نقش نخبگان در توسعه و پیشرفت کشور

موضوع: قائم مقام بنیاد ملی نخبگان با حضور در برنامه گفتگوی خبری به پرسش ها درباره نقش نخبگان در توسعه و پیشرفت کشور پاسخ داد.

مجری: امروز سیزدهمین همایش ملی نخبگان با حضور رئیس جمهور و حدود ۷۰۰ نخبه آغاز شد. نخبگانی که در این سال‌ها دستاورد‌های آنها هم چشمگیر بوده و هم بازتاب‌های جهانی داشته است به نحوی که در برخی رشته‌ها جایگاه علمی ایران در دنیا مثل نانو تک رقمی شده است. البته سیاست‌های حمایتی دولت از نخبگان و نیز تلاش‌های نخبگان در این جایگاه علمی تأثیرگذار بوده است.

سؤال: آقای سید افقهی این همایش‌ها به چه شکلی بوده، آیا طرح ارائه کردند، دستاورد ارائه کردند در این همایش یا از فاز دیگری این کار پیش رفته است؟
آقای سید افقهی قائم مقام بنیاد ملی نخبگان: همایش ملی نخبگان دوره سیزدهم آن امروز برگزار شد، این همایش تمرکزش بر روی گفتمان سازی است. جریان نخبگانی؛ اهمیت دادن هم جامعه و هم حکومت و دولت به جامعه نخبگانی است و در بیان تبیین ضرورت توجه به نخبگان تلاش می‌کند فضا را به گونه‌ای مهیا کند بیش از پیش هم بخش خصوصی و هم قاطبه مردم به اهمیت موضوع آگاه شوند. این همایش شعارش بر اساس آن چه در بنیاد ملی نخبگان پس از سال‌ها تجربه، سعی و خطا و برنامه ریزی افراد ذی مدخل حوزه نخبگان انجام شد. شعار پیشرانی پیشرفت را بر اساس اثربخشی نخبگان و محوریت قرار دادن اثربخشی نخبگان انتخاب کرد. در حقیقت نخبه را کسی می‌دانیم که بتواند در حل مشکلات کشورش و یک مسأله مهمی از کشورش، نقش مهم و اثربخشی را داشته باشد و این است که نخبه را از غیرنخبه تمییز می‌دهد و تغییر ایجاد می‌کند بین یک فردی که نخبه هست و نخبه نیست؛ لذا این همایش رویکردش این بود که با دعوت از نخبگان، راهکار‌هایی که در بهبود وضعیت کشور در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و علمی دارد را دریافت کند. لذا بر اساس فراخوانی که داده شد از طریق سامانه اطلاعاتی بنیاد، چیزی در حدود دوهزار نفر در سامانه ثبت نام کردند از بین نخبگانی که در برنامه‌های بنیاد پیش از این حضور داشتند، مشارکت داشتند و شناسایی شده بودند، دعوت شدند به این که ایده هایشان و نظرات خودشان را برای بنیاد بفرستند و در یک فرایند حدود یک ماه و نیمه این پیشنهادات این عزیزان و درخواست‌های سخنرانی که داشتند.

سؤال: خود طرح‌ها و دستاوردهایشان به صورت فیزیکی نبود؟
آقای سید افقهی: آن چه که در این همایش محور بود؛ در حقیقت پیشنهادات نخبگان بود برای افزایش اثربخشی در حاکمیت.

 سؤال: یعنی بیشتر در قالب سخنرانی بود، اما طرح هایشان وجود خارجی داشت، درست است؟
آقای سید افقهی: بله، صد درصد، در بنیاد طرح‌ها متعدد است.

سؤال: چند تا بودند تعداد این نخبه‌ها که تقاضا داده بودند؟
آقای سید افقهی: افرادی که در سامانه تقاضا داده بودند چیزی حدود دو هزار نفر بودند که مخاطب برنامه نخبگان بودند.

سؤال: بعد شما چند نفر را پذیرفتید؟
آقای سید افقهی: ما از بین اینها ۷۰۰ نفر را برای حضور در برنامه‌ها انتخاب کردیم در دو همایشی که امروز و فردا برگزار می‌شود، که امروز در حضور رئیس جمهور برگزار می‌شود و فردا در محضر رهبر معظم انقلاب خواهیم بود. برای این دو روز ما ۷۰۰ نفر را انتخاب کردیم که بر اساس شاخصه‌های نخبگانی که داشتند و میزان مشارکت شان در برنامه‌های نخبگانی، این‌ها در یک فضای رقابتی انتخاب شدند.

سؤال: معیار انتخاب چه بوده؟
آقای سید افقهی: میزان امتیازی که اینها در نخبگانی داشتند. مثلاً ما در طرح‌هایی که بر می‌گردد به حوزه دانشجویی، طرح‌هایی داریم ما به ازای مشارکت دانشجو‌ها در حل مسائل کشور؛ تحت عنوان طرح شهید احمدی روشن یا طرح شهید وزوایی که طرح راتبه تحصیلی بنیاد است و طرح‌هایی از این قبیل که افرادی که در این طرح‌ها امتیاز بالاتری داشتند انتخاب شدند برای حضور در این رویداد.

سؤال: از بین اینها چند نفر در واقع می‌آیند سخنرانی، درست است؟ چند نفر سخنرانی می‌کنند؟
آقای سید افقهی: بله، تعدادی از این افراد درخواست سخنرانی دادند. از این حدود دو هزار نفری که عرض کردم چیزی حدود ۴۰۰ تا درخواست سخنرانی داده شد و آنها با یک فرایند ۴۵ روزه بررسی و داوری که اتفاق افتاد به وسیله دستگاه‌های مختلفی که در حوزه نخبگان دخیل هستند، شامل یک هیأت مشترک از بنیاد نخبگان، وزارتین علوم و بهداشت و رهبری در دانشگاه ها، این‌ها بررسی علمی روی آن انجام شد و آن سخنرانی‌هایی که متناسب با شرایط و نیاز کشور بود و راهکار عملی برای ارتقاء حوزه مربوطه پیشنهاد شده بود در آن انتخاب شد.

سؤال: چند تا گفتید؟
آقای سید افقهی: در مجموع امروز پنج سخنرانی امروز در محضر رئیس جمهور ارائه شد.

سؤال: این پنج سخنران از آن ۴۰۰ نفر، درست است؟
آقای سید افقهی: بله.

سؤال: بعد این پنج نفر دقیقاً ایده هایشان چه بوده؟ یعنی آن طرح هایشان چه بوده که شما انتخاب کردید؟ چون باید خیلی بارز باشد.
آقای سید افقهی: دقیقاً همین طور است، یکی از نکاتی که ما در بنیاد دنبال می‌کنیم این است که نخبه بتواند یک دید کلان نسبت به مشکلات کشورش داشته باشد، این آن چیزی است که رهبر معظم انقلاب از نخبگان عنوان کردند که جریانات را بتوانند تحلیل کنند و مسائل کشورشان را به صورت مقطعی و در کوتاه مدت صرفاً نگاه نکنند؛ لذا کاری که انجام شد عمدتاً ارائه‌هایی بود که مبتنی بر مشکلات ریشه‌ای و بنیادین بود.

سؤال: اگر مثال بیاورید مثلاً نفر اول، دوم، سوم و چهارم این ایده‌ها را داشتند.
آقای سید افقهی: پنج سخنرانی انجام شد، یکی در حوزه مرتبط با بحث جمعیت و آسیبی که در حوزه سقط جنین ما در کشور داریم که یک آفت بسیار بزرگی است و بخش عمده‌ای از این سقط جنین در بستر زندگی تکوین یافته و روابط مشروع اتفاق می‌افتد که راهکار‌هایی برای آن ارائه شد و رئیس جمهور هم روی این موضوع، تدبیری را صادر فرمودند مبنی بر این که این یک حوزه بین دستگاهی است که باید دستگاه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، علمی و پزشکی در آن مدخلیت داشته باشند. ارائه بعدی در حوزه اهمیت هوش مصنوعی و نقش آن در آینده سیاست و اقتصاد کشور بود، نه صرفاً به عنوان یک فناوری بلکه اهمیتی که در آینده دولت‌ها و اداره کشور‌ها می‌گذارد و این که قابلیت این را دارد که دنیا را تقسیم کند به دو بخش اتوماسیون شده مبتنی بر هوش مصنوعی و دارای سرمایه و بخش فقیر و کپرنشینی که محروم از هوش مصنوعی است. بخش دیگر، بخشی بود در حوزه درمان بیماری‌های خاص ارائه انجام شد، به طور خاص؛ بیماری آکوندروپلازی که یک بیماری راجع به کوتاه قامتی است. متأسفانه در کشور ما حدود هزار نفر در سال با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کنند. یکی از نخبگان عزیز ما که خودش عضو هیأت علمی پژوهشکده علمی ژنتتیک است و فرزند خودش دچار این مشکل است پیشنهادی ارائه کرد که این مشکل به وسیله یک دارویی که در دنیا تولید شده قابل رفع است و درخواست کردند از رئیس جمهور با حمایتی که ایشان می‌کند این دارو در داخل و با حمایت همین مادر دلسوز بومی سازی شود؛ و ایشان حمایت کردند و دستور پیگیری دادند به دستگاه‌های ذیربط. یکی دیگر از بحث ها؛ بحث اهمیت زنجیره ارزش؛ شکل گیری فناوری‌های پیشرفته در کشور بود، این که ما بتوانیم صنایع دانش بنیان بزرگ داشته باشیم و بتوانیم سهم اقتصاد دانش بنیان را در اقتصاد کلی کشور افزایش دهیم چیزی بود که مطرح شد مبتنی بر زنجیره کشش و کوشش؛ یعنی کوشش اساتید ما در دانشگاه زمانی به نتیجه خواهد رسید که کششی از سمت صنعت وجود داشته باشد. این چهارمین بود. بحث پنجم هم بحث ساختار خود بنیاد نخبگان و ضرورت نقش آفرینی کانون‌های مردمی در اداره نخبگان بود که این محور برنامه نخبگان در دور جدید است.

سؤال: این پنج تا عملیاتی شده و اجرا می‌شود؟
آقای سید افقهی: بله، اینها برنامه ریزی شده و ما یک دبیرخانه دائمی را برای همایش ملی نخبگان در بنیاد شکل دادیم و بنا است که هر سال گزارش پیشرفت‌هایی که در حوزه اقدامات مرتبط با این پیشنهادات اتفاق می‌افتد را ما به مردم عزیزمان بدهیم.

سؤال: آقای مولایی منش شما کار زیادی با جامعه نخبگانی کشور داشتید، فکر می‌کنید الآن وضعیت نخبگان ما به چه شکل است؟ یعنی به لحاظ آن رشدی که داشتیم در این سال‌ها و موقعیتی که الآن قرار داریم چیست؟
آقای مولایی منش؛ استاد دانشگاه علم و صنعت و جزو نخبگان برگزیده: با درایت و پشتیبانی که رهبر معظم انقلاب از جامعه نخبگانی کشور داشتند در طول سالیان اخیر می‌شود نقش جامعه نخبگانی در پیشرفت کشور روز به روز یک نقش مؤثرتری دید. در مورد این همایش هم که ما در قالب یک سخنرانی ارائه کردیم، عنوان سازماندهی انگیزه محور و دانشگاه‌ها ما، هدف از این طرح این بود که به نحوی این اثرگذاری جامعه نخبگانی را در رشد و پیشرفت کشور افزایش دهیم. از این که حوزه نخبگان مثل هر حوزه دیگر نیاز به ساماندهی است و کلاً هر مجموعه بشری و انسانی بدون یک ساختار مشخص و قوی نمی‌تواند به نتیجه مطلوب و ایده آل برسد و شرکت‌های عموماً بزرگ طرح وافری برای بهبود ساختار و مدل سازماندهی اش انجام می‌دهند.

سؤال: الآن شما وضعیت را چطور می‌بینید، چقدر مثلاً نسبت به ۱۰ سال قبل ما در بحث نخبگان پیشرفت داشتیم، این همه دستاورد را نخبگان ما تهیه می‌کنند در عرصه‌های مختلف می‌بینیم خیلی وسیع است، این جهش علمی را اگر شما مقایسه کنید با سال قبل با ۱۵ سال قبل داشته باشی، الآن جایگاه ما را در منطقه و دنیا کجا رسانده؟
آقای مولایی منش: روند پیشرفت؛ روند رو به رشد و قابل توجهی است. ولی نسبت به آن چیزی که باید باشد باشد، طبیعتاً فاصله خیلی زیاد است. من فقط یک آمار ارائه دهم؛ تعداد فارغ التحصیلان مهندسی کشور ما به طور مطلق در دنیا سوم هستیم، به صورت نسبی هم که اول هستیم نسبت به جمعیت مان. ولی آیا این حجم از دانش آموختگان و اندیشمندان و خلق فناورانه و خلق ثروت متناسبش منجر شده یا نه، یعنی در واقع به آن جهش رسیدیم؟

سؤال: منجر شده؟ مشکل چیست؟
آقای مولایی منش: نخیر، هنوز خیلی فاصله داریم. ما در ابتدای راه هستیم، حرکتی آغاز شده و خیلی‌ها دارند زحمت می‌کشند تا جایی که بنده ارتباط و اطلاع دارم ولی تا آن ایده‌ها فاصله خیلی زیاد است.

سؤال: باید چه کار کنیم که این فاصله را کوتاه کنیم؟
آقای مولایی منش: سازماندهی متفاوتی را باید دنبال کرد، با ساختار متفاوتی باید با نخبگان تعامل کرد که به آن نقطه رسید. سازماندهی متفاوتی باید دنبال شود. از منظر دیگر، هر سازماندهی مبتنی بر انگیزه است.

سؤال: به نکته خوبی اشاره کردید، آن فاصله را باید چطور کوتاه کنیم؟
آقای مولایی منش: ما در جامعه نخبگانی مان یک خلأ انگیزه شکل گرفته و این خلأ انگیزه بعضاً در بعضی افراد منجر به سر خوردگی شده، من حالا بخواهم مثال ملموس هم بزنم، متأسفانه وجود دارد، دوستی از دوستان بنده اخیراً یک سال است از کانادا آمدند و با وجود این که از بهترین دانشگاه فارغ التحصیل شدند، در بهترین بخش از صنعت خودرو آمریکا مشغول به کار بودند ولی اینجا صنعت ما تحویل شان نمی‌گیرد. من به اتفاق ایشان جا‌هایی رفتم و یک بخشی از این سرخوردگی به خاطر این است که عزیزانی که واجد درجه نخبگی هستند خودشان را نمی‌توانند در جایگاهی که مفید آینده کشور باشد پیدا کنند؛ و این به نظرم بخش بزرگی اش هم به حاکمیت بر می‌گردد.

سؤال: خانم احمدی شما جزو نخبگان کشور هستید، آن کاری که انجام دادید و طرحی که داشتید، در چه زمینه‌ای بوده؟
خانم شکوفه احمدی؛ یکی از نخبگان علمی کشور: طرحی که من روی آن کار کردم در خصوص محرومیت زدایی مناطق محروم و کمتر توسعه یافته است.

سؤال: این طرح شما را تحویل گرفتند و کاربردی اش کردند، اصلاً حمایت کردند، اصلاً نگاهی به این طرح انداختند یا نه، یا این که قضیه خیلی متفاوت است؟
خانم احمدی: این موضوع اولین بار است که من مطرح کردم.

سؤال: من یک مثالی زدم به عنوان یک نخبه ایده‌ای که دارید چقدر سراغ ایده هایتان آمدند؟
خانم احمدی: بسیار کم اگر بخواهم صریحاً بیان کنم؛ یکی از مشکلاتی که وجود دارد در کشور؛ عدم جدیت و تحویل گرفتن نخبگان در کشور است. ولی وقتی من این طرح را خدمت آقای دکتر سیدافقهی؛ قائم مقام بنیاد ارائه دادم و در نهاد رهبری هم این طرح را بیان کردم خیلی با اقبال روبرو شد و استقبال کردند از این موضوع.

سؤال: این قضیه کی بوده؟
خانم احمدی: اوایل آنلاین ماه که برای همایش آماده می‌شدیم.

سؤال: یعنی تا قبل از آن سراغ طرح تان نیامدند، بردید جایی گفتید این طرحم است به عنوان نخبه؟
خانم احمدی: از این همایش استفاده کردم و این موضوع را بیان کردم، در واقع قبل از آن جایی بیان نکرده بودم.

سؤال: یعنی اگر همایش نبود چه کار می‌کردید با این طرح تان؟
خانم احمدی: این را می‌خواستم در قالب پایان نامه خود در دانشگاه تصویب کنم و فکر می‌کنم اگر این همایش نبود از آن طریق می‌توانستم شاید پیش ببرم پروژه ام را.

سؤال: الآن چه قولی دادند بابت طرح تان؟
خانم احمدی: فعلاً که قولی داده نشده.

سؤال: از این فرصت استفاده کنید، فکر می‌کنید باید چه کار کنندکه ایده‌هایی مثل شما در بحث محرومیت زدایی دادید، دوستان بحث‌های علمی، حوزه‌های متنوعی است در بحث نخبگانی کشور، به عنوان یک نخبه چه درخواستی دارید و گله و مشکل کار را کجا می‌بینید؟
خانم احمدی: فکر می‌کنم مهمترین موضوع در این زمینه؛ بها دادن به نخبگان، برخورد جدی با آنها، یعنی همان بحثی که اشاره کردم؛ تحویل گرفتن، به آنها بها دادن و جایگاه بخشیدن به نخبگان است، انگار که حرف و گوش شنوایی باشد که حرف‌های ما را بشنود، این خیلی کمک می‌کند و یکی از موانع مهاجرت نخبگان هم می‌تواند باشد.

سؤال: آقای سید افقهی از مواضع و بیاناتی که خانم احمدی داشتند، بعد شما که به عنوان مسئول هستید، ما این بحث‌ها را هر سال مطرح می‌کنیم، چون من سال‌ها در این حوزه هم فعالیت داشتم؛ بحث دانشگاهی و نخبگان، من یادم می‌آید ۱۵ سال قبل نخبه می‌آمد ایده داشت طرح داشت، اما می‌گفتند کسی ما را تحویل نمی‌گیرد، آقا من این را ساختم کسی مرا جدی نمی‌گیرد. سیاست‌های حمایتی بوده در دولت‌های مختلف، اما وقتی پای عمل که می‌رسد بخواهند این نخبه را حمایت کنند یعنی این قدر سنگ می‌گذارند جلویش و موانع می‌گذارند جلویش؛ از آن وام‌های حمایتی بگیر، از کار‌های دیگر بگیر که اصلاً نخبه پشیمان می‌شود نخواستیم برای خودمان این کار را انجام دادیم. الآن شما چه کار می‌کنید با توجه به این تجربه و با توجه به صحبت‌هایی که خانم احمدی داشتند، این مشکلات، موانع، نمی‌گویم که صفر تا صد بله طرفش است، کم شود، یک جایی برسد که بیاید بگوید من این طرح و ایده را دارم.
آقای سید افقهی: ما در بنیاد ملی نخبگان آن چه که بر طبق اساسنامه بنیاد و سند راهبردی بنیاد که مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی است، موظف هستیم به انجامش؛ یک نهاد سیاست گذار، تنظیم گر و تسهیل گر هستیم. متأسفانه به دلیل این که برخی از نهاد‌های متولی که باید استفاده از نخبگان را در دستور کارشان قرار می‌دادند؛ دستگاه‌های اجرایی، بخش‌های مختلف کشور کوتاهی کردند.

سؤال: می‌شود اسم ببرید این دستگاه‌ها را؟ بگویید چه کسانی هستند.
آقای سید افقهی: این نهاد‌ها به هر جهت موظف بودند فرض کنید مثلاً در حوزه بخش صنعت نخبگانی که در حوزه‌های فنی و مهندسی کار کردند، در حوزه کشاورزی، سلامت، بخش‌هایی که متولی هستند و محیط زیست، در حوزه‌های مختلف انرژی، نفت، پتروشیمی؛ تمامی حوزه‌هایی که اقتصادی در کشور دارد و ارزش افزوده می‌شود در آن با استفاده از نخبگان تولید کرد، دستگاه‌های متولی باید پای کار نخبگان می‌آمدند، بنیاد نخبگان به عنوان مجموعه‌ای که اسم نخبگان روی آن گذاشته شده، به دلیل عدم حضور دستگاه‌های متولی در میدان استفاده از نخبگان مجبور شد که در سال‌های اخیر؛ شاید در ۱۰ تا ۱۵ سال اخیر به تصدی گری روی بیاورد. یعنی بر اساس منابع محدودی که داشته حمایت‌های مالی را از نخبگان انجام دهد، در صورتی که شأن بنیاد و جایگاه واقعی بنیاد این نیست، بنیاد کارش باید این باشد که با استفاده از جایگاهی که ذیل ریاست جمهور به آن داده شده و ساختاری است عمود بر ساختار اداری دولت و وزارتخانه‌ها و تعارض منافعی هم با هیچ وزارتخانه‌ای ندارد، بتواند یک تنظیم گری و یک تقسیم کار ملی در حوزه نخبگانی ایجاد کند. یعنی نقش دستگاه‌های مختلف در حوزه نخبگانی باید تعیین شده باشد و البته این تعیین شدن هم باز کافی نیست. یعنی اگر ما در بنیاد بیاییم الآن بگوییم هر وزارتخانه‌ای که مأموریت مشخص را دارد، نقش نخبگان را در آن تعریف کنیم و بگوییم تو باید با نخبه چه کار کنی، باز مسأله دوم این است که ضمانت اجرایی این تقسیم کار ملی چه خواهد بود؛ لذا بنیاد در قدم اول با ارسال نامه‌ای خدمت معاون اول رئیس جمهور درخواست تشکیل یک قرارگاه را داده اخیراً که یک رصدنامه ملی نخبگان تشکیل شود که این رصدخانه ملی وظیفه اش هم رصد وضعیت نخبگان از حوزه اشتغال شان، تحصیلشان، حوزه معیشت شان به صورت متمرکز در بنیاد چنین چیزی نداشتیم، این برون سپاری شده بود به یک مجموعه‌ای در بیرون از بنیاد و یکی از نقاط جدی ضعفی که وجود داشته که الآن راجع به آمار‌های مهاجرت بحث‌های ضد و نقیضی دارد مطرح می‌شود که اگر فرصتی شد من در موضع خودش عرض می‌کنم؛ همین موضوع است که ما رصدخانه ملی‌ای که آمار‌های مختلف مبتنی بر وضعیت نخبگان را داشته باشد، به صورت مجتمع در بنیاد ملی…

سؤال: یعنی الآن هیچ آماری بابت نخبگان شما ندارید که بخواهید ثبت کنید؟
آقای سید افقهی: آمار داریم نخبگانی که متقاضی بودند، ولی مبتنی است بر خود اظهاری، یعنی ما…

سؤال: گفتید نهاد‌ها و دستگاه‌هایی بودند که همکاری نمی‌کنند، این جا به طور زنده بگویید کدام دستگاه‌ها بودند؟ تعارف نداریم.
آقای سید افقهی: ببینید بدون تعارف، همه دستگاه‌های کشور که بار اجرایی روی دوش شان است.

سؤال: همه وجود ندارد، بگویید.
آقای سید افقهی: به هیچ وجه…

سؤال: شما گفتید دستگاه؛ یکی دو نمونه بگویید همکاری نمی‌کنند.
آقای سید افقهی: ما الآن در حوزه سازمان اداری و استخدامی همکاری خوبی را شکل دادیم از سال گذشته برای معرفی نخبگان برای جذب در دستگاه‌های اجرایی. هزار نفر سال قبل معرفی شدند به سازمان اداری و استخدامی و این عزیزان زحمت کشیدند کارسازی کردند در یک فرایند فوق برنامه‌ای این عزیزان را معرفی کردند به دستگاه‌های دولتی.

سؤال: آیا انجام شد؟ استخدام شدند؟

آقای سید افقهی: این معرفی؛ استخدام انجام شده، اما همین امروز…

سؤال: استخدام شدند؟
آقای سید افقهی: بله استخدام انجام شده، اما بعضاً اولاً این استخدام بعضاً مثلاً در دوره‌های بدو استخدام هنوز این‌ها منتظر هستند که دوره‌های بدو استخدام انجام شود. بعضاً وعده‌هایی در ورود فرد، وقتی می‌خواسته استخدام شود به او داده شده که وقتی وارد مجموعه شده، این وعده محقق نشده یا مسئول مربوطه تغییر کرده، مسئول بعدی آمده و تعهدی به این قول‌های قبلی نداشته و آسیب‌های این چنینی که الآن به سمت ما می‌آید؛ یعنی نخبه‌ها به ما مراجعه می‌کنند، شاید در ماه چندین مراجعه ما این شکلی داریم که نخبه‌ای جذب دستگاه اجرایی شده و گله‌مند است، می‌گوید کاری که متناسب با شأن نخبه باشد، الآن آن جا به من داده نشده. بنابراین این موضوع مال یک دستگاه و دو دستگاه نیست، همه دستگاه‌هایی که در این موضوع جذب نخبگان وجود داشته و مشارکت داشتند این معضل را ما داریم؛ حالا کم و بیش، که این آمار دقیق قابل ارائه دارد. اما عرض بنده این است که بنیاد ملی نخبگان در راستای انجام وظیفه تسهیل گری خودش، این تقسیم کار ملی را باید جایی ایجاد کند که ضمانت اجرایی داشته باشد. یعنی وقتی در قانون بخش…

سؤال: پس این وسط نقش شما چیست؟
آقای سید افقهی: دقیقاً نقش ما همین است؛ ما در بنیاد می‌آییم تعریف کار می‌کنیم و ما می‌آییم.

مجری: آمدید مشکلات را کمتر کنید دیگر؟ بله باید این را کم کنیم و کاری که باید بشود این است. کم کردید؟
آقای سید افقهی: بله، در قوانینی که ما الآن در احکام برنامه هفتم توسعه بندی را گنجاندیم البته با پیگیری‌های زیادی که اتفاق افتاده که سهم نخبگان از اقتصاد کشور در پایان برنامه هفتم، حداقل ۱۰ درصد افزایش پیدا کرده باشد. این موضوعی است که نیازمند عزم جمعی و ملی همه دستگاه‌ها است. این چیزی نیست که بنیاد به تنهایی بتواند حلش کند. اما ما یک سری برنامه‌های ویژه برای ایجاد یک سری قله‌ها و الگو‌هایی در داخل دانشگاه‌ها به طور خاص، ببینید مخاطب اصلی بنیاد در لایه تربیت؛ مدارس، وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم در حوزه دانشجویان و اساتید است. این که استفاده شود از نخبگان، یعنی نخبگان بروند حالا در دستگاه‌های اجرایی از آن‌ها استفاده و به کارگیری شود، بنیاد زمینه اش را می‌تواند فراهم کند.

سؤال: سال‌ها این‌ها گفته می‌شود، الآن چقدر اجرا شده؟
آقای سید افقهی: امسال ما داریم پنج هزار نخبه را در دستگاه اجرایی جذب می‌کنیم، فراخوانش…

سؤال: آن هم که مشکل دارد، معرفی کردید؟
آقای سید افقهی: بله، آسیب شناسی شده، این انجام شده، هزار نخبه جذب شده. بحث معرفی نبوده ما الآن یک آیین نامه رصد و پایش را با سازمان اداری و استخدامی تنظیم کردیم، نخبه‌ای که رفته دردستگاه اجرایی، یک سیستمی برای رصد و پایش وضعیت نخبه در دستگاه اجرایی تعریف شده.

سؤال: کار بعدی؟
آقای سید افقهی: بخش دوم این بوده؛ ما یک طرحی را امسال اجرا کردیم؛ طرح بورس صنعتی یعنی آمدیم افرادی که رتبه‌های زیر دو هزار کنکور بودند را معرفی کردیم بر اساس بومی که قبول شدند در دانشگاه مربوطه مثلاً فردی در دانشگاهی در یک شهرستانی قبول شده، صنعت‌های آن استان را شناسایی کردیم، ظرفیت‌هایی که متناسب با رشته هایشان داشتند ما احصاء کردیم در دفترچه کنکور با همکاری‌ای که دوستان عزیزمان در وزارت علوم امسال با ما داشتند، این اجرایی شد یعنی ما امسال تعداد خوبی نخبه را در شرکت‌های خصوصی بورس کردیم.

سؤال: آخرین نکته تان؟
آقای سید افقهی: نکته بعدی من این است که ما یک سکوی جامعی را داریم ایجاد داریم می‌کنیم در بنیاد که بتوانیم جامعه نخبگانی را به صورت همزمان و لحظه‌ای رصد کنیم. یعنی هر فرد یک حساب کاربری خواهد داشت، در این حساب کاربری خودش می‌توانیم با فرد ارتباط بگیریم، عرضه و تقاضا و آن زنجیره ارزشی که امروز یکی از نکاتی بود که خدمت آقای رئیس جمهور مطرح شده بود و ایشان دست گذاشتند روی این نکته و تصریح کرد که باید اتفاق بیفتد را ما در این بستر نخبگانی بین حاکمیت از یک سو که بحث تقاضا را دارد و بین بنیاد ملی نخبگان و جامعه نخبگانی این عرضه و تقاضا را بتوانیم به هم متصل کنیم.

سؤال: آقای مولایی منش در بحث آن صنعت و دانشگاه چقدر این پیوند و بحث بنیاد ملی نخبگان پیوند صورت گرفته، باید چه کار کنیم؟
آقای مولایی منش: تقریباً پیوندی صورت نگرفته و اگر هم بوده موردی یک نفر و به تکیه بر خودش. آقای دکتر فرمودند در واقع حرکتی خوبی شروع شده ولی تا الآن هر سال این جملات هست من یادم است از ۱۵ تا ۲۰ سال قبل این صحبت‌ها گفته می‌شد این کار‌ها می‌خواهد بشود، بشود، بعد آخر هم بعد از ۱۵ تا ۱۷ سال دوباره همین صحبت‌ها را می‌شنویم که انجام می‌شود. دو انتظار هر نخبه‌ای دارد؛ یکی این که بتواند آن مسیر رشد علمی اش را ادامه دهد و یکی این که بتواند فعالیتی انجام دهد که خود را مفید احساس کند و در راستای آن رشد علمی اش باشد. ما انتظار داریم مثلاً نخبگان اگر پست و مسئولیتی بگیرند آیا این اتفاق خواهد افتاد؟ من حدس می‌زنم خیلی از نخبگان با روحیه‌ای که از آن‌ها می‌شناسم چنین اتفاقی نخواهد افتاد و به لحاظ سطح انگیزه اقناع نخواهند شد.

سؤال: در بحث دانشگاه و صنعت باید چه کار کنیم؟ حالا این کار کمرنگ شده.
آقای مولایی منش: دانشگاه باید فضا‌های سیال تری را در مقابل نخبگان قرار داد حالا این در واقع به نظر من، لطف دولت است به نحوی که می‌خواهد موقعیت‌های دولتی را در اختیار نخبگان قرار دهد، ولی به نظر من نخبگان نیازمند یک فضای منعطف تری هستند که بتوانند استعدادشان را بروز دهند تا فضایی که کاملاً شکل گرفته، ساختار مشخصی که نمی‌توانند استعدادهایشان را بروز دهند و طبیعتاً برایشان خیلی جذابیت نخواهد داشت.

سؤال: کی به آن نتیجه شیرین خواهد داد این حرکت‌هایی که انجام می‌شود؟
آقای سید افقهی: ما بنای مان بر این است که سال آینده همین موقع، گزارش این اقدامات و ایجاد این گفتگوی ملی بین نخبگان و دولت را بیاییم این جا ارائه دهیم و تحقق برنامه‌ها در قالب هیأت‌های اندیشه ورز نخبگانی، در قالب پروژه‌های موفقی که نخبگان مشارکت کردند را اینجا گزارش اش را بدهیم.