شناسایی علائم آلزایمر ۱۷ سال زودتر

اختلال زوال عقل و بیماری آلزایمر ۱۵ تا ۲۰ سال قبل از ظهور دارای اولین علائم بالینی بدون علامت است. یک تیم تحقیقاتی با استفاده از یک حسگر ایمنی مادون قرمز توسعه یافته در بوخوم آلمان، قادر به شناسایی علائم بیماری آلزایمر در خون تا ۱۷ سال قبل از ظهور اولین علائم بالینی است. این حسگر تا شدن اشتباه بیومارکر پروتئین آمیلوئید بتا را تشخیص می‌دهد. با پیشرفت بیماری، این تا شدن‌های نادرست باعث ایجاد رسوبات مشخصه‌ای در مغز می‌شود که اصطلاحاً به آن پلاک می‌گویند. 

پروفسور کلاوس گرورت (Klaus Gerwert) مدیر مؤسسه مرکز تشخیص پروتئین (PRODI) در دانشگاه روهر بوخوم در این باره می‌گوید: هدف ما تعیین خطر ابتلا به زوال عقل با یک آزمایش خون ساده حتی قبل از تشکیل پلاک‌های سمی در مغز است تا اطمینان حاصل کنیم که درمان می‌تواند به موقع شروع شود. 

در این پژوهش، محققان پلاسمای خون شرکت کنندگان را برای نشانگر‌های زیستی احتمالی آلزایمر تجزیه و تحلیل کردند. نمونه‌های خون بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۲ گرفته شده و سپس منجمد شده بودند.

در آن زمان، شرکت کنندگان در این آزمایش بین ۵۰ تا ۷۵ سال سن داشتند و هنوز بیماری آلزایمر در آن‌ها تشخیص داده نشده بود. برای مطالعه حاضر، ۶۸ شرکت کننده انتخاب شدند که در طی ۱۷ سال پیگیری با بیماری آلزایمر تشخیص داده شده بودند و با ۲۴۰ فرد کنترل بدون بیماری مقایسه شدند.

سنسور ایمنی مادون قرمز ۶۸ شرکت کننده که بعداً به بیماری آلزایمر مبتلا شده بودند را با درجه بالایی از دقت آزمایش شناسایی کرد. برای مقایسه، محققان سایر نشانگر‌های زیستی را با فناوری مکمل و بسیار حساس SIMOA به ویژه نشانگر زیستی P-tau۱۸۱ که در حال حاضر به عنوان یک نشانگر زیستی امیدوار کننده در مطالعات مختلف پیشنهاد شده است، مورد بررسی قرار دادند.

در ادامه محققان اعلام کردند: ما در کمال تعجب متوجه شدیم که غلظت پروتئین فیبر گلیال (GFAP) می‌تواند بیماری را تا ۱۷ سال قبل از مرحله بالینی نشان دهد، حتی اگر دقت بسیار کمتری نسبت به حسگر ایمنی مادون قرمز داشته باشد. با این حال، با ترکیب آمیلوئید بتا شدن تا شدن و غلظت GFAP، محققان توانستند دقت آزمایش را در مرحله بدون علامت افزایش دهند.

محققان بوخوم امیدوارند: تشخیص زودهنگام مبتنی بر آمیلوئید-بتا به استفاده از دارو‌های آلزایمر در مراحل اولیه کمک کند که تأثیر قابل توجهی بر بهبودی داشته باشند. کلاوس گرورت می‌گوید: ما قصد داریم از آزمایش تا شدن اشتباه برای ایجاد یک روش غربالگری برای افراد مسن و تعیین خطر ابتلا به زوال عقل آلزایمر استفاده کنیم. 

گرورت در پایان می‌گوید: در آزمایش‌هایی که تا به امروز انجام گرفته اند، پلاک‌ها یا مستقیماً در مغز با فناوری پیچیده و گران قیمت اسکن PET شناسایی می‌شوند یا به طور غیرمستقیم به روشی کمتر پیچیده با استفاده از غلظت‌های نشانگر زیستی پروتئین در مایع مغزی نخاعی به دست آمده با روش ELISA یا فناوری طیف‌سنجی جرمی تعیین می‌شوند.

بر خلاف تشخیص پلاک ایجاد شده، حسگر ایمونو مادون قرمز نشان دهنده تاخوردگی اشتباه آمیلوئید بتا است که باعث رسوب پلاک بعدی می‌شود. گرورت خاطرنشان می‌کند: با این حال، هنوز بحث برانگیز است که آیا این تا شدن نادرست علت بیماری آلزایمر است یا اینکه فقط یک عامل همراه است.

این تیم تحقیقاتی نتایج به دست آمده با حسگر ایمنی مادون قرمز را در آخرین شماره ژورنال تخصصی Alzheimer’s & Dementia: The Journal of the Alzheimer’s Association منتشر کرده است.