شناخت شرایط و قوانین چک برگشتی و مشاوره با وکیل ارومیه کمک می‌کند که جرائم و مجازات‌های این حوزه را بهتر درک کنیم و به این ترتیب کمتر دچار اشتباه و خسارت شویم. به همین دلیل ما در دادسو راهنمای شکایت برای چک برگشتی را برای شما فراهم کرده‌ایم. براساس قانون صدور چک، فرد صادرکننده چک باید در تاریخ مشخص شده روی چک به میزان مبلغ نوشته شده در آن، در حساب خود وجه نقد داشته باشد و در غیر این صورت، چک او برگشت می‌خورد و علیه وی اقدامات قانونی انجام خواهد شد. این نوع چک، چک برگشتی یا چک بلامحل نام دارد.
شکایت کیفری از چک برگشتی
یکی از رایج‌ترین روش‌های ثبت شکایت چک برگشتی، شکایت کیفری است. در این مورد باید تا پیش از مدت شش ماه چک را برگشت زد و تا شش ماه پس از آن هم به دادسرا شکایت کیفری را ارائه داد. اگر این کار انجام نشود، نمی‌توان شکایت کیفری را علیه صادرکننده تنظیم کرد و فقط باید از طریق ثبتی یا حقوقی اقدام نمود. همچنین در مورد بعضی از چک‌ها مانند چک سفید امضا اصلاً امکان ثبت شکایت کیفری وجود ندارد. در قانون جدید، افراد موظف به ثبت چک هستند در صورتی که مراحل ثبت به‌درستی انجام نشود می‌توان را با یک وکیل پیگیری کرد.
مراحل شکایت از چک برگشتی
مراحل شکایت از چک برگشتی را یک به بک باهم می‌خوانیم.
برگشت زدن چک
چنانچه صاحب چک، یعنی کسی که برای بار اول چک را به بانک ارائه می‌دهد، متوجه شود که صادرکننده چک در حساب خود به اندازه مبلغ مندرج روی چک وجه نقد کافی ندارد، ابتدا باید چک را برگشت بزند و پس از آن از بانک درخواست گواهی عدم پرداخت کند. باید توجه داشت که در این مورد زمان از دست نرود. مهم‌ترین عاملی که باعث می‌شود روند یک چک حقوقی شود معطلی و درنگ است. در صورتی که کسی یک چک بلامحل در دست داشته باشد، تنها دو ماه زمان دارد تا برای برگشت زدن آن اقدام نماید. برخی از افراد تصور می‌کنند که این فرصت شش ماه است اما در واقع فقط دو ماه فرصت دارند که مراحل بانکی آن را طی کنند. ممکن است تعداد چک‌های برگشتی زیاد باشد و با شلوغی بیش از حد مواجه شود؛ در نتیجه فرصت مقرر برای طی مراحل اداری کافی نباشد.
برخی دیگر فکر می‌کنند که تنها برگشت زدن چک به معنای پایان مراحل اداری ثبت شکایت است. برگشت زدن چک صرفاً نمی‌تواند راهی کافی برای رسیدن به پول باشد. پس از برگشت زدن چک برای ثبت شکایت در مراجع قضایی فقط شش ماه فرصت وجود دارد. در صورتی که شکایت در این مدت ثبت نشود، امیدی به دریافت پولتان وجود نخواهد داشت. برای کسب اطلاعات کامل تر پیشنهاد می کنیم مقاله را مطالعه کنید.
مراجعه به اداره ثبت اسناد
از نظر قانونی دارنده چک برای اینکه بتواند وجه خود را نقد کند، از دو راه می‌تواند اقدام کند:
- مراجعه به اداره ثبت
- مراجعه به محاکم قضایی
اکثر مردم برای وصل چک بلامحل به دادگاه حقوقی یا دادسرا مراجعه می‌کنند؛ اما اداره ثبت هم در بخش دایره اجرای ثبت دارای اختیاراتی برای این امر است.
گام نخست برای اقدام از راه اجرای ثبت تشخیص دایره اجرایی مورد نظر است. براساس ماده ۲۴۵ آیین‌نامه اجرای مفاد اسناد لازم‌الاجرا، تقاضای اجرای چک از اداره ثبت همان جایی که بانک صادرکننده چک در آن واقع است، ثبت می‌شود. به عنوان مثال اقدام از طریق اجرای ثبت در شهر اصفهان برای چک‌های صادر شده به عهده بانک‌های اصفهان است.
ارائه مدارک مورد نیاز
شخصی که چکی دارد و آن را برای وصول به بانک میبرد و بانک برای وی گواهی عدم پرداخت صادر می‌کند، باید لاشه چک و گواهی عدم پرداخت را همراه با کپی برابر اصل چک آماده کند و به بخش اجرای اداره ثبت برود که علیه صادرکننده چک، برای صدور اجراییه اقدام کند، البته این مرحله تقریباً ۴۸ ساعت تا لحظه صدور اجراییه زمان نیاز دارد.
عواقب چک برگشتی
پس از اینکه در سامانه یکپارچه بانک مرکزی ثبت شد که چک قابل پرداخت نیست و یا کسری موجودی دارد، سامانه بانک به صورت آنلاین وضعیت را به اطلاع همه بانک‌ها و موسسه‌های مالی و اعتباری می‌رساند. پس از طی بیست و چهار ساعت همه بانک‌ها و موسسه‌های مالی و اعتباری وظیفه دارند که تا وقتی که اثر چک از بین برود، مراحل زیر را در مقابل صاحب حساب انجام دهند:
- از افتتاح هر نوع حساب و صدور کارت جدید بانکی برای او جلوگیری شود.
- همه حساب‌ها و یا کارت‌های بانکی و هر وجهی که به صادرکننده تعلق دارد مسدود شود.
- از پرداخت هر نوع تسهیلات بانکی و یا اعطای هر ضمانت‌نامه ارزی یا ریالی جلوگیری شود.
- اعتبار اسنادی، ارزی یا ریالی افتتاح نشود.
در مراحل بعدی، باید روند طوری پیش گرفته شود که هر چیزی که قرار است ب نام صادر کننده چک برگشتی ثبت شود، متوقف گردد.
برای مثال کسی که چک برگشتی یا بلامحل صادر کرده است، نتواند سند خودرو و یا ملک دیگری را به نام خود بزند، نتواند عضو فعال هیئت مدیره یک شرکت بشود و یا ممنوع‌الخروج می‌شود و حتی شاید از واریز وجه به حساب او نیز جلوگیری شود. امروزه با چک صیادی امکان برگشت خوردن چک بسیار کم شده است. دادسو در ، به‌طور کامل در این زمینه توضیح داده است.
آیا چک برگشتی زندان دارد؟
پس از صدور و ابلاغ رأی قطعی از طریق دادگاه باید به دادگاه صالح درخواست شود که اجراییه را صادر کند و عملیات اجرایی حکم دادگاه به جریان افتد. پس از صدور حکم اجراییه از لحظه ابلاغ آن به صادرکننده چک برگشتی، ۱۰ روز به او فرصت قانونی داده می‌شود تا حکم صادر شده را اجرا کند و بدهی خود را تسویه نماید.
سؤالی که در اینجا مطرح است این است که آیا چک برگشتی حقوقی زندان دارد؟ باید بگوییم در شرایطی که صادر کننده چک برگشتی در فرصت داده شده بدهی خود را تسویه نکند، قانون اموال و دارایی او را توقیف کرده و از این اموال بازداشت شده معادل وجه چک به فرد طلبکار پرداخت خواهد شد.
اگر اموالی از صادر کننده تشخیص داده نشد باید از طریق دایره اجرای احکام حکم جلب محکوم را دریافت کرد.
مدت زمان رسیدگی به چک برگشتی
همان‌طور که گفتیم، پس از ابلاغ اجرائیه به صادرکننده چک برگشتی ۱۰ روز به وی فرصت داده می‌شود تا بدهی خود را تسویه کند، یا اینکه با موافقت دارنده چک مراتبی برای تسویه آن داده می‌شود یا مالی را به مرجع صالح معرفی کند که اجرای رأی را آسان‌تر کند.
در صورتی که مراتب فوق انجام نشود، اگر چک برای ضمانت کاری یا تعهد در معامله صادر نشده باشد – منوط به تحقق شرطی نشده نباشد و خود صادرکننده چک برای عدم پرداخت آن دستور نداده باشد، قوه قضائیه حکم را اجرا می‌کند و از طریق آن طلبکار می‌تواند وجه یا مال خود را پس بگیرد. در این شرایط چنانچه صادرکننده چک شکایتی داشته باشد، مانند ضمانت بودن چک یا پیدا کردن چک از راه کلاه‌برداری و یا خیانت در امانت یا جرائم دیگر، باید در مرجع صالح قضائی طرح دعوی کند.
هزینه صدور اجراییه برای وصل چک
در مراحل اولیه که فرد برای وصول و پیگیری چک بلامحل خود به اداره ثبت می‌رود ملزم به پرداخت هزینه خاصی نیست؛ اما پس از صدور اجراییه برای چک، اداره ثبت باید اجراییه را به صادرکننده ابلاغ کند و وی موظف است ظرف ده روز مبلغ را پرداخت نماید. اگر در این دوران از پرداخت آن امتناع بورزد یا تکلیف را مشخص نکند، عملیات اجرایی برای استعلام اموال صادرکننده چک آغاز می‌شود. اموالی مانند ، خودرو، حساب‌های بانکی و غیره.
اگر طی ۱۰ روز مهلت داده شده، تکلیف مشخص و چک پرداخت شود یا در شرایط خارج از اداره توافق کند، هیچ مبلغی از طرفین شکایت دریافت نخواهد شد؛ اما در صورتی که صادرکننده چک در مهلت قانونی تعیین تکلیف نکند، نیم عشر معادل ۵ درصد نسبت به رقم صدور اجرایی کسر شده و به حساب خزانه واریز خواهد شد.
باید بدانید که روند دریافت هزینه‌ها در محاکم قضایی به این صورت است که ابتدا باید هزینه دادرسی پرداخت شود و پس از آن رسیدگی آغاز شود و بعد قاضی حکم را صادر کرده و در دایره اجرای احکام، اجرا می‌شود. برای اداره ثبت، مراجعین در ابتدای امر برای پیگیری چک هیچ وجهی واریز نمی‌کند و ترتیب روال مالی آن با محاکم قضایی متفاوت است.
صدور اجراییه در کوتاه‌ترین زمان مراجعه
هیچ رسیدگی اولیه یا دادگاهی در اداره ثبت نیست و صدور اجراییه از همان مرحله ابتدایی انجام می‌شود. یکی از موارد مثبت آن این است که در مراجعه به اداره ثبت مرحله مقدماتی وجود ندارد و از همان مراحل آغازین که فرد تقاضای خود را ثبت کرد، قابلیت اجرا دارد چرا که چک برای اداره ثبت به عنوان یک سند رسمی لازم‌الاجرا محسوب می‌شود.
در مواردی که نیاز به ممنوع‌الخروجی وجود داشته باشد، به محض اینکه دارند چک تقاضا را ثبت کند، بدهکار ممنوع‌الخروج خواهد شد.
نکات مهم در خصوص ثبت شکایت از چک برگشتی
در هنگام پیگیری چک برگشتی رعایت برخی از نکات الزامی است:
- تهیه دو نسخه کپی از پشت و روی اصل چک،
- تهیه دو نسخه کپی از گواهینامه بانک با ذکر دلیل پرداخت نشدن چک
- برابر اصل کردن کپی‌های تهیه شده در مراجع قضایی
- تکمیل و امضای شکایت در فرم‌های چاپی مخصوص
- تحویل و ارائه اصل چک، اصل شناسنامه و یا کارت شناسایی دیگر به مرجع قضایی
شکایت از چک برگشتی کیفری و دریافت حکم جلب صادرکننده
اگر پس از بررسی نوع چک متوجه شوید که کیفری است باید اقدامات زیر را به ترتیب ذکر شده انجام دهید.
- برگه اصلی چک و گواهی عدم پرداخت آماده کنید. سپس با تنظیم یک دادخواست شکایت چک برگشتی به دادسرا مراجعه کنید.
- یک تمبر شکایت برای برگه شکایت تهیه کنید و بچسبانید.
- در نهایت پس از ارائه و تنظیم دادخواست، دادسرای صالح حکم جلب را صادر می‌کند.
شکایت از چک برگشتی حقوقی
در صورتی که چک صادر شده وعده‌دار باشد و براساس موارد ذکر شده در بخش قبل تشخیص داده شود که چک برگشتی حقوقی است، دیگر نیازی به مراجعه به دادسرا نیست. برای پیگیری باید اقدامات زیر را انجام داد:
در صورتی که مبلغ چک کمتر از ۲۰۰ میلیون ریال باشد، باید دادخواست حقوقی را به شورای حل اختلاف ارائه داد و برای پیگیری‌های قضایی در خصوص این پرونده تقاضا داد.
اما در صورتی که مبلغ چک بیشتر از ۲۰۰ میلیون ریال باشد، ثبت شکایت علیه صادرکننده چک برگشتی از طریق مراجعه به دادگستری انجام‌پذیر است.
در صورت اطلاع و اطمینان از اینکه صادرکننده چک برگشتی اموال ثبتی دارد (خانه، ماشین، ملک یا دارایی خاصی به نام او وجود دارد) برای توقیف اموال وی باید به اداره ثبت مراجعه کرد. مدارک مورد نیاز برای مراجعه به این اداره با هدف مصادره اموال صادرکننده چک برگشتی، اصل برگه آن و گواهی عدم پرداخت است.
باید بدانید که اداره ثبت صرفاً حکم مصادره اموال را صادر می‌کند اما برای جلب فرد مجرم حکمی صادر نمی‌کند؛ بنابراین برای اخذ حکم جلب باید از طریق دادگستری اقدام شود.
نمونه متن شکایت از چک برگشتی
ضمن عرض سلام خدمت ریاست محترم دادگاه ………
این‌جانب ……… فرزند ……… یک فقره چک با شماره ……… و مبلغ ……… از خانم/آقای ……… گرفتم و پس از اینکه به بانک مراجعه کردم، متوجه شدم که حساب بانکی ایشان فاقد موجودی است کپی برابر اصل برگه چک و گواهی عدم پرداخت بانک ضمیمه شده است راجع به صدور چک بلامحل از وی شاکی بوده و پیگیری در مورد صدور چک و مقررات مربوطه را استدعا دارد.
امضا
نام و نام خانوادگی
سؤالات متداول
برگشت زدن چک به معنای شکایت کردن است؟
خیر با برگشت زدن چک همه موارد حقوقی آن جریان پیدا خواهد کرد.
برای مصادره و توقیف اموال صادرکننده چک برگشتی باید به کجا مراجعه کرد؟
با همراه داشتن اصل برگه چک برگشتی و گواهی عدم پرداخت باید به اداره ثبت مراجعه کرد.
حکم جلب صادرکننده چک از چه سازمانی قابل دریافت است؟
در صورتی که چک برگشتی کیفری باشد، از طریق دادسرا و اگر حقوقی باشد، از طریق دادگستری قابل دریافت است.