گران فروشی و افزایش یافتن چشمگیر قیمت‌ها یکی از دغدغه‌ها و مشکلاتی است که این روزها گریبانگیر مردم شده و می توان گفت همه به نوعی با آن درگیر هستند.در چند سال اخیر درصد تورم به طور غیر قابل انکاری در کشور ما افزایش یافته و همین افزایش تورم مشکلات متعددی را برای افراد جامعه ایجاد کرده است. چنانچه بخواهیم یک تعریف خلاصه از تورم ارائه دهیم باید بگوییم تورم به معنای افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در یک دوره زمانی طولانی است.
البته افراد زیادی فکر می کنند که تورم با گران فروشی معنایی یکسان دارد، اما این تفکر اشتباه بوده و این دو مفهوم تفاوت‌های زیادی با هم دارند.در زمینه فروش کالا و یا خدمات اریج‌ترین تخلفی که صورت می گیرد گران فروشی است. احتمالا شما نیز شاهد این مورد بوده‌اید که فروشنده‌ای تلاش کند تا جنسی را با قیمت گزافی به شما بفروشد و به عبارتی سعی می کرد شما را برای خرید کالای گران مجاب کند.
اما باید بدانید که کالاها باید بر روی خود قیمت مشخصی داشته باشند و خدمات نیز متناسب با تعرفه تعیین شده قیمت گذاری گردند. ولی بسیاری از فروشندگان به این موارد توجهی نداشته و کالا و خدمات خود را با قیمت گزافی عرضه می کنند. مردم نیز به دلیل آن که از راه‌های شکایت از گران فروشی اطلاع کاملی ندارند اقدامی برای شکایت از آن انجام نمی دهند.
به بیان دیگر می توان این چنین گفت که غالب مردم دیگر نسبت به گران فروشی بی تفاوت شده‌اند و حتی عده‌ای از مردم به دلیل آن که قیمت‌ها دائما در حال نوسان است متوجه گران فروشی نمی شوند. این مقاله به همین منظور تهیه شده است تا افراد با راه‌هایی که می توان از گران فروشی شکایت کرد آشنا شوند و در برابر گران فروشی یک مرجع سکوت نکنند.
در شهرهای بزرگ مثل تهران، کرج، اصفهان و غیره با توجه به جمعیت زیاد، قطعا مشکلات حقوقی هم زیاد می شود و هرکسی سعی می کند تا کارش را به متخصص در آن امور بسپارد زیرا کسی که در کاری تخصص دارد با استفاده از استراتژِی هایی که دارد در کوتاه ترین زمان ممکن می تواند راهگشا در آن امور باشد. مشکلات حقوقی هم مانند هر مشکل دیگری، نیاز به یک وکیل متخصص دارد.
در شهر کرج جمعیت زیادی درحدود سه میلیون نفر زندگی می کنند و قطعا مسائل حقوقی مختلفی بین افراد به وجود می آید و پیدا کردن بهترین وکیل در یک شهر بزرگ برای مردم می تواند به یک دغدغه تبدیل شود که ما با قرار دادن لیست وکلای خوب کرج این امکان را در اختیار شما قرار میدهیم تا با بهترین وکیل ها در ارتباط باشید.
گران فروشی چیست؟
در قوانین مختلف گران فروشی نیز به شیوه‌های مختلف تعریف شده است. در ماده 2 قانون تعزیرات حکومتی آمده است که:« گرانفروشی: عبارت است از عرضه کالا یا خدمات به بهای بیش از نرخهای تعیین شده توسط مراجع رسمی به طور علی الحساب یا قطعی و عدم اجرای مقررات و ضوابط قیمت‌گذاری و انجام هر نوع اقدامات دیگر که منجر به افزایش بهای کالا یا خدمات برای خریدار گردد.»
ماده 57 قانون نظام صنفی کشور نیز در تعریف گران فروشی بیان نموده:« گرانفروشی: عبارت است از عرضه یا فروش کالا یا ارائه خدمت به‌بهائی بیش از نرخهای تعیین شده به وسیله مراجع قانونی ذی‌ربط، عدم اجرای مقررات و‌ضوابط قیمت‌گذاری و انجام دادن هر نوع عملی که منجر به افزایش بهای کالا یا خدمت به‌زیان خریدار گردد.»
علاوه بر دو قانون مذکور، در بند “ب” ماده 1 قانون تشدید مجازات محتکران و گرانفروشان گرانفروشی این چنین تعریف شده:« گرانفروشی عبارت است از عرضه کالا به بیش از نرخ متعارف، و در مورد کالاهایی که به دست دولت توزیع می‌شود به بیش از نرخ تعیین‌شده توسط دولت.»اما در نهایت چیزی که میان همه این تعارف مشترک است این است که عرضه کننده، کالا یا خدمات خود را مازاد بر قیمت عرف به فروش برساند.
آیا گران فروشی جرم است؟
در قانون مجازات اسلامی جرم به فعل یا ترک فعلی گفته می شود که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است. بر اساس این تعریف و از آنجایی که گران فروشی در چند قانون مختلف نام برده و برای آن نیز مجازات در نظر گرفته شده است، پس جرم محسوب می شود. به عنوان مثال در قانون نظام صنفی برخی از تخلفاتی که فروشنده‌های صنفی ممکن است مرتکب شوند نام برده شده است که شامل موارد زیر می شود:
- گرانفروشی
- احتکار
- درج ننمودن قیمت
- کم‌فروشی
- عرضه خارج از شبکه
- تقلب
- فروش اجباری
- اجرا ننمودن ضوابط قیمت‌گذاری و توزیع
- و در نهایت صادر نکردن صورتحساب.
بنابراین هر فروشنده‌ای که یکی از این تخلفات را انجام دهد، مردم می توانند تخلف او را گزارش دهند.
گران فروشی در کسب و کارهای اینترنتی
همانگونه که در خصوص تخلفات فروشندگان صنفی بیان نمودیم، فروشندگانی که در پلتفرم‌های اینترنتی اقدام به عرضه کالا یا خدمات می کنند، نباید موارد فوق الذکر را انجام دهند در غیر این صورت افراد می توانند شکایت خود از این کسب‌وکارها را به اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی اعلام کنند.
البته لازم به ذکر است که برخی از محصولات قیمت و تعرفه مشخصی دارند و تعرفه آن ها از سوی سازمان‌های مربوطه مانند 124 اعلام می شود. اما مشکل اصلی جایی است که محصول یا خدمت مزبور، نرخ مصوب ندارد. در چنین مواردی در صورتی که کالا یا خدمات قیمت غیرقابل معقولی داشته باشد مردم می توانند اقدام به شکایت از گران فروشی کنند.
بازرسان سازمان با اعلام شکایت از گران فروشی، فروشنده را احضار کرده و فاکتور محصول را دریافت می کنند و بعد از آن که سود متعارف و مالیات را بر آن اضافه کردند اگر دیدند اضافه قیمت چشمگیری دارد آن را تخلف گران فروشی محسوب کرده و به سازمان تعزیرات گزارش می دهند. اما اگر با اضافه کردن سود و مالیات تفاوت زیادی پیدا نکرد، بررسی شکایت از دستور کار اتحادیه خارج می شود.
گران فروشی چه مجازاتی دارد؟
در ماده 2 قانون تعزیرات حکومتی پس از ارائه تعریف گران فروشی، مجازات آن نیز درج شده است. به موجب این ماده:« تعزیرات گران فروشی بر اساس میزان و مراتب تخلف واحدها به شرح زیر می باشد:
- الف) گران فروشی تا مبلغ بیست هزار ریال:
- مرتبه اول: تشکیل پرونده.
- مرتبه دوم: ممهور نمودن پروانه واحد به مهر “تخلف اول”.
- مرتبه سوم: جریمه از پنج هزار ریال تا پنج برابر میزان گرانفروشی و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر “تخلف دوم”.
- مرتبه چهارم: جریمه از ده هزار ریال تا ده برابر میزان گرانفروشی، قطع تمام یا برخی خدمات دولتی از یک تا شش ماه و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر “تخلف سوم”.
- مرتبه پنجم: علاوه بر اخذ جریمه طبق مرتبه چهارم ، تعطیل موقت از یک تا شش ماه و نصب پارچه به عنوان گران‌فروش.
- مرتبه ششم: تعطیل و لغو پروانه واحد.
- ب) گران فروشی از مبلغ بیش از بیست هزار ریال تا مبلغ دویست هزار ریال:
- مرتبه اول: جریمه معادل مبلغ گرانفروشی
- مرتبه دوم: جریمه از یک تا دو برابر میزان گرانفروشی و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر “تخلف اول”.
- مرتبه سوم: جریمه از یک تا پنج برابر میزان گرانفروشی ، قطع خدمات دولتی و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر “تخلف دوم”.
- مرتبه چهارم: علاو ه بر اخذ جریمه طبق مرتبه سوم، قطع تمام یا برخی خدمات دولتی از یک تا شش ماه و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر “تخلف سوم”.
- مرتبه پنجم: علاوه بر اخذ جریمه طبق مرتبه سوم، تعطیل موقت واحد از یک تا شش ماه و نصب پارچه به عنوان گران‌فروش.
- مرتبه ششم: تعطیل و لغو پروانه واحد.
- ج) گران فروشی از مبلغ بیش از دویست هزار ریال تا یک میلیون ریال:
- مرتبه اول: جریمه از یک تا دو برابر میزان گرانفروشی ، ممهور نمودن پروانه واحد به مهر “تخلف اول”.
- مرتبه دوم: جریمه از دو تا پنج برابر میزان گرانفروشی، قطع تمام یا برخی خدمات دولتی از یک تا شش ماه و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر “تخلف دوم”.
- مرتبه سوم: علاوه بر اخذ جریمه طبق مرتبه دوم تعطیل موقت واحد از یک تا شش ماه، نصب پارچه به عنوان گران‌فروش و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر “تخلف سوم”.
- مرتبه چهارم: علاوه بر اخذ جریمه طبق مرتبه دوم، تعطیل و لغو پروانه واحد و لغو کارت بازرگانی.
- د) گران فروشی بیش از مبلغ یک میلیون ریال:
- مرتبه اول: جریمه از دو تا پنج برابر میزان گرانفروشی، ممهور نمودن پروانه واحد به مهر “تخلف اول”.
- مرتبه دوم: جریمه از پنج تا هشت برابر میزان گرانفروشی، قطع تمام یا برخی خدمات دولتی از یک تا شش ماه و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر “تخلف دوم”.
- مرتبه سوم: علاوه بر اخذ جریمه طبق مرتبه دوم، تعطیل موقت واحد از یک تا شش ماه ، نصب پارچه به عنوان گران‌فروش و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر “تخلف سوم.”
- مرتبه چهارم: علاوه بر اخذ جریمه طبق مرتبه دوم ، تعطیل و لغو پروانه واحد و لغو کارت بازرگانی
تبصره- در صورت تکرار تخلف، اعمال تعزیرات، متناسب با مبلغ و مراتب تخلف خواهد بود.»
نحوه رسیدگی به جرم گرانفروشی در سازمان تعزیرات حکومتی
به موجب قانون، این سازمان تعزیرات حکومتی است که صلاحیت رسیدگی به را دارد. به طور کلی می توان این‌گونه گفت که سازمان تعزیرات حکومتی صلاحیت رسیدگی به همه تخلفات صورت گرفته در زمینه تولید، توزیع و فروش کالا و خدمات را دارد. این سازمان به تخلفات صورت گرفته در این زمینه در دو هیأت بدوی و تجدیدنظر رسیدگی می کند.
شعبه بدوی سازمان تعزیرات یک رئیس و شعبه تجدیدنظر آن یک رئیس و دو عضو دارد بنابراین رسیدگی و صدور حکم در شعبه تجدید نظر نیاز به 2 رأی موافق دارد. در ادامه سایت شکایت 24 رسیدگی را گران فروشی در هر دو شعبه را بررسی خواهد کرد.
- الف) رسیدگی بدوی به جرم گران فروشی در سازمان تعزیرات
برای شروع رسیدگی بدوی به جرم گرانفروشی در سازمان تعزیرات باید یکی از موارد زیر رخ دهد:
- گزارش اتحادیه و واحد‌های بازرسی و نظارت مجامع امور صنفی
- گزارش سازمان بازرسی کل کشور و سایر مراجع قضایی و دولتی و انتظامی
- گزارش سازمان‌های بازرگانی
- گزارش انجمن‌های حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان
- و در نهایت شکایت اشخاص حقیقی یا حقوقی.
حداکثر ظرف مدت 15 روز از زمانی که شکایت از گران فروشی به سازمان تعزیرات اعلام شده است، این سازمان نظر کارشناسانه خود را اعلام کرده و پرونده را به شعبه بدوی انتقال می دهد.همانطور که سابق بر این بیان کردیم صلاحیت شعبه بدوی و تجدیدنظر سازمان تعزیرات رسیدگی به شکایت از گران فروشی، احتکار، عرضه خارج از شبکه، درج نکردن قیمت، امتناع از عرضه کالا، عدم صدور فاکتور و… است.
شعبه بدوی رسیدگی به شکایات سازمان تعزیرات در ابتدا متهم را احضار می کند تا در جلسه رسیدگی حضور یابد. حال اگر متهم با وجود دریافت ابلاغیه در جلسه رسیدگی شرکت نکند، شعبه به از گران فروشی رسیدگی کرده و رأی غیابی صادر می کند. البته لازم به ذکر است که چنانچه شرایط به خصوصی وجود داشته باشد می توان یک قرار کیفری برای متهم صادر نمود البته نباید قرار مزبور منجر به بازداشت وی شود.
در تمامی مراحل رسیدگی طرفین می توانند برای خود وکیل اخذ نمایند. همچنین لازم به ذکر است که چنانچه مجازات پیش بینی شده برای گران فروشی در هر بار تا میزان 5000 ريال باشد، آرای صادر شده قطعی خواهد بود.
- ب) رسیدگی تجدیدنظر سازمان تعزیرات در آرای بدوی جرم گران فروشی
کسانی که در رأی صادر شده از شعبه بدوی سازمان تعزیرات به جریمه بیشتر از 5000 ريال محکوم شده باشند این امکان را دارند که نسبت به رأی صادره اعتراض کرده و تقاضای تجدیدنظر کنند. افرادی که امکان دارد در رأی شعبه بدوی محکوم گردند عبارت هستند از:
- محکوم‌علیه اعم از حقیقی یا حقوقی یا وکیل قانونی آن
- رؤسای سازمان‌های حمایت و تعزیرات حکومتی
- رئیس شورای اصناف و رئیس مجمع امور صنفی
- اعضای کمیسیون هماهنگی امور تعزیرات در استان و شهرستان مربوط
- شاکی اعم از حقیقی یا حقوقی یا وکیل قانونی وی در صورت برائت یا منع پیگرد
- رئیس انجمن‌های حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان مربوط
- فرصت تجدیدنظرخواهی 10 روز از زمان ابلاغ رای است. نکته لازم به ذکر آن است که چنانچه میزان جریمه محکوم بیشتر از 20 میلیون تومان باشد، محکوم این امکان را خواهد داشت که تقاضای رسیدگی پرونده در شعب عالی تجدیدنظر را داشته باشد.
منبع: