گیاهی حاوی آهن مصرف کنید. به عنوان مثال سالاد اسفناج با آب لیمو عدس پلو با فلفل دلمه ای یا غلات غنی شده با آهن همراه با پرتقال.
• پرهیز از مصرف چای و قهوه همراه با غذا : چای و قهوه حاوی تانن هستند که می توانند جذب آهن را کاهش دهند. از مصرف این نوشیدنی ها همراه با وعده های غذایی اصلی خودداری کنید. بهتر است بین وعده های غذایی چای و قهوه بنوشید.
• استفاده از ظروف چدنی برای پخت و پز : پخت و پز در ظروف چدنی می تواند مقدار کمی آهن به غذا اضافه کند و به افزایش دریافت آهن کمک کند.
• مصرف مواد غذایی غنی شده با آهن : برخی از مواد غذایی مانند غلات صبحانه آرد و شیر با آهن غنی شده اند. مصرف این مواد غذایی می تواند به افزایش دریافت آهن کمک کند.
• اصلاح عادات غذایی : اگر رژیم غذایی شما فاقد آهن کافی است سعی کنید با کمک یک متخصص تغذیه رژیم غذایی خود را اصلاح کنید و غذاهای غنی از آهن را در آن بگنجانید.
• مدیریت استرس : استرس مزمن می تواند بر جذب مواد مغذی از جمله آهن تأثیر بگذارد. تکنیک های مدیریت استرس مانند یوگا مدیتیشن و تنفس عمیق می توانند به بهبود سلامت عمومی و جذب بهتر آهن کمک کنند.
• خواب کافی : کمبود خواب می تواند بر سلامت عمومی و متابولیسم آهن تأثیر بگذارد. اطمینان حاصل کنید که به میزان کافی (۷-۸ ساعت در شب) می خوابید.

نتیجه گیری

پایین بودن MCHC در آزمایش خون معمولاً نشان دهنده کم خونی هیپوکرومیک است که شایع ترین علت آن کم خونی فقر آهن می باشد. MCHC پایین به این معناست که گلبول های قرمز خون شما هموگلوبین کمتری نسبت به حالت طبیعی دارند و در نتیجه اکسیژن رسانی به بافت ها و اندام های بدن به درستی انجام نمی شود.

علائم پایین بودن MCHC می تواند شامل خستگی ضعف رنگ پریدگی پوست تنگی نفس سرگیجه و سایر علائم مرتبط با کم خونی باشد. تشخیص دقیق علت پایین بودن MCHC نیازمند انجام آزمایش خون بررسی تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی توسط پزشک است.

درمان پایین بودن MCHC بسته به علت زمینه ای آن متفاوت است. در کم خونی فقر آهن درمان معمولاً شامل مصرف مکمل های آهن خوراکی تغییر رژیم غذایی و درمان علت خونریزی (در صورت وجود) است. در سایر موارد مانند تالاسمی یا بیماری های مزمن درمان متناسب با آن شرایط انجام می شود.

پیشگیری از پایین بودن MCHC با داشتن رژیم غذایی غنی از آهن مصرف ویتامین C پرهیز از مصرف مهارکننده های جذب آهن و تشخیص و درمان خونریزی های مزمن امکان پذیر است. راهکارهای خانگی می توانند به عنوان مکمل درمان پزشکی برای بهبود جذب آهن و افزایش دریافت آهن از طریق رژیم غذایی مورد استفاده قرار گیرند.

پرسش و پاسخ متداول

1. دامنه نرمال MCHC در آزمایش خون چقدر است؟
   دامنه نرمال MCHC معمولاً بین ۳۲ تا ۳۶ گرم در دسی لیتر (g/dL) یا ۳۲۰ تا ۳۶۰ گرم در لیتر (g/L) است. این دامنه ممکن است بسته به آزمایشگاه کمی متفاوت باشد.
2. آیا پایین بودن MCHC خطرناک است؟
   پایین بودن MCHC به خودی خود یک بیماری نیست بلکه نشانه ای از یک مشکل زمینه ای است. اگر پایین بودن MCHC ناشی از کم خونی فقر آهن باشد و درمان نشود می تواند منجر به عوارضی مانند خستگی مزمن مشکلات قلبی و عروقی مشکلات بارداری و اختلال در رشد کودکان شود. بنابراین تشخیص و درمان به موقع پایین بودن MCHC مهم است.
3. چه مدت طول می کشد تا سطح MCHC با درمان افزایش یابد؟
   مدت زمان افزایش سطح MCHC با درمان بسته به شدت کم خونی علت زمینه ای و پاسخ فرد به درمان متفاوت است. به طور معمول با مصرف مکمل های آهن خوراکی افزایش سطح هموگلوبین و MCHC ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد. برای پر شدن کامل ذخایر آهن بدن معمولاً ۳ تا ۶ ماه درمان با مکمل آهن توصیه می شود.

توصیه نهایی

در صورت مشاهده پایین بودن MCHC در آزمایش خون خود حتماً به پزشک مراجعه کنید. پزشک با بررسی تاریخچه پزشکی انجام معاینات بالینی و آزمایش های تکمیلی علت پایین بودن MCHC را تشخیص داده و درمان مناسب را برای شما تجویز خواهد کرد. خوددرمانی و مصرف خودسرانه مکمل های آهن بدون تشخیص دقیق پزشک می تواند مضر باشد.