در مباحث پیشین در به مقایسه دو پرداختیم که از نکات جالب توجه در آسانسورهای هیدرولیک نبود موتورخانه آسانسور در سازه ساختمان بود. لیکن آسانسورهای هیدرولیک به علت محدودیتهای نصب بالاخص در ساختمانهای بالای پنج طبقه، مورد استفاده چندانی با توجه به محبوبیت و کیفیت بهتر نیستند. با توجه به این امر در مییابیم که استفاده از آسانسورهای کششی طراحان را مجاب به استفاده از موتورخانه خواهند نمود که این مهم دارای شرایط و ضوابط ویژه خود میباشد.
در این مقاله سعی داریم با توجه به مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان به بررسی ضوابط موتورخانه آسانسور بپردازیم.
در ذیل به بخشی از این ضوابط اشاره خواهد شد:
- بهترین محل جانمایی موتورخانه (در صورت وجود) در بالای چاه آسانسور است، هرچند که ممکن است به دلیل پارهای محدودیتها، موتورخانه در پایین یا کنار چاه آسانسور باشد. فضای موتورخانه باید به اندازهای باشد که امکان جای دادن تجهیزات، فضای مناسب جهت تردد ایمن افراد مجاز و تعمیرات احتمالی را دارا باشد.
- ابعاد موتورخانه (در صورت وجود) باید طبق نقشهها و جدولهای پیوست 2 طراحی و اجرا گردد. در صورت عدم امکان لحاظ هر یک از این ابعاد در طراحی موتورخانه، موارد زیر باید رعایت شود.
الف) حداقل فضای باز در جلوی تابلوهای کنترل آسانسور 700 میلیمتر باشد؛
ب) حداقل معبر برای عبور از کنار تجهیزات ثابت 400 میلیمتر باشد؛
پ) حداقل معبر برای عبور از کنار تجهیزات در حال چرخش 500 میلیمتر باشد؛
ت) حداقل ارتفاع موتورخانه در نواحی تردد و دسترسی 2000 میلیمتر باشد؛
ث) حداقل ارتفاع از روی قطعات در حال چرخش تا زیر سقف موتورخانه 300 میلیمتر باشد؛
ج) در صورتی که اختلاف ارتفاع بین سطوح داخل موتورخانه بیش از 500 میلیمتر باشد سطح بالاتر باید با نرده محصور شود و برای دسترسی به آن نردبانی تعبیه شود.
چ) سطح کاری معادل حداقل 500 * 600 میلیمتر اطراف تجهیزات چرخنده (کنترل کننده مکانیکی سرعت فلکهها و… ) تعبیه شود.
- در صورتی که موتورخانه (در صورت وجود) برای بیش از یک آسانسور استفاده شود حداقل ابعاد موتورخانه مشترک از جدول (15-2-2-5-3) محاسبه گردد. (جهت روئت جدول مذکور به صفحه 22 مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان مراجعه نمایید)
- بازشوی در موتورخانه (درصورت وجود) باید دارای حداقل 900 میلیمتر عرض و 2000 میلیمتر ارتفاع باشد. بازشوی در باید به سمت بیرون، دارای قفل و کلید مطمئن بوده و در اختیار افراد صاحب صلاحیت قرار گیرد. قفل در موتورخانه باید بهگونهای باشد که از داخل بدون کلید و از بیرون با کلید باز شود.
راه عمومی برای ورود به موتورخانه و محل فلکهها باید:
الف) دارای وسیله روشنایی دائمی مناسبی باشد که امکان روشن نمودن آن قبل از ورود فراهم باشد.
ب) تردد از آن تحت هر شرایطی با ایمنی کافی و بدون نیاز به ورود محوطههای خصوصی فراهم باشد.
راههای دسترسی به موتورخانه و ورودیها باید حداقل 2000 میلیمتر ارتفاع داشته باشند. به جز در مورد در موتورخانه در صورت وجود مانعی با ارتفاع کمتر از 400 میلیمتر این اندازهگیری از کف به عمل میآید.
- در صورتی که نتوان از پله2های معمول دائمی برای دسترسی به موتورخانه استفاده نمود. باید نردبان اختصاصی ایمن و غیرلغزنده دائمی برای دسترسی به موتورخانه تعبیه گردد.
استفاده از نردبان تحت شرایط زیر امکانپذیر میباشد:
الف) خطر لغزش و واژگونی نداشته باشد؛
ب) هنگام قرارگیری در محل، زاویهای بین 70 و 76 درجه با افق داشته باشند، مگر اینکه به صورت ثابت بوده و ارتفاعشان از 5/1 متر کمتر نباشد؛
پ) باید منحصراً به منظور چنین استفادهای بوده و همواره در مجاورت محل دسترسی نگهداری شوند، پیشبینیهای لازم به این منظور ضروری میباشد.
ت) نزدیک به انتهای نردبان باید یک یا چند دستگیره که به سهولت قابل دسترسی باشند، قرار گیرد؛
ث) باید قبل از گذاشتن نردبان، نقاط اتصال پیشبینی شده باشند.
- برای جلوگیری از سقوط اجسام خارجی به داخل چاه باید لبههایی به ارتفاع 50 میلیمتر در اطراف کلیه سوراخهای باز کف موتورخانه ایجاد شود.
- به منظور جابجایی تجهیزات، باید مونوریل دائمی در سقف موتورخانه پیشبینی شود، در غیر این صورت باید قلابی در مرکز چاه آسانسور و یا بالای سیستم محرکه آسانسور و در زیر سقف موتورخانه نصب گردد. به طوری که بارهای وارده مطابق جدول (15-2-2-5-7) را تحمل نماید. (جهت روئت جدول مذکور به صفحه 23 مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان مراجعه نمایید)
- روشنایی داخل موتورخانه باید به میزان حداقل 200 لوکس در کف و اطراف کلیه نواحی تردد و دسترسی تأمین گردد. همچنین باید حداقل یک پریز در موتورخانه نصب گردد.
- دمای فضای داخل موتورخانه حتی در زمان کارکرد آسانسور باید بین 5+ تا 40+ درجه سانتیگراد باشد. بدین منظور بایستی موتورخانه به شکل مناسبی تهویه شود. چنانچه تهویه چاه از طریق موتورخانه (درصورت وجود) انجام گیرد لازم است این امر در محاسبات منظور گردد.
- مهندسان محاسب باید نقشه سازه، جانمایی و مجموع نیروهای وارده به کف موتورخانه و تجهیزات نصب شده را محاسبه یا از شرکتهای معتبر آسانسور اخذ نمایند و با در نظر گرفتن ضرایب ایمنی لازم محاسبات را کنترل نموده ضمن بررسی هرگونه ضعف در اثر سوراخها و شکافها، از استحکام سازه اطمینان یابند.
- در صورتی که سرعت آسانسور بیش از 5/2 متر بر ثانیه باشد موتورخانه باید در بالای چاه آسانسور باشد.
- در صورتی که سیستم محرکه آسانسور و تجهیزات در موتورخانه قرار گرند، لازم است از این فضا فقط برای استقرار تجهیزات آسانسور استفاده شود.
تجهیزات زیر میتواند در موتورخانه وجود داشته باشد:
الف) سیستم محرکه آسانسورهای خدماتی و پلکان برقی؛
ب) تجهیزات تهویه مطبوع یا حرارتی مربوط به این فضاها، به جز سیستمهای گرمایش با بخار و تأسیسات گرمایش آب با فشار بالا؛حسگرهای آتش یا سیستم اطفای حریق، با دمای عملکرد بالا، مناسب برای تجهیزات برقی، پایدار در دوره زمانی معین و محافظت شده به طور مناسب در برابر ضربات اتفاقی.
– کف موتورخانه باید از مصالح غیر لغزنده مانند بتن مالهکشی شده یا ورق آجدار ساخته شده باشد.
پایان بخش ششم
منبع: مبحث پانزدهم موتورخانه محل قرارگیری اجزای آسانسور از قبیل برق اصلی ، تابلوی کنترل فرمان ، ، و … می باشد، ابعاد آن به ازای ظرفیت های مختلف در موجود در انتهای مطلب شده است.
باید از موتورخانه فقط برای استقرار تجهیزات آسانسور استفاده شود و اگر ابعاد آن ها مطابق مقررات باشد، جزء بنای مفید ساختمان محسوب می شود.
.
.
توضیح شکل:
۷ – تابلو برق اصلی
جانمایی موتورخانه آسانسور
.بهترین محل جانمایی موتورخانه بالای چاه آسانسور می باشد؛ به خصوص اگر سرعت آسانسور بیش از ۲/۵ متر بر ثانیه باشد موتورخانه باید بالای چاه آسانسور باشد.
هر چند که ممکن است به دلیل برخی محدودیت ها، موتورخانه در پایین یا کنار چاه آسانسور قرار گیرد.
باید به اندازه ای باشد که امکان جای دادن تجهیزات، فضای مناسب جهت تردد ایمن افراد مجاز و تعمیرات احتمالی را داشته باشد.
وبنابراین همیشه سطح موتورخانه را از سطح چاه بزرگتر در نظر می گیرند. در اکثر اوقات سطح موتورخانه ۱/۶ برابر سطح چاه می باشد.
.
.
۱ – : مناسب برای با سیستم جک غیرمستقیم
۲ – : مناسب برای دارای اتاق فلکه
۳ – : مناسب برای آسانسورهای کششی
۴ – : مناسب برای آسانسورهای هیدرولیک با سیستم جک مستقیم
۵ – : این نوع که به روملس یا بدون موتورخانه ملقب است مناسب برای آسانسورهای کششی با موتور ترجیحا گیرلس می باشد.
.
دمای موتورخانه آسانسور
موتورخانه باید دارای تهویه مناسب باشد و در مناطق گرم و دارای شرجی بالا برای پایین آوردن دما و رطوبت از کولر استفاده شود، ولی باید دقت نمود که باد کولر مستقیما به سمت موتور نباشد تا موتور گیربکس خنک شود، لازم به یادآوری است که حتما در زمان کارکرد آسانسور باید بین ۵ تا ۴۰ درجه سانتی گراد باشد.
.
.
.
روشنایی داخل موتورخانه آسانسور
موتورخانه باید دارای روشنایی مناسب باشد. روشنایی داخل موتورخانه باید به میزان حداقل ۲۰۰ لوکس در کف تأمین گردد و باید حداقل یک پریز در موتورخانه نصب گردد. برای پرهیز از ایجاد گرد و غبار باید دیوارها، سقف و کف موتورخانه را رنگامیزی نمود.
.
سکوی موتورخانه
اگر در موتورخانه ارتفاع کف موتورخانه تا کف دال بتنی محل قرار گیری موتور گیربکس بیشتر از ۵۰ سانتی متر باشد باید برای دسترسی به آن، قرار داد و اطراف این بلندی را با نرده پوشش داد.
در صورتی که نتوان از پله های معمول برای دسترسی به موتورخانه استفاده نمود. باید نردبان اختصاصی ایمن و غیر لغزنده دائمی برای دسترسی به موتورخانه در نظر گرفته شود.
.
ابعاد موتور خانه
ابعاد زیر در موتورخانه باید رعایت گردد:
الف) ۷۰ سانتی متر باشد.
ب) (اطراف موتور بغیر از فلکه) ۵۰ سانتی متر باشد.
ج) (فلکه موتور) ۶۰ سانتی متر باشد.
چ) ۱۸۰ سانتی متر با رواداری ۵ سانتی متر باشد.
ح) ۳۰ سانتی متر باشد.
خ) باید دارای عرض حداقل ۶۰ سانتی متر و ارتفاع ۱۸۰ سانتی متر باشد.
د) بازشوی درب بایستی به سمت بیرون و دارای و کلید مطمئن باشد بطوریکه از داخل بصورت دستی و از بیرون فقط با کلید باز شود که در اختیار افراد صاحب صلاحیت قرار گیرد.
.
اهمیت قلاب سقف در موتور خانه آسانسور
.
.
وجود یک یا قلاب سقف درست در بالای ماشین آلات برای نصب یا پیاده کردن تجهیزات ضروری است و در داخل کف در بالای پاگرد نیز باید یک دریچه دسترسی ایجاد کرد تا از طریق آن بتوان تجهیزات را در صورت تعمیر یا تعویض پایین برد. برای این اتاق باید یک درب قفل دار نصب گردد.(تعداد آسانسور – در صورت فرد بودن به عدد زوج بعدی گرد شود.)
.
.
موتورخانه مشترک
حداقل ابعاد موتورخانه مشترک آسانسور های کششی
در صورتی که موتورخانه برای بیش از یک آسانسور اسنفاده شود حداقل ابعاد موتوخانه مشترک از جدول زیر محاسبه می گردد:
حداقل ابعاد موتورخانه مشترک آسانسورهای کششی،بجز آسانسورهای کم تردد
b_4 : عرض موتورخانه
b_3 : عرض چاه
d_4 : عمق موتورخانه
d_2 : عمق چاه
N : تعداد آسانسور – در صورت فرد بودن به عدد ذوج بعدی گرد شود.
مقررات ملی ساختمان (آسانسور و پلهبرقی)
با مجله الفارس همراه باشید