مقررات تعيين حق بيمه انواع رشته‌هاي بيمه‌اي
بیمه بدنه: شورايعالي بيمه در اجراي ماده ۱۷ قانون تأسيس بيمه مركزي ايران و بيمه‌گري و به استناد فصل نهم قانون اجراي سياست‌هاي كلي اصل ۴۴ قانون اساسي و ساير مقررات مربوط، در جلسه مورخ ۲۹/۰۵/۱۳۹۶ «مقررات تعيين حق بيمه انواع رشته‌هاي بيمه‌اي» را مشتمل بر ۱۰ ماده و ۴ تبصره به شرح ذيل تصويب نمود:
ماده ۱–
مؤسسه بيمه مكلف است حق‌بيمه انواع رشته‌هاي بيمه‌اي را با رعايت مقررات اين آيين‌نامه و موازين فني پيوست تعيين و اعمال نمايد.
تبصره- انواع رشته‌هاي بيمه اي كه حق‌بيمه آنها توسط هيئت وزيران، شورايعالي بيمه و يا بيمه مركزي تعيين شده يا مي‌شود تابع مقررات مربوط خواهد بود.
ماده ۲–
مؤسسه بيمه موظف است ضمن رعايت موازين فني تعيين حق‌بيمه موضوع ماده ۱، نرخ حق‌بيمه، جدول تعرفه كوتاه مدت و روز شمار، ميزان و موارد تخفيف و يا اضافه نرخ انواع رشته‌هاي بيمه‌اي و هر گونه تغيير در آنها را در كميته‌اي متشكل از اكچوئر داخلي، مسئول فني رشته ذيربط و معاون فني تعيين و پس از تاييد مديرعامل (يا قائم مقام وي) به تصويب هيئت مديره برساند و همزمان با ابلاغ آن يك نسخه را به همراه گزارش توجيهي مباني محاسباتي به بيمه مركزي ارسال نمايد.
ماده ۳–
در تعيين نرخ حق بيمه رشته‌هايي از قبيل بيمه‌هاي مهندسي كه امكان تعيين تعرفه يكسان وجود ندارد مؤسسه بيمه موظف است بجاي تعيين تعرفه، مباني تعيين نرخ را با توجه به مقررات اين آيين‌نامه تعيين و همزمان با ابلاغ آن يك نسخه را به بيمه مركزي ارسال نمايند.
ماده ۴–
در تعيين نرخ حق‌بيمه رشته‌هاي آتش‌سوزي، باربري، مهندسي و نفت، گاز و پتروشيمي، كشتي و هواپيما، رعايت ماده ۶ “آيين‌نامه نحوه واگذاري بيمه‌هاي اتكايي اجباري و ميزان كارمزد و مشاركت در سود آن” (آيين‌نامه شماره ۷۶ مصوب شورايعالي بيمه) و اصلاحات بعدي آن الزامي است.
ماده ۵–
چنانچه حسب بررسي بيمه مركزي مشخص شود نرخ حق‌بيمه، جدول تعرفه كوتاه مدت و روز شمار، ميزان و موارد تخفيف و يا اضافه نرخ هر يك از رشته‌هاي بيمه‌اي با ضوابط مقرر در اين آيين نامه انطباق ندارد، موسسه بيمه موظف است حداكثر ظرف مدت ۳۰ روز پس از اعلام بيمه مركزي موارد اعلامي را با رعايت مراحل مقرر در ماده ۲ اين آيين نامه اصلاح و همزمان با ابلاغ آن يك نسخه را به بيمه مركزي ارسال نمايد.
ماده ۶–
چنانچه بر اساس صورت‌هاي مالي حسابرسي شده موسسه بيمه ضريب خسارت شش ماهه در رشته درمان بيشتر از ۸۰ درصد و ضريب خسارت يكساله در ساير رشته هاي موضوع اين آيين نامه بيشتر از ۷۵ درصد باشد، موسسه بيمه موظف است حداكثر ظرف مدت ۳۰ روز مصوبه موضوع ماده ۲ اين آيين‌نامه را در خصوص آن رشته اصلاح و به تاييد مديرعامل (يا قائم مقام وي) و تصويب هيئت مديره برساند و همزمان با ابلاغ آن يك نسخه را به بيمه مركزي ارسال نمايد.
تبصره ۱- در رشته‌هاي بيمه مهندسي، نفت و گاز، پتروشيمي، كشتي و هواپيما ميانگين ضريب خسارت در دوره پنج‌ساله منتهي به سال مورد بررسي ملاك عمل است.
تبصره ۲- مبناي محاسبه ضريب خسارت موسسه بيمه در هر يك از رشته‌هاي بيمه‌اي مقررات مندرج در ماده ۳ آيين‌نامه ذخاير فني موسسات بيمه (آيين‌نامه شماره ۵۸) مصوب شورايعالي بيمه خواهد بود.
ماده ۷–
مؤسسه بيمه موظف است در رشته‌هايي كه شرايط عمومي مصوب شورايعالي بيمه دارد بيمه‌نامه‌هاي خود را با رعايت آن شرايط صادر نمايد.
تبصره- در رشته هاي بيمه فاقد شرايط عمومي مصوب شوراي عالي بيمه، مؤسسه بيمه موظف است شرايط بيمه‌نامه‌هاي خود را حسب مورد بر اساس آيين نامه هاي مربوط آن رشته يا بر اساس كلوزهاي متعارف بين‌المللي يا چارچوبي كه بيمه مركزي ابلاغ خواهد كرد صادر نمايد.
مقررات تعيين حق بيمه انواع رشته‌هاي بيمه‌اي
ماده ۸–
در صورت احراز تخلف مؤسسه بيمه از اجراي مفاد اين آيين‌نامه بيمه مركزي مي‌تواند متناسب با تخلف و تكرار آن حسب مورد هر يك از اقدامات زير را انجام دهد:
۱- اخطار كتبي به مسئول فني، معاون فني، مدير عامل و يا هيئت مديره مؤسسه بيمه،
۲- الزام شركت به استعلام نرخ از بيمه مركزي قبل از صدور بيمه‌نامه در يك يا چند رشته بيمه،
۳- كاهش كارمزد اتكايي اجباري سهم بيمه مركزي حداكثر تا ۹۰% مبلغ كارمزد مصوب.
۴- سلب صلاحيت مسئول فني، معاون فني و يا مديرعامل مؤسسه بيمه،
۵- تعليق پروانه فعاليت مؤسسه بيمه در يك يا چند رشته بيمه با تصويب شورايعالي بيمه،
۶- لغو پروانه فعاليت مؤسسه بيمه در يك يا چند رشته بيمه با تأييد شورايعالي بيمه و تصويب مجمع عمومي بيمه مركزي ج.ا.ا.ايران
ماده ۹–
بيمه مركزي هر سال يكبار گزارشي از نتيجه اجراي اين آيين‌نامه توسط هريك از موسسات بيمه را تهيه و به شورايعالي بيمه ارايه خواهد نمود.
ماده ۱۰–
اين آيين‌نامه از تاريخ ۰۱/۰۱/۱۳۹۷ لازم‌الاجرا است و جايگزين آيين‌نامه‌هاي شماره ۸۱ (مقررات تعيين حق بيمه كليه رشته‌هاي بيمه‌اي) و اصلاحات بعدي آن مي‌شود.
موازين فني تعيين نرخ‌هاي حق بيمه
موسسه بيمه موظف است در تعيين حق‌بيمه كليه رشته‌هاي بيمه معيارهاي عمومي مندرج در بند الف و حسب مورد معيارهاي اختصاصي رشته ذيربط مندرج در ساير بندهاي اين موازين را رعايت نمايد:
الف ) معيارهاي عمومي تعيين نرخ حق‌بيمه انواع رشته‌هاي بيمه:
۱- بيمه‌پذير بودن ريسك.
۲- شدت و تواتر ريسك.
۳- توجه به تابع توزيع ريسك و ميانگين و واريانس آن.
۴- سوابق عمليات بيمه‌اي آن رشته.
۵- اعمال تخفيف يا اضافه نرخ بر اساس سابقه بيمه‌گذار.
۶- در بيمه‌هاي اشخاص: عوامل متعارف بازار بيمه از جمله جدول مرگ و ميرو نرخ بهره فني.
۷- وضعيت ريسك از لحاظ رعايت استانداردهاي پيشگيري و ايمني.
۸- رعايت حد توانگري شركت.
۹- توجه به عوامل تشديد خطر.
۱۰- مدت بيمه.
۱۱- خطرات اضافي و استثنائات
۱۲- فرانشيز
۱۳- هزينه‌هاي اداري و عملياتي.
۱۴- عدم تبعيض غيرموجه در تعيين نرخ.
۱۵- امكان واگذاري اتكايي بويژه در رشته‌هايي مانند كشتي و هواپيما كه كلوزهاي استاندارد دارند.
۱۶- مقررات بين المللي در رشته هايي كه جنبه بين‌المللي دارد و تابعي از كنوانسيون‌ها و موافقتنامه‌هاي بين‌المللي است.
۱۷- ارائه بيمه‌نامه در قالب بيمه‌هاي مشترك نبايد اصول حاكم بر محاسبه حق‌بيمه را نقض نمايد.
۱۸- توجه به اوضاع پيرامون بازار بيمه كشور.
۱۹- موازين فني و اصول آكچوئري رعايت شود و با لحاظ ماهيت رشته هاي بيمه اي، نرخ حق بيمه به نحوي تعيين گردد كه حق بيمه حداقل معادل مجموع هزينه هاي خسارت، هزينه هاي اداري، بيمه گري و كارمزد فروش پس از كسر درآمد سرمايه گذاري باشد.
ب) معيارهاي اختصاصي تعيين نرخ حق‌بيمه رشته هواپيما:
بيمه هواپيما يكي از تخصصي‌ترين رشته‌هاي بيمه‌اي است كه به دليل تنوع پوشش‌ها از جمله بدنه، مسئوليت در قبال مسافران، مسئوليت توليدكنندگان و …
پيچيدگي خاصي در نرخ‌گذاري دارد و يكي از رشته‌هايي است كه بدليل جنبه بين‌المللي، تابع كنوانسيون‌ها و موافقتنامه‌هاي بين‌المللي است و از كلوزهاي استاندارد مختلفي در هربخش از پوشش‌هاي آن استفاده مي‌شود.
۱- نوع هواپيما.
۲- ارزش هواپيما.
۳- سال ساخت هواپيما.
۴- تجهيزات ايمني هواپيما.
۵- خطرات اضافي و استثنائات.
۶- تعداد هواپيماهاي بيمه شده در ناوگان (يك هواپيما يا تعدادي از يك ناوگان).
۷- حوزة استفاده (منطقةجغرافيائي).
۸- سابقة خسارتي در پنج سال گذشته.
۹- سوابق پروازي، تجربه و سن خلبان.
۱۰- مدت پرواز سالانه.
۱۱- نوع كاربرد هواپيما (آموزشي، مسافري، باري و …).
۱۲- مبنا و ميزان مسئوليت (كنوانسيون ورشو، موافقتنامه مونترال، …).
۱۳- كلوزهاي مورد استفاده.
۱۴- برنامه‌هاي تعميراتي و رتبه موسساتي كه تعميرات را انجام داده‌اند.
۱۵- علامت ثبتي و كشور سازندة هواپيما.
۱۶- مديريت خطوط هوائي.
۱۷- وضعيت و نوع فرودگاه‌هاي مورد استفاده و تجهيزات ايمني آنها.
مقررات تعيين حق بيمه انواع رشته‌هاي بيمه‌اي
پ) معيارهاي اختصاصي تعيين نرخ حق‌بيمه رشته كشتي:
با توجه به تنوع كشتي‌ها از جمله باري و مسافري و محدودة تردد آنها، محاسبة نرخ در بيمة كشتي تابع عوامل مختلفي مانند ويژگي‌هاي فني كشتي، نوع كاربري و مسئوليت‌هاي مختلف صاحبان و شركت‌هاي كشتيراني در قبال عوامل انساني و محيط زيست است.
اين رشته نيز مانند بيمه هواپيما تابع كنوانسيون‌هاي مختلف بين‌المللي و كلوزهاي مختلفي است كه در اين رشته مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
۱- نوع شناور (باري، مسافري و كشتي‌هاي ويژه عمليات خاص).
۲- موسسه طبقه‌بندي و تاييد كننده سلامت شناور.
۳- ايمني و قابليت دريانوردي.
۴- سن شناور.
۵- محدودة تردد.
۶- سابقه خسارتي.
۷- تعداد شناورهاي بيمه شده (يك كشتي يا تعدادي از يك ناوگان).
۸- سابقه فعاليت حرفه‌اي مالك شناور.
۹- مشخصات شركت سازنده.
۱۰- كشور سازنده و پرچم.
۱۱- سوابق شغلي خدمه.
۱۲- ارزش شناور.
۱۳- فرانشيز.
۱۴- نوع نيروي محركه شناور و ماشين‌آلات.
۱۵- امكانات تعمير شناور.
۱۶- كلوزهاي مورد استفاده.
۱۷- محموله (مواد فاسد شدني، مواد نفتي، مسافر و …).
ت) معيارهاي اختصاصي تعيين نرخ حق‌بيمه رشته مهندسي:
در بيمه‌هاي مهندسي به دليل تعدد پوشش و تنوع پروژه‌ها، احصاي عوامل موثر در ارزيابي ريسك و تعيين حق‌بيمه به صورت جامع دشوار است زيرا بسته به نوع پروژه ممكن است عوامل مورد نظر آنقدر متنوع و متكثر باشند كه نتوان همه آنها را فهرست نمود.
بدليل همين محدوديت، آنچه در اين ضوابط اعلام شده است عوامل كلي و فراگير بيمه‌هاي مهندسي است.
بنابراين توجه به عوامل و پارامترهاي ويژه هر نوع پروژه موضوع بيمه كه در اين ضوابط ذكر نشده نيز مورد تاكيد است
۱- شناسائي ريسك‌هاي هر بخش از پروژه.
۲- تعيين ميزان تعهدات بيمه‌گر در هر بخش.
۳- تفكيك پروژه به بخش‌هاي مختلف از جمله سازه‌هاي موقتي، عمليات ساختماني، ماشين‌آلات، دورة نگهداري، آزمايش و راه‌اندازي و …
۴- نحوه پرداخت حق بيمه.
۵- سابقه فعاليت‌هاي پيمانكار.
۶- امكانات ايمني در بخش‌هاي مختلف پروژه‌ها.
۷- مسئوليت در قبال اشخاص ثالث با در نظر گرفتن محيط پيرامون پروژه‌ها.
۸- عوامل تشديد خطر در رابطه با وضعيت و محل اجراي پروژه‌ها و ماشين‌آلات.
۹- استهلاك و عمر مفيد ماشين‌آلات.
۱۰- برآورد زيان‌هاي ناشي از خطاي انساني، نقص فني و مخاطرات بيروني.
۱۱- خطرات اضافي و استثنائات.
۱۲- توجه به خسارت‌هاي غيرمستقيم مانند عدم‌النفع.
۱۳- تجربه خسارت‌هاي سال گذشته و ويژگي‌هاي هر ريسك.
۱۴- دوره انتظار در پوشش عدم‌النفع.
۱۵- دامنه خسارت‌هاي تحت پوشش بر اساس نوع پروژه‌ها.
۱۶- بررسي كامل خطرات طبيعي و محيطي و وضعيت زمين‌شناختي محل.
۱۷- مدت اجراي پروژه.
۱۸- ويژگي‌هاي طرح و نوع مصالح ساختماني.
۱۹- درصد پيشرفت پروژه.
۲۰- شرايط و تمهيدات مربوط به اطمينان از سلامت اجراي پروژه.
۲۱- تجهيزات ايمني و اطفاي حريق و امكانات حفاظتي.
۲۲- تجربه پرسنل.
۲۳- سوابق اجرائي پيمانكار در انجام پروژه‌هاي مشابه.
۲۴- شرايط مالي بيمه‌گذار و روش‌هاي تامين مالي پروژه.
۲۵- تعداد و نوع شيفت‌هاي كاري.
۲۶- ميزان و نوع مسئوليت‌هاي مجري.
۲۷- سازندگان و عرضه‌كنندگان تجهيزات و لوازم و مصالح.
۲۸- سوابق و خسارات قبلي پيمانكار.
۲۹- شرايط و كلوزهاي پيوست بيمه‌نامه.
۳۰- نوع و سطح تكنولوژي انجام كار.
ث) معيارهاي اختصاصي تعيين نرخ حق‌بيمه رشته باربري:
۱- نوع و دامنه پوشش براساس كلوزهاي A و B و C و TOTAL LOSS و پوشش‌هاي فراتر از هر كلوز.
۲- نوع و خصوصيات محموله (شكنندگي، فساد پذيري و …).
۳- طريق حمل (زميني، هوائي و يا دريايي).
۴- مسافت و مسير حمل.
۵- قلمرو جغرافيايي حمل.
۶- امكانات ايمني وسيلة حمل.
۷- مقررات بين‌المللي حاكم بر حمل.
۸- عوامل غير قابل پيش‌بيني از جمله تغيير مسير حمل.
۹- خطرات اضافي و استثنائات.
۱۰- مبداء و مقصد حمل.
۱۱- خسارت‌هاي ناشي از جنگ، اغتشاش و يا تحريم.
۱۲- انتقال كالا از يك وسيله حمل به وسيله ديگر (Transshipment).
۱۳- دفعات حمل (Partshipment).
۱۴- دوره اعتبار بيمه نامه.
۱۵- نحوه پرداخت حق بيمه.
۱۶- درج شرط اخذ بارنامه حاوي ارزش‌دار در رابطه با بيمه‌نامه‌هاي داخلي.
۱۷- مشخصات وسيله حمل.
مقررات تعيين حق بيمه انواع رشته‌هاي بيمه‌اي