سوختگی درجه 1
در این نوع سوختگی فقط لایه خارجی پوست (اپیدرم) با آسیب مواجهه می‌شود. قرمزی و سوزش شدید از علائم این درجه از سوختگی است. این نوع سوختگی که به‌نام سوختگی سطحی نیز شناخته می‌شود. دارای علائمی مانند پوسته‌پوسته شدن محل آسیب‌دیده است.
درد این نوع سوختگی می‌تواند در بازه 1 الی 2 ساعته تسکین یابد. نحوه مراقبت از سوختگی سطحی به این‌صورت است که محل آسیب‌دیده با آب نسبتاً سرد شستشو داده می‌شود. سپس در صورت نیاز با استفاده از پمادهای مخصوص، سوزش پوست التیام می‌یابد.
سوختگی درجه 2
در این نوع سوختگی هم سطح پوست (اپیدرم) و هم لایه دوم پوست (درم) درگیر سوختگی می‌شوند. تورم، قرمزی، سفیدی و لک‌دار شدن پوست از علائم این دسته سوختگی است. در بسیار موارد در این نوع از سوختگی تاول نیز مشاهده خواهد شد.
درد و سوزش ازجمله نشانه‌های بارز این دسته سوختگی محسوب می‌شوند. این نوع سوختگی معمولاً در اثر ریختن مایعات داغ بر روی پوست ایجاد خواهد شد. این نوع از سوختگی ممکن است باعث تورم و قرمزی، سفیدی یا لکه‌دار شدن پوست شود. بهتر است که در اکثر مواقع از فروشگاه آنلاین آب، آب معدنی سفارش داده و دریخچال خانه داشته باشید تا درمواقع حساس در دسترس تان باشد.
نحوه مراقبت از پوست بعد از سوختگی به این صورت است که باید محل مربوطه را به‌منظور کاهش درد و آسیب به لایه‌های زیرین پوست حدود 10 الی 20 دقیقه در معرض آب سرد قرار داد. پس از آن استفاده از پماد ضد سوزش، آلوئه ورا، عسل و کمپرس سرد برای تسکین درد پیشنهاد می‌شود.
سوختگی درجه 3
شدیدترین نوع سوختگی مربوط به سوختگی‌های درجه 3 است. در سوختگی درجه سه معمولاً لایه چربی پوست نیز درگیر خواهد شد. محل آسیب‌دیده در این نوع سوختگی به رنگ قهوه‌ای و سیاه دیده می‌شود و پوست ممکن است بافت چرمی به خود بگیرد. همچنین در سوختگی درجه 3 ممکن است محل مربوطه در اثر اختلال اعصاب برای چندساعتی بی‌حس شود. برای مراقبت از سوختگی درجه 3 بهتر است در وهله اول به اورژانس مراجعه کرده و سپس مطابق با دستورات پزشک از داروها و پمادهای مخصوص استفاده کرد.
انواع سوختگی پوست
آنچه قبل از مراقبت از پوست سوخته و مراقبت از پوست بعد از سوختگی باید بدانیم، انواع سوختگی است. پس از شناخت نوع سوختگی می‌توان در مورد آن تصمیم جدی گرفت. در ادامه این بخش با انواع سوختگی آشنا خواهیم شد.
سوختگی شیمیایی
سوختگی‌های شیمیایی به‌عنوان سوختگی سوزاننده نیز شناخته می‌شوند. این نوع سوختگی معمولاً در اثر برخورد پوست بدن با اسید قوی، تینر، پاک‌کننده‌های قوی، بنزین و غیره ایجاد می‌شود. سوختگی شیمیایی در صورت عدم توجه می‌تواند اندام‌های داخلی را تحت‌تأثیر قرار دهد.
توجه کنید که در صورت سوختگی پوست یا قورت دادن هر یک از مواد فوق، فوراً به بیمارستان مراجعه کرده و در طول مسیر دهان را از نظر بریدگی یا سوختگی بررسی کنید. مصرف شیر نیز در صورت قورت دادن پاک‌کننده‌ها می‌تواند کمی مؤثر باشد. سوختگی و مراقبت های بعد از آن در سوختگی شیمیایی باید تحت نظر پزشک باشد.
سوختگی حرارتی
سوختگی حرارتی از دیگر انواع سوختگی محسوب می‌شود که بیشتر کودکان در معرض خطر آن هستند. این نوع از سوختگی معمولاً از تماس پوست با مواد داغ شده مانند آب جوش، بخار، روغن پخت‌وپز داغ، آتش و غیره ایجاد می‌شود. مراقبت های بعد از سوختگی حرارتی معمولاً وابسته به عمق سوختگی متفاوت است اما به‌طور کلی برای سوختگی‌های سطحی پمادهای رایج در داروخانه، آب سرد و غیره پیشنهاد می‌شود.
سوختگی تابشی
سوختگی تابشی یا درماتیت پرتویی یک عارضه جانبی رایج در اثر پرتودرمانی برای درمان برخی از انواع سرطان است. در این روش پرتوهایی نظیر پرتوایکس، پرتو ماوراءبنفش و غیره از طریق دستگاهی، سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند. این روش درمانی می‌تواند باعث زخم، خارش یا قرمز شدن پوست شود. با توجه به این موضوع در خصوص نحوه مراقبت از این سوختگی‌ها باید با پزشک مشورت شود.
سوختگی الکتریکی
سوختگی الکتریکی زمانی اتفاق می‌افتد که پوست در تماس برق قرار بگیرید. در چنین مواردی در صورت شدت بالای الکتریسیته، بدن و اندام‌ها دچار سوختگی جدی می‌شوند. سوختگی الکتریکی از جمله سوختگی‌های خطرناک و نادر محسوب می‌شود که در صورت سهل‌انگاری در مراقبت از پوست بعد از سوختگی، منجر به نقص عضو، قطع عضو یا مرگ خواهد شد.
دلایل سوختگی پوست
دلایل سوختگی پوست متفاوت هستند اما به‌طور کلی موارد زیر می‌توانند از جمله مهم‌ترین دلایل سوختگی پوست در نظر گرفته شوند:
- سوختن با مایعات داغ و در حال جوش
- سوختگی با انواع اسید و مواد شیمیایی
- استفاده بیش‌ازحد از سولاریم و یا برنزه‌سازی ناصحیح پوست
- سوختگی با انواع کبریت، شمع، فندک و غیره
نکته حائز اهمیت در مورد دلیل سوختگی که نباید از خاطر برد، این است که در کلیه موارد در صورت سوختگی محل‌هایی نظیر مفصل، ساعد، مچ پا، ستون فقرات، شانه و غیره حتماً باید به پزشک مراجعه کرد. همچنین راه‌های مراقبت از پوست بعد از سوختگی توصیه‌شده توسط پزشک را جدی گرفت.
راه‌های درمان و مراقبت از پوست بعد از سوختگی
درمان و مراقبت از زخم بعد از جراحات سوختگی متفاوت است و این مراقبت وابسته به نوع سوختگی می‌تواند یک الی 2 هفته به طول بیانجامد. در این بازه می‌توان به کمک راه‌حل‌های پیشنهادی و رایج اقدام به کاهش سوزش و بهبود سریع‌تر کرد. در ادامه این بخش با راه‌های درمان و مراقبت از پوست بعد از سوختگي آشنا خواهیم شد.
آب‌خنک
اولین اقدامی که باید در هنگام سوختگی جزئی انجام داد این است که محل سوختگی را حدود 20 دقیقه در معرض آب‌خنک (نه سرد) قرار داد. پس از آن به‌منظور شستن زخم سوختگی می‌توان از آب و صابون ملایم استفاده کرد.
کمپرس خنک
پارچه‌ای مرطوب و تمیز را به فواصل 5 الی 15 دقیقه به جهت کاهش درد، سوزش، درد و تورم می‌توان روی ناحیه آسیب‌دیده قرار داد. کمپرس سرد معمولاً روی سوختگی‌های بسته و جزئی پیشنهاد می‌شود و استفاده از آن‌ها در زخم‌های باز به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. توجه کنید که استفاده بیش‌ازحد از کمپرس سرد باعث تحریک سوختگی خواهد شد.
پماد آنتی‌بیوتیک
استفاده از پمادها و کرم‌های آنتی‌بیوتیک در جلوگیری از عفونت محل آسیب‌دیده نقش دارند. استفاده از پمادهای آنتی باکتریال مانند باسیتراسین یا نئوسپورین می‌توانند در عدم عفونت سوختگی مؤثر باشند. معمولاً برای مراقبت از پوست بعد از سوختگی شدید پانسمان پارچه‌ای پیشنهاد می‌شود.
آلوئه ورا
گیاه آلوئه ورا معروف «گیاه سوختگی» می‌تواند در درمان سوختگی‌های درجه‌یک و دوم مؤثر باشد. آلوئه ورا با خاصیت ضدالتهابی در کاهش رشد باکتری در محل زخم و بهبود گردش خون در محل سوختگی مؤثر است. (در خصوص استفاده از محصولات با پزشک خود مشورت کنید.)
عسل
مطالعات نشان می‌دهد، استفاده از عسل در درمان زخم‌های جزئی و بازسازی و مراقبت از پوست بعد از سوختگی مؤثر است. چراکه عسل دارای خواص ضدالتهابی، ضد باکتریایی و ضد قارچی است.
عدم قرار دادن زخم در معرض نور خورشید
پیشنهاد می‌شود برای ترمیم و مراقبت از پوست بعد از سوختگی، در طول درمان سوختگی تمام تلاش خود را بکنید تا سوختگی در معرض نور مستقیم خورشید قرار نگیرد. پوست سوخته به‌شدت در معرض نور شدید خورشید تحریک خواهد شد. استفاده از لباس‌های پوشیده در چنین مواردی راهکاری مؤثر است.
عدم تحریک تاول
اگر سوختگی منجر به تاول شد، حتی اگر وسوسه شدید، به‌هیچ‌عنوان تاول را سوراخ نکنید؛ چراکه آب داغ موجود در تاول موجب سوختگی بافت‌های دیگر و عفونت زخم خواهد شد. در چنین مواردی سعی کنید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
استفاده از مسکن‌های رایج
در صورت احساس درد فراوان می‌توان پس از مشورت پزشک از مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن Motrin، استامینوفن، ناپروکسن و غیره استفاده کرد. نکته قابل‌توجه که در این بخش وظیفه خود دانستیم یادآوری کنیم، این است که مادربزرگ‌ها همواره راه‌های مطلوبی برای تسکین درد دارند. اما برخی از راه‌های درمانی آن‌ها به جهت راه‌های مراقبت از پوست بعد از سوختگی پیشنهاد نمی‌شود.
موارد ذیل ازجمله روش‌های سنتی هستند که می‌توانند موجب عفونت و تحریک پوست سوخته شوند؛ پس بهتر است در هنگام سوختگی از آن‌ها استفاده نکنید.
- کره (مصرف مداوم آن در محل سوختگی موجب عفونت می‌شود.)
- روغن (استفاده از هرگونه روغن گیاهی به جهت التیام زخم توصیه نمی‌شود. شواهد نشان می‌دهد روغن‌های گیاهی اثری در التیام و تسکین درد سوختگی ندارند.)
- سفیده تخم‌مرغ (مصرف مداوم سفیده تخم سبب بروز واکنش آلرژیک خواهد شد.)
- خمیردندان (مصرف خمیردندان در حین سوختگی موجب تحریک و عفونت محل آسیب‌دیده خواهد شد. )
- یخ (استفاده از این ماده و قرار دادن مستقیم آن روی زخم نیز می‌تواند باعث سوختگی سرد شود.)
نحوه شستشو زخم و مراقبت از پوست بعد از سوختگی
- پس از سوختگی، ابتدا منبع سوختگی را حذف کنید. اگر لباسی در حال لمس یا پوشاندن محل سوختگی است، آن را بردارید.
اگر لباس به محل سوختگی چسبید، آن را در جای خود بگذارید. زیورآلات نزدیک محل سوختگی را بردارید؛ زیرا تورم باعث می‌شود بعداً برداشتن آن‌ها دشوار شود. - محل سوختگی را برای 10 دقیقه زیرآب نسبتاً خنک قرار دهید. به‌هیچ‌عنوان از یخ استفاده نشود.
قرار دادن محل سوختگی در معرض پنکه و کولر نیز راهکار مناسبی برای زمان‌هایی است که آب تمیز و جاری وجود ندارد. - بهترین مایع برای شستشوی سوختگی صابون ملایم و بدون عطر است. محل سوختگی را برای پیشگیری از رشد باکتری، با آب و صابون بشویید.
- اگر پوست دچار تاول شد، از آن مراقبت کرده و روزانه آن را با آب و صابون ملایم بشویید. استفاده از پمادهای ضد باکتریایی نیز بسیار کمک‌کننده است.
اگر وسوسه می‌شوید که تاول را بترکانید آن را با پانسمان استریل بپوشانید. - اگر زخم نسبتاً جزئی است، از کرم مرطوب‌کننده حاوی عسل یا آلوئه ورا به جهت آب‌رسانی به محل آسیب‌دیده استفاده کنید.
در صورتی که زخم عمیق است، حتماً به پزشک مراجعه کنید. - به‌هیچ‌عنوان تاول ترکیده را با چسب نپوشانید؛ بلکه از باندهای استریل استفاده کنید.
- استحمام بعد از سوختگی در آسیب‌دیدگی‌های جزئی پس از 1 روز مشکلی ندارد؛ اما برای سوختگی‌های عمیق بهتر است آن را پوشانده و سپس حمام کنید.
- اگر احساس تب، تورم و التهاب شدید داشتید، حتماً در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
جمع‌بندی
هنگامی که مراقبت از پوست بعد از سوختگی به‌درستی انجام شود، درمان هم سریع‌تر خواهد بود. زخم‌های حاصل از آن در بازه کمتری التیام می‌یابند و احتمال مراجعه به پزشک و بستری نیز کمتر خواهد شد. مهم‌ترین نکته‌ای که باید در حین مراقبت از پوست سوخته به آن توجه کرد، عدم استفاده از مواد عفونت‌زا و آب‌رسانی به زخم‌های سطحی است.
پس همواره برای مراقبت از زخم سوخته از آب و صابون ملایم برای کاهش باکتری‌ها استفاده کرده و در صورت بروز تب، تورم و غیره بدون لحظه‌ای تعلل به پزشک مراجعه کنید. سوختگی‌ها را جدی بگیرید و در جهت درمان آن تلاش کنید. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان دچار سوختگی وسیع و عمیقی شده است و خروج از منزل و حضور در کلینیک درمانی، مقدور نیست؛ می‌توانید از طریق صفحه یا شماره درخواست خود را برای معاینه در منزل و تعویض پانسمان و مراقبت از پوست بعد از سوختگی توسط متخصصان آچاره، ثبت نمایید.