تنگی کانال مچ دست چیست؟

تنگی کانال مچ دست چیست؟ علائم، راه های درمان و تشخیص

تنگی کانال مچ دست یا همان سندرم تونل کارپال (CTS) در اثر فشار بر روی عصب مدیان ایجاد می‌شود. تونل کارپال یک گذرگاه باریک است که توسط استخوان‌‎ها و رباط‎‌ها در کف دست احاطه شده است. هنگامی‌‎که عصب میانی آن به دلایلی مثل التهاب تاندون‎‌ها یا تورم خود تونل فشرده می‎‌شود، علائمی مثل :

• بی‎‌حسی
• گزگز و ضعف در دست
• انگشتان به ‎خصوص انگشت شست یا بازو بی حس می‎‌شود.

نوع آناتومی مچ دست، مشکلات سلامتی و انجام حرکات تکراری دست می‎‌تواند به بروز این مشکل کمک کند. انستیتوی ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی (NINDS)، سندرم تونل کارپال را به ‎عنوان شایع‎‌ترین و شناخته شده ‎ترین نوروپاتی که در آن اعصاب محیطی بدن فشرده یا آسیب می‎‌بینند، توصیف می‎‌کند.

به طور معمول مشکل تنگی کانال مچ دست در سنین ۴۵ تا ۶۴ سالگی ایجاد می‌‎شود و شیوع آن با افزایش سن افزایش می‎‌یابد. می‏‌تواند در یک یا هر دو مچ دست ظاهر شود و در زنان بیشتر از مردان رخ می‎‌دهد. سندرم تونل کارپال از نوع پیش‌رونده است و عدم درمان به موقع آن می‎‌تواند منجر به از کار افتادن کامل دست شود و بر کیفیت زندگی تأثیر منفی بگذارد. گاهی آسیب عصب مدیان به حدی است که ممکن است بی‏‌حسی دائمی در انگشتان و ضعف دائمی در عضلات به وجود آید.

خبر خوب این است که یک روند درمانی مناسب می‎‌تواند علائم گزگز و بی‏ حسی را برطرف کرده و عملکرد طبیعی مچ دست را بازیابی کند. بنابراین به محض مشاهده علائم ذکر شده حتما به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کنید.

در مورد علائم تنگی کانال مچ دست بیشتر بدانید

اصولا علائم تنگی کانال مچ دست به تدریج ظاهر می‏‌شوند و شامل موارد زیر هستند:

• سوزن‏ سوزن شدن یا بی‎‌حسی. ممکن است احساس سوزن‎سوزن شدن و بی‌‏حسی در انگشتان یا دست خود داشته باشید. معمولاً بیشتر انگشت شست و انگشت اشاره تحت تأثیر قرار می‏‌گیرند. احساس بی‏‌حسی یا گزگز ممکن است از مچ دست به سمت بازو حرکت کند. این علائم غالباً هنگام نگه‌داشتن فرمان، تلفن یا روزنامه بروز می‎‌کنند یا ممکن است شما را از خواب شبانه بیدار کنند.
• ضعف. ممکن است در دست خود احساس ضعف داشته باشید و در اثر آن اشیا را به طور ناگهانی رها کنید. این مسئله ممکن است به دلیل بی‎‌حسی در دست یا ضعف عضلات انگشت شست باشد که توسط عصب مدیان کنترل می‎‌شوند.

برای یک فرد مبتلا به تنگی کانال مچ دست باز کردن درب یک بطری نوشابه، دست زدن به دکمه‏ ها یا تایپ کردن روی صفحه کلید می‎‌تواند یک چالش باشد. در صورت عدم درمان، عضلات قاعده انگشت شست ممکن است تحلیل روند و فرد دیگر نتواند گرما و سرما را با انگشت شست خود تشخیص دهد. علائم این سندرم معمولا پس از استفاده از دست آسیب‎ دیده بدتر می‎‌شوند.

علت تنگی کانال مچ دست چیست و چه کسانی بیشتر دچار این مشکل می‌شوند؟

همان‌طورکه ذکر شد، تونل کارپال یک مجرای باریک و سفت از میان استخوان‏‌ها و رباط‏‌ها در قاعده دست است و عصب و تاندون‏‌های میانی نیز درون آن قرار دارند. گاهی این مجرا باریک‎‌تر می‎‌شود زیرا تاندون‌‏ها تحریک شده و ملتهب می‎‌شوند یا اینکه تورم دیگری باعث فشار بر عصب مدیان آن می‌‏شود.

کف دست، انگشت شست و سه انگشت دیگر توسط عصب مدیان کنترل می‌‎شوند. به‎ همین‏ دلیل است که بی‏‌حسی و گزگز در ۴ انگشت حس می‌‏شود و در انگشت کوچک علائمی دیده نخواهد شد. این عصب میانی همچنین عضله‌‏ای را کنترل می‏‌کند که انگشت شست را از طریق کف دست حرکت می‌‏دهد تا انگشت کوچک را لمس کند.

فشار بر روی این عصب می‌‏تواند منجر به درد، بی‏‌حسی و ضعف در مچ دست شود و این مسئله ممکن است باعث حرکت درد به سمت بازو و حتی شانه شود. تنگی کانال مچ دست می‏‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. با این‎‌حال، اگر شخص مرتباً از مچ دست یا انگشتان خود استفاده کند، به عنوان مثال هنگام تایپ کردن، احتمال بروز آن بیشتر است. گاهی اوقات، هیچ دلیل مشخصی برای آن وجود ندارد.

تصور می‏‌شود شایع‎‌ترین دلایل بروز سندروم تونل کارپال عبارتند از:

• انجام مستمر کارهای تکراری با دست
• استفاده مکرر از ابزار دستی
• ارتعاش و لرزش مداوم دست
• استرس و فشار کاری
• بارداری، مثلا به دلیل اِدم یا احتباس مایعات
• آرتریت روماتوئید التهابی
• کم‏‌کاری تیروئید
• ضربه، مانند دررفتگی یا شکستگی مچ دست
• مشکلات ساختاری یا ضایعات در مفصل مچ دست
• بروز کیست یا تومور در تونل کارپال
• غده هیپوفیز بیش فعال
• هر نوع تورم یا التهاب در اطراف تاندون‏‌های کف دست

اگر تنگی کانال مچ دست درمان نشود چه مشکلاتی رخ می دهد؟

برخی از موارد ممکن است باعث ایجاد خطر در تحریک و یا آسیب رسیدن به مدیان شود. این موارد عبارتند از:

• آرتروز، شکستگی و در رفتگی در مچ دست می تواند باعث تغییر شکل استخوان های مچ دست شود. همچنین می تواند باعث تنگی در فضای داخل تونل کارپال شود و به عصب مدیان فشار وارد کند. برخی از افراد به صورت ژنتیکی مجرای کوچکتری دارند و همین امر ممکن است باعث شود فرد زودتر به این بیماری مبتلا شود.
• همانطور که گفته شد این بیماری در زنان بیشتر از مردان دیده می شود. علت این مساله ممکن است به خاطر کوچکتر بودن ناحیه تونل کارپال در زنان باشد.
• وجود برخی از بیماری ها مانند دیابت احتمال آسیب عصبی مانند آسیب به عصب مدیان را افزایش می دهد.
• آرتریت روماتوئید باعث التهاب سیستم استخوانی عضلات می شودکه بر روی لایه اطراف تاندون ها تاثیر گذار می باشد. این شرایط به عصب مدیان فشار وارد می کند.
• دیگر عامل مهم در ابتلا به این سندرم چاقی می باشد.
• در دوران بارداری و یائسگی ممکن است احتباس مایعات به وجود بیاید که این مسئله ممکن است باعث افزایش فشار داخل تونل کارپال و تحریک عصب مدیان می شود.

چطور می توان از تنگی کانال مچ دست پیشگیری کرد؟

با کاهش فشار روی دست و مچ دست می توان تا حدودی از خطر ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد. برای کم کردن احتمال ابتلا به این بیماری توضیه می شود:

• اگر همیشه با موس و صفحه کلید کار می کنید به آرامی کار کنید و از صفحه کلید به آرامی استفاده کنید.
• سعی کنید هر چند دقیقه یکبار به آرامی دست و مچ های خود را بکشید و خم کنید.
• سعی کنید صفحه کلید را در ارتفاع آرنج و یا کمی پایین تر قرار دهید تا از خم کردن مداوم دست جلوگیری شود.
• از موس کامپیوتری استفاده کنید که راحت باشد و باعث خسته شدن دست شما نشود.

تشخیص تنگی کانال مچ دست

بهترین جراح مغز و اعصاب در تهران برای تشخیص این بیماری علاوه بر معاینه برخی از آزمایشات را برای بیمار تجویز می کند. این آزمایش ها عبارتند از:

تصویر برداری به وسیله اشعه ایکس

پزشک ممکن است برای تشخیص دلایل ایجاد بیماری از تصویر برداری به وسیله اشعه ایکس استفاده کند.

الکترومیوگرافی

در این آزمایش پزشک یک الکترود همراه با سوزن نازک در عضلات قرار می دهد تا زمان انقباض و استراحت عضلات بتواند فعالیت الکتریکی را ارزیابی کند. این روش می تواند آسیب وارد شده به عضلات توسط عصب مدیان را شناسایی کند.

بررسی هدایت عصبی

نوعی الکترومیوگرافی وجود دارد که در این روش دو الکترود بر روی پوست بیمار چسبانده می شود. به وسیله یکی از این الکترودها یک شوک از طریق عصب مدیان داده می شود تا بتوانند تشخیص دهند که تکانه های الکتریکی در تونل کارپال کاهش پیدا کرده است و یا خیر.

درمان تنگی کانال مچ دست

پس از شروع و مشاهده علائم بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کرده تا روند درمانی را آغاز کند. در مراحل اولیه بیماری ممکن است انجام برخی کارهای ساده به بهبود روند بیماری کمک کند. در ادامه برخی از این کارها را بیان می کنیم.

• استراحت دادن های مکرر به دست در زمان کار
• از انجام فعالیت هایی که باعث تحریکم علائم می شوند خودداری کنید
• برای کاهش تورم در مچ دست از کیسه یخ استفاده کنید
• می توانید از آتل دست استفاده کنید. این حرکت باعث عدم حرکت دست می شود که به بهتر شدن علائمی مانند بی حسی و گز گز کردن دست کمک می کند.

اگر بیمار به درمان ها پاسخ ندهد و دچار علائمی شدید تر باشد ممکن است پزشک روش های درمانی زیر را توصیه کند.

جراحی آندوسکوپی

در این روش جراح از دستگاه آندوسکوپ استفاده می کند. این دستگاه دارای دوربین کوچکی می باشد که امکان دیدن داخل تونل کارپال را برای پزشک ایجاد می کند. این روش ممکن است درد کمتری را برای بیمار به همراه داشته باشد.

جراحی باز

در این روش جراح در مسیر تونل کارپال یک برش در کف دست ایجاد می کند و با برش دادن رباط، عصب را آزاد می کند.