استفاده از تخت کنار مادر یکی از وسایلی است که تمام مادران آن را تجربه کرده اند. اما بعد از آن جدایی این تخت و انتقال کودک به اتاق خودش مستلزم شرایط خاصی است و پزشکان معتقدند، این دوران باید سپری شود تا نوزاد با محیط جدیدی که به آن وارد‌شده، آشنا شود اما علاوه بر همه این موارد، راهکارهایی ساده نیز وجود دارد تا نوزاد شما راحت‌تر با دنیای کنونی کنار بیاید.
راهکارهایی برای خواباندن کودک
ماشین سواری:
اگر از اینکه مرتب فرزندتان را در آغوش بگیرید و دور خانه را بچرخید یا اینکه او را روی پای خود بگذارید و ساعت‌ها تکان دهید تا به خواب برود، خسته و کلافه شده‌اید، به شما پیشنهاد می‌شود که او را سوار ماشین کنید. کودک را در صندلی مخصوص قرار دهید و حدود 20دقیقه الی نیم ساعت، در خیابان‌های اطراف محل زندگی‌تان بدون اینکه توقف کنید، دور بزنید.
بعد از طی این مدت زمان به خانه برگردید و فرزندتان را در حالی که در خواب ناز است، به آرامی به تختش منتقل کنید. می‌توانید برای جلوگیری از بیدارشدن کودک، او را با همان صندلی به خانه منتقل کنید و به آرامی روی تخت بخوابانید. البته پدرها نیز می‌توانند این مسئولیت را به‌عهده بگیرند تا مادر در نبود آنها کمی استراحت کند! و اگر هر دو، وقت اضافه داشتند، می‌توانند همراه فرزندشان سوار ماشین شوند. مطمئن باشید تجربه جالبی است و شاید بتوانید در طول مسیر گفت‌وگویی هم با همسرتان که پس از تولد نوزادتان، زمانی برایش نداشتید انجام دهید.
قدم زدن:
یکی از بهترین و سالم‌ترین راه‌های آرام کردن و خواباندن کودک، قدم زدن است. بسیاری از اوقات، گریه کودک تنها با تغییر مکان متوقف می‌شود. شما می‌توانید با توجه به محل زندگی‌تان حین پیاده‌روی از مناطقی مثل پارک، ساحل، خیابان‌های خلوت یا محل‌هایی که دارای درخت، فواره و… هستند، عبور کنید.
بهتر است زمان پیاده روی را صبح‌ها انتخاب کنید، زیرا در این صورت متوجه می‌شوید که حدود نیم تا یک ساعت پیاده‌روی، تا چه حد روحیه‌تان را تغییر می‌دهد و از اضافه وزن‌تان نیز جلوگیری می‌کند! به‌خصوص پیاده روی به مادرانی که بعد از زایمان به علائم افسردگی مبتلا شده‌اند اکیدا توصیه می‌شود، زیرا در اثر پیاده روی و ورزش از مغز «ایندروفین»ترشح می‌شود که ترشح آن زایل‌کننده ناآرامی‌های روحی و ذهنی بدن است.
صداهای آرامش بخش
تحقیقات نشان داده که بسیاری از صداها تأثیر آرام بخشی روی کودک دارد. به‌خصوص صداهایی که مکان اولیه کودک را به یاد او بیندازد. صداهای آرام بخش برای کودک، اصولا صداهایی یکنواخت هستند که زیر و بم کم و نامحسوسی دارند. بسیاری از مؤسسات تحقیقاتی در کشورهای پیشرفته، اقدام به تهیه موسیقی‌هایی مناسب برای خواب و آرام‌سازی کودک کرده‌اند که در اصطلاح به آن «صداهای سفید» می‌گویند. البته اگر شما دسترسی به این نوع موسیقی ندارید، اصلاً نگران نباشید. لیست زیر می‌تواند جایگزین مناسبی برای موسیقی‌های آرام‌بخش خاص کودک باشد.
- صدای تیک‌تاک ساعت
2- صدای جاروبرقی (البته باید این صدا را امتحان کنید. به این ترتیب که اگر کودکتان از این صدا خوشش آمد، آن را برایش ضبط کنید و برای آرام کردن و خواباندن او استفاده کنید).
3- پنکه‌ای که با دور کند، کار کند.
4- صدای ضبط شده آبشار یا امواج دریا و اقیانوس
5- صدای ماشین ظرفشویی، لباسشویی، ماشین ریش تراش
6- لالایی‌های خانگی. می‌توانید صدای خود را روی کاست ضبط کنید. سعی کنید در این کاست صدای خود را در حال گفتن: «بخواب فرزندم، کوچولوی نازنینم می‌خواد بخوابه» یا «الان وقت خوابه» به‌صورت موزون و آهنگین ضبط کنید یا حتی آهنگ‌های محلی و دوست داشتنی کودک را با صدای خودتان ضبط کنید.
7- موزیک‌های کلاسیک. اکثر نوزادان به موسیقی‌های کلاسیک علاقه‌مندند؛ موسیقی‌هایی که ضرباهنگ آرام و یکنواختی دارند.
8 – گریه کودکتان را ضبط کنید و بعد در هنگام گریه کردن او برایش پخش کنید. این مسئله باعث تعجب کودک می‌شود و برای لحظاتی او را در سکوت فرو میبرد. مطمئن باشید بعد از آن هم، آنچنان تحت‌تأثیر شوک تشخیص صدای خودش قرار گرفته که یادش می‌رود باید گریه و ناآرامی را شروع کند!
اعجاز تصاویر در آرام‌کردن کودک
1- آینه: کودکتان را در حالی که گریه می‌کند یا ناآرام است، جلوی آینه برده و به او اجازه دهید که چهره خود را در آینه ببیند. صورت یا پای او را جلوی آینه ببرید و به سطح آینه بمالید، در این حالت به کودکتان نگاه کنید که چگونه به آینه خیره شده و دیگر صدایی از او به گوشتان نمی‌رسد.
2- چهره خندان و اداهای بامزه: زمانی را برای برقراری ارتباط چهره به چهره با کودکتان قرار دهید. صورت او را مقابل صورت خود قرار دهید و مرتب حالت چهره‌تان را عوض کنید و حالت‌های بامزه و خنده‌دار به‌خود بگیرید. مثلا لپ‌تان را باد کنید یا حالت چشم‌هایتان را عوض کنید. البته بهتر است این تمرین‌ها را در حالی که کودکتان آرام و سرشوق است انجام دهید و به خاطر بسپارید که از کدام صورت شما خوشش آمده تا در هنگام گریه کردن او، فورا آن حالت را برایش به نمایش بگذارید!!
3- اشیا و اشخاص متحرک: یکی دیگر از راهکارهای آرام کردن کودک آن است که او را مقابل اشیا یا اشخاص در حال حرکت، مانند پاندول ساعت، پنکه سقفی، آکواریوم پر از ماهی، برگ درختان، آتش شومینه، ماشین‌های در حال حرکت، افراد در حال ورزش یا دوچرخه‌سواری، امواج ساحل یا بازی بچه‌ها در حیاط یا پارک مقابل‌تان قرار دهید.
نوازش‌های آرامش بخش
نوازش‌های پدرانه: یکی از روش‌های نوازش که پدران به راحتی می‌توانند آن را اجرا کنند، این است که پدر روی زمین یا تخت دراز بکشد، به حالتی که گوش‌های کودک مقابل قلبش قرار بگیرد. در این حالت متوجه خواهید شد که آرامش عجیبی به کودک دست می‌دهد و حتی تنفس او هماهنگ با صدای قلب شما خواهد شد. در این هنگام به خاطر سکوت و آرامش شگرفی که کودک دارد، به‌تدریج مچ دست او رها و عضلات بدنش شل می‌شود. این روش برای نوزادان 4، 3ماهه بسیار مفید است.
نوازش سر کودک: طی تحقیقات به عمل آمده، مشخص شده است که بسیاری از کودکان، هنگامی که تحت نوازش ناحیه سر خود قرار می‌گیرند، به‌طوری باور نکردنی دچار آرامش می‌شوند. البته مطمئنا اگر این حالت نوازش را همراه با جملات مثبت و قربان صدقه رفتن همراه کنید، تأثیر آن چند برابر خواهد شد.
بازی های متفاوت برای ارتباط بهتر مادر و کودک
بازی آدمک‌های انگشتی
گروه سنی: 3- 8 سال.
هدف: تقویت خلاقیت و افزایش مهارت در طراحی.
یک کاغذ بردارید و دستتان را با انگشتانی باز، روی آن بگذارید و یا خودکار دور تا دور دست و انگشتان را بکشید، به گونه‌ای که وقتی دستتان را بر می‌دارید. نقش دستتان بر روی کاغذ باشد. سپس با کمک فرزندتان هر یک از انگشتان روی کاغذ را با استفاده از ماژیک یا مداد رنگی به صورت یک آدم در آورید. دقت کنید که شکل هر انگشت متفاوت از دیگری باشد. برای این کار می‌توانید از مدل‌های مختلف مو، چشم، ابرو و… استفاده کنید. سپس برای هر کدام از این آدمک‌ها با توجه به شکل و ظاهرشان نامی بگذارید. در حین این کار، نام انگشتان را نیز می‌توانید به فرزندتان یاد دهید. می‌توانید از حبوبات برای چشم و بینی و نخ و کاموا برای موها نیز استفاده کنید.
بازی 2 بطری صدادار
وسایل مورد نیاز: یک بطری کوچک و خالی نوشابه با آب معدنی، یک مشت نخود، لوبیا، عدس با سنگریزه و گوش ماهی و … یک ورقه 5A، مداد رنگی، چسب.
هدف: افزایش خلاقیت و مهارت در ساخت یک وسیله.
گروه سنی : 5/2 تا 7 سال.
یک بطری خالی کوچک بردارید و از فرزندتان بخواهید تا از میان حبوبات یا سنگ و گوش ماهی‌های موجود مقداری درون بطری بریزد، به طوری که تا نیمه پر شود. سپس در بطری را ببندید.
بازی دنیای ما
وسایل مورد نیاز:
گروه سنی: 3 تا 10 سال.
هدف: افزایش خلاقیت و درک زیبایی‌های محیط.
به همراه کودکتان به پارک یا باغ وحشتی بروید. (این بازی را می‌توانید در هنگام سفر هم انجام دهید) کیسه‌ای به او بدهید و از او بخواهید تا انواع سنگ‌های زیبا و کوچکی را که می‌بیند جمع کند. در منزل آنها را با کمک خودش خوب بشورید و سپس از او بخواهید تا با آنها یک شکل یا مجسمه زیبا درست کند.
شما می‌توانید در بازی‌ها، به شخصیت کودکتان پی ببرید. کافی است به بازی او و دوستانش نگاه کنید. رفتارهای او، نماد کامل نحوه تربیت شما می‌باشد صبور یا کم تحمل، عصبی یا آرام، خوش برخورد یا بداخلاق و…
بازی کدوم صدا، کدوم حرکت
وسایل مورد نیاز: ظرف، قاشق، چنگال و…
هدف: افزایش حافظه و تمرکز شنیداری و مهارت‌های حرکتی.
گروه سنی: 3 تا 9 سال.
ساختار این بازی به گونه‌ای است که می‌تواند برای هر گروه سنی- بر اساس انتخاب صوت و حرکت- قابل استفاده باشد.
ابتدا از کودک خود بخواهید تا به اصواتی که ایجاد می‌کنید، گوش دهد به طور مثال با شنیدن صدای دست زدن، کودک باید پای راست خود را بالا بیاورد و به حرکت ادامه دهد یا همراه با صدای برخورد قاشق به ظرف بر روی زمین دراز بکشد و به حرکت خود ادامه دهد یا با شنیدن صدای برخورد قاشق و چنگال به هم، شروع به دست زدن کند.
یک صدای زمینه را پخش کنید و یکی از این اصوات را ایجاد کنید تا در حین حرکت با صدای زمینه آن کار را نیز انجام دهد. در این بازی خلاقیت والدین برای ابداع نوع حرکت، کمک زیادی به جذابیت بازی و تخلیه انرژی کودک می‌کند. برای اینکه مهارت‌های شنیداری کودک بیش از پیش تقویت شود، بهتر است که والدین به گونه‌ای صوت را ایجاد کنند که کودک آن را نبیند و تنها با اتکا به قدرت شنیداری خود- فارغ از حس بینایی- حرکت مخصوص را به آن صدا ربط دهد. در این بازی می‌توانید از 2 تا 5 نوع صدا و حرکت، بر حسب سن و تمرکز و دقت کودک استفاده کنید.
بازی دنیای کلمات
وسایل مورد نیاز: کاغذ، خودکار، نی یا چوب کبریت.
گروه سنی: 6 تا 11 سال.
هدف: تقویت حافظه و تمرکز.
بر روی یک کاغذ شکلی را بکشید، مانند یک خانه. از فرزندتان بخواهید تا چند دقیقه خوب به این تصویر نگاه کند و سپس آن را از جلوی او بردارید و از او بخواهید تا همین شکل را با نی یا چوب کبریت بر روی زمین بسازید. بهتر است این کار را از شکل‌های آسان به سخت انجام دهید.