زادروز ریاضیدان ایرانی که “دم” را غنیمت می‌شمرد

به گزارش ایوارهغیاث الدین ابو الفتح عمر بن ابراهیم خیام از نیشابور در قرن پنجم هجری در نیشابور (استان استان خراسان رضوی) در زمان سلطنت ترکان سلجوقی خاسان بدنیا آمد.

در زادگاهش ، علوم را نزد اساتید برجسته از جمله “امام موافاق نیشابوری” تحصیل کرد. گفته می شود وی بسیار باهوش بوده و از حافظه قوی برخوردار است. خیام همچنین ابن سینا را استاد خود می داند ، اما به دلیل اختلاف زمانی بین زندگی هر دو ، این استاد ابن سینا برای خواجه معنوی تر است.

وی در زمان سلطنت ملکه سلجوقی ، نیشابور را به مقصد سمرقند ترک کرد و در آنجا کتابی در رابطه با معادلات درجه سوم با عنوان “پیمان مؤمنان درباره موضوعات الجبر و الجبرالله” به سرپرستی ابوطاهر قاضی الکودت نوشت. . در آن زمان خواجه نظام الملک الطوسی در مقام پادشاه سلجوک قرار داشت و از آنجا که خیام رابطه خوبی با خواجه داشت ، این کتاب را پس از نوشتن آن به او تقدیم کرد.

پس از این مدت ، خیام به دعوت پادشاه جلال الدین ملک شاه سلجوقی و وزیرش نظام الملک برای نظارت بر رصدخانه ایران به ایزاپان رفت. مدت اقامت وی ​​در ایران 18 سال به طول انجامید. در طی این سالها ، تحت مدیریت خیام ، “زیج ملكشاهی” یا “سلمان” تهیه شده و طرحی برای ساماندهی ثبت نام تهیه شده است.

یکی از برجسته ترین دستاوردهای خیام در دوران تصدی وی به عنوان وزیر خزانه داری ، سازماندهی مجدد و نظارت بر ضبط تصادفی ایران بود. تقویم خورشیدی هجری که مورد استفاده ما ایرانیان قرار گرفته بود توسط حکیم عمر خیام نیشابوری تکمیل شد که به دلیل همزمانی با حکومت “جلال الدین ملکشاه سلجوقی” به “تقویم جلال” معروف است. این تقویم بسیار دقیق تر از تقویم است.

پس از کشته شدن شاه و ترور نظام الملک ، خیام بی قدرت ماند و کمک های مالی به رصدخانه (زیج) قطع شد. پس از سال 479 هجری قمری ، خیام ایران را برای ماندن در مرو که به عنوان پایتخت جدید سلجوقیان انتخاب شده بود ، ترک کرد.

در زمان خیام ، فرقه های مختلف اهل سنت و شیعه از جمله اشاعره و معتزله در مباحث اصولی و کلامی شرکت کردند. در زمان وی وقایع مهمی از قبیل جنگهای صلیبی ، سقوط دولت البووهی ، قیام دولت السالجوقی ، ظهور اسماعیلیان و غیره اتفاق افتاد.

دو نفر از معاصران و اقوام کاجام زندگینامه هایی از وی نوشتند که یکی از آنها سیستم دادرسی است که به تفصیل در زندگی “زندگی خیام” در کتاب “چهار مقاله” می پردازد و دیگری کتاب “پایان داوری یا تاریخ دانش” است. توسط ابوالحسن علی بیهقی. .

غلامحسین مراغبی (پژوهشگر تاریخ و ادبیات ایران) به خیام نوشت که هرگز در زندگی خود زنی را انتخاب نکرده است. قیام در سال 517 هجری در زادگاهش درگذشت. قبر وی در حال حاضر در شهر نیشابور ، در نزدیکی مقبره امامزاده محروم قرار دارد.

اثرات

مهمترین و تأثیرگذارترین اثر ریاضی خیام ، پیمان توضيح توضيحات اقليدس ماست ، که در آن وي خطوط موازی و تئوری روابط را توصيف می کند. وی در این کتاب به بررسی اصول هندسه اقلیدسی ، قضیه پنجم اقلیدسی ، در قضیه خط موازی که پایه و اساس هندسه اقلیدسی است ، پرداخته و اصل پنجم را اثبات کرده است.

یکی دیگر از دستاوردهای وی موفقیت در تعیین ضرایب گسترش دو جمله (بینوم نیوتن) است که البته تا یک قرن پیش کشف نشده بود. نیوتن نوشتن این ضرایب مرتباً مثلث خیام-پاسکال را تشکیل می دهد که ارتباط بین این ضرایب را نشان می دهد.

آنچه آثار خیام یا مورخان ذکر کرده اند رساله ها و مقالاتی است که وی در علوم مختلف به رشته تحریر درآورده است که برخی از آنها عبارتند از: “پیمانهای مربوط به جبر و مقابله” ، “رساله های اصول اقلیدس”. ژیژ ملکشاهی یا ژیژ جلالی »،” پیمان نامه علوم طبیعی “،” پیمان بر سر وجود “،” پیمان اختلاف در فصول و اقلیم “،” یک پیمان وجود “،” نوروزنامه “،” دیوان کواترین “، “پیمان برهان اجبار و تقابل” ، “پایان نامه در مورد مشق شب” و ….

خیام زندگی خود را به عنوان یک ریاضیدان و فیلسوف مشهور گذراند ، در حالی که معاصران وی از کوارترهایی که امروزه او را مشهور می کنند ، بی خبر بودند. ظاهراً آهنگهای خیام به دلیل تعصباتی که در بین مردم وجود داشته است در طول زندگی پنهان بوده است و او فقط در بین برخی از نزدیکان و نزدیکان خیام شناخته شده بود.

در دنیای ادبیات و هنر ، خیام به لطف شاعر انگلیسی ادوارد فیتزجرالد که اشعار خود را به انگلیسی ترجمه کرده است ، یک چهره جهانی به حساب می آید. وی در قرن نوزدهم ایده های درخشان فیلسوف و شاعر را به جهانیان معرفی کرد و توجه همگان را به خیام جلب کرد.

در حالی که بیش از چند هزار قطعه قطار به خیام نسبت داده شده است ، تعداد کنونی ربع ها در حدود هفتاد نفر تخمین زده می شود. اشعار خیام با مضامین فلسفی خود و خوشبختی و زندگی در زمان حال ، به فارسی بسیار محبوب است ، مانند تصویر زیر:

“خیام ، اگر مستی شاد باش.”
با راکی ​​ماه خوبی داشته باشید
زیرا نتیجه نهایی کار دنیا نیست
مثل این است که شما کسی نیستید که هستید. خوشحال باش. “

انتهای پیام