یکی از وظایف بسیار مهمی که مجلس شورای اسلامی برعهده دارد، بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی از سوی رئیس‌جمهور است و در مواد ۲۰۲، ۲۰۳ و ۲۰۴ آئین‌نامه داخلی مجلس به طور کلی این روند تشریح شده است.
به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری علم و فناوری آنا، به احتمال بسیار زیاد، امروز یکشنبه ۲۱ مردادماه، لیست اسامی وزرای پیشنهادی تقدیم مجلس شورای اسلامی می‌شود. این خبر را روز گذشته شهرام دبیری، معاون پارلمانی رئیس‌جمهو در مراسم تودیع و معارفه خود اعلام کرد. ظاهراً لیست وزرای پیشنهادی تکمیل شده و فقط تکلیف یکی دو مورد از وزارتخانه‌ها کاملاً مشخص نیست و امید می‌رود که امروز تکلیف آنها هم مشخص شود.
یکی از وظایف بسیار مهمی که مجلس شورای اسلامی برعهده دارد، بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی از سوی رئیس‌جمهور است و این اقدام آن‌قدر از اهمیت برخوردار است که رهبر معظم انقلاب در چند دیداری که با نمایندگان مجلس داشتند، بر آن تأکید کرده‌اند.
اما پرسش اصلی آن است که روند بررسی صلاحیت وزرا چگونه خواهد بود؟
در ماده ۲۰۲، ۲۰۳ و ۲۰۴ آئین‌نامه داخلی مجلس درباره روند بررسی صلاحیت وزرا سخن گفته شده است. در ماده ۲۰۲ این آئین‌نامه آمده است: رئیس‌جمهور موظف است حداکثر ظرف مدت دو هفته پس از انجام مراسم تحلیف یا سقوط دولت یا تغییر نیمی از وزرا از ابتدای شروع به‌کار دولت، ضمن تقدیم برنامه کلی، اسامی وزرای پیشنهادی وزارتخانه‌ها را که دارای تجربه و تخصص مرتبط هستند به همراه شرح حال، برنامه‌ها، سوابق و سمت‌های علمی و اجرائی و سایر امتیازات قابل استناد، به مجلس تسلیم کند.
یک هفته پس از معرفى دولت، براى بحث و بررسى خط مشى و اصول کلى برنامه دولت و أخذ رأى اعتماد براى هیئت‌وزیران، جلسات مجلس به‌طور متوالى تشکیل می‌گردد
این ماده می‌افزاید: همچنین رئیس مجلس مکلف است نامه معرفی هیئت‌وزیران و ضمائم آن را در اولین جلسه علنی اعلام وصول و قرائت کند، سپس معرفی‌نامه و مستندات را برای بررسی به کمیسیون یا کمیسیون‌های تخصصی مرتبط ارجاع دهد. کمیسیون یا کمیسیون‌های مرتبط موظفند پس از بررسی صلاحیت، انطباق مدارک، سوابق و برنامه‌های وزیر پیشنهادی و تطبیق آنها با اسناد بالادستی، ظرف مدت یک هفته گزارش خود را به هیئت‌رئیسه ارائه کنند تا برای اطلاع نمایندگان چاپ و توزیع شود. گزارش مذکور قبل از صحبت مخالفان و موافقان توسط سخنگو قرائت می‌شود.
البته این ماده تبصره‌ای هم دارد که این تبصره بر سازوکار ارائه گزارش توسط سخنگوی هر کمیسیون اشاره و تأکید می‌کند: فرصت سخنگو برای ارائه گزارش در مورد هر وزیر ده دقیقه است. در صورتی‌که بررسی برنامه وزیر پیشنهادی به بیش از یک کمیسیون تخصصی ارجاع شده باشد، سخنگوی هر کمیسیون حداکثر به مدت پنج دقیقه گزارش خود را ارائه می‌کند.
یکی دیگر از مفاد قابل استناد در آئین‌نامه داخلی مجلس در روند بررسی صلاحیت وزرا مربوط به ماده ۲۰۳ این آئین‌نامه است. در این ماده آمده است: یک هفته پس از معرفى دولت، براى بحث و بررسى خط مشى و اصول کلى برنامه دولت و أخذ رأى اعتماد براى هیئت‌وزیران، جلسات مجلس به‌طور متوالى تشکیل می‌گردد. با پیشنهاد رئیس و تصویب مجلس، جلسات به‌صورت صبح و بعدازظهر برگزار خواهد شد. مجلس در این جلسات نطق نخواهد داشت.
همچنین ماده ۲۰۴ آئین‌نامه داخلی مجلس در تکمیل مواد ۲۰۲ و ۲۰۳ تأکید می‌کند: قبل از تشکیل اولین جلسه بررسى برنامههاى دولت و أخذ رأى اعتماد هیئت وزیران، نمایندگان مخالف و موافق برنامه، خط مشى و اصول کلى و ترکیب هیئت وزیران و نیز نمایندگان مخالف و موافق هریک از وزیران به تفکیک برنامه و هر وزیر در برگههاى جداگانه یا دستگاه الکترونیک ثبت‌نام می‌کنند.
این ماده می‌افزاید: هریک از نمایندگان حق دارند تمام یا قسمتى از وقت خود را دراختیار نماینده دیگر قرار دهد. در شروع بحث در مورد هیئت وزیران، رئیس‌جمهور برنامه دولت را تشریح و ضمن معرفى وزیران از ترکیب هیئت وزیران دفاع خواهد کرد. پس از آن، مجلس بررسى برنامه دولت و ترکیب هیئت وزیران را با اظهارات پنج نفر از نمایندگان مخالف و پنج نفر از نمایندگان موافق با حفظ ترتیب یک نفر مخالف و یک نفر موافق و هر کدام براى مدت ۱۵ دقیقه انجام خواهد داد.
در بخش دیگری از این ماده آمده است: رئیس‌جمهور یا کسانى که او تعیین خواهد کرد به سؤالات و اظهارات مخالفان پاسخ میدهند. مجموع مدت نطق اولیه رئیس‌جمهور و دفاعیات اخیر دو و نیم ساعت خواهد بود. در پى اظهارات و دفاعیات رئیس‌جمهو، مجلس شور در مورد برنامه‌ها و صلاحیت هریک از وزیران را به صورت جداگانه آغاز خواهد کرد.
چنانچه مجلس به یک یا چند وزیر رأى اعتماد نداد و یا وزارتخانه‌ای به هردلیل وزیر نداشته باشد، رئیس‌جمهور موظف است با رعایت اصل یکصد و سى و پنجم (۱۳۵) قانون اساسى حداکثر قبل از سه ماه فرد یا افراد دیگرى را براى أخذ رأى به مجلس معرفى کند
این ماده می‌افزاید: در مورد هر وزیر دو نفر از نمایندگان مخالف و دو نفر از نمایندگان موافق با حفظ ترتیب یک نفر مخالف و موافق هرکدام براى مدت پانزده دقیقه فرصت خواهند داشت. پس از آن، وزیر و در صورت صلاحدید رئیس‌جمهور به مدت ۳۰ دقیقه براى دفاع از برنامه و صلاحیت وزیر مطروحه وقت خواهند داشت. بحث و بررسى براى تک‌تک وزیران به‌ترتیب حروف الفباى وزارتخانه به همین شیوه انجام مىگیرد، رئیس‌جمهور مىتواند با استفاده از وقت وزیران در پایان و به‌طور یکجا از آنان دفاع کند. پس از آن رأىگیرى به‌عمل مىآید و شمارش و اعلام نتیجه آراء پس از رأىگیرى براى همه وزرا صورت خواهد گرفت. سؤالات کتبى نمایندگان در طول مدتى که برنامه دولت مطرح است از طریق رئیس‌مجلس به رئیس‌جمهور یا وزیر مربوط داده خواهد شد.
لازم به ذکر است در دل ماده ۲۰۴ دو تبصره وجود دارد که در تبصره یک آمده است: «در موارد معرفى یک یا چند وزیر (کمتر از نصف مجموع وزرا) پس از نطق اولیه رئیس‌جمهور به مدت یک ساعت بدون بحث در کلیات برنامه‌ها و ترکیب هیئت وزیران تنها در مورد برنامه‌ها و صلاحیت وزیران پیشنهادى به‌ترتیب فوقالذکر اقدام خواهد شد.»
در تبصره دوم هم این‌چنین آمده است: «چنانچه مجلس به یک یا چند وزیر رأى اعتماد نداد و یا وزارتخانه‌ای به هردلیل وزیر نداشته باشد، رئیس‌جمهور موظف است با رعایت اصل یکصد و سى و پنجم (۱۳۵) قانون اساسى حداکثر قبل از سه ماه فرد یا افراد دیگرى را براى أخذ رأى به مجلس معرفى کند.»
روند بررسی وزرا ثابت است و فرصت چهارده روزه رئیس‌جمهور برای معرفی اسامی سه‌شنبه ۲۳ مرداد تمام می‌شود که اگر امروز لیست وزرا به مجلس تقدیم شود؛ در اصل رئیس‌جمهور زودتر از موعد مقرر این اقدام را انجام داده است و مجلس باید بلافاصله کار خود را برای بررسی صلاحیت وزرا آغاز کند. از مجلس دوازدهم انتظار می‌رود که بدون سوگیری سیاسی و فقط صرفاً براساس سه شاخصه تخصص، تعهد و انقلابی بودن سوابق وزرا را بررسی و به آنها رأی اعتماد دهد.
-
-
-
-
-
-
-
-
